50.000 ICT’ers tekort tegen 2020?

Tijdens het laatste CIOforum debat met als topic ‘CIO 2020 : the next generation gap?’, werd de spanning tussen vraag en aanbod van ict-professionals met een simpel cijfer in de verf gezet. Hebben we tegen 2020 effectief 50.000 ICT professionals tekort of is dit schromelijk overdreven? En wat doen we er aan?

Tijdens het laatste CIOforum debat met als topic ‘CIO 2020 : the next generation gap?’, werd de spanning tussen vraag en aanbod van ict-professionals met een simpel cijfer in de verf gezet. Hebben we tegen 2020 effectief 50.000 ICT professionals tekort of is dit schromelijk overdreven? En wat doen we er aan?

Even de cijfers op een rijtje. Gedurende de periode 1999 – 2008 is in de EU het aantal ict-professionals gestegen met 66% (sic!). Dit duidt alleen maar op een verdere ‘vertechnologisering’ van onze samenleving, iets wat sedert de uitvinding van de chip alleen maar sneller en sneller gaat.

Daarnaast is 2011 een piekjaar in België wat betreft het aantal mogelijke beroepsactieven. Tegen 2020 is dat echter bijna 5% minder. Als je weet dat er in ons land om en bij de 100.000 ict-professionals actief zijn, er nu reeds een kleine 10.000 tekort zijn op de arbeidsmarkt, en daarnaast het inschakelen van technologie nog zal toenemen, dan mag je concluderen: ‘Houston, we have a problem!’. Of er nu 30.000, 40.000 of 50.000 zijn, dat maakt niet veel uit. Het gaat toch immers van veel naar meer of meest.

Als in een periode van 10 jaar met de huidige insteek op het vlak van onderwijs en het omgaan met talent in het algemeen en het ict-beleid in de ondernemingen deze tsunami aan talenttekort moet opgevangen, komen we er spijtig genoeg niet. Net zoals de Apollo 13-crew alle creativiteit aan de dag heeft gelegd om de round-trip met de maan gezond en wel af te ronden, zullen beleidsmakers in dit land, onderwijs en professionele organisaties dezelfde round-trip rond de ict-maan dienen af te leggen en hierbij één en ander mogen bovenhalen, dit op verschillende parallelle sporen, om de reis tot een goed einde te brengen. Niets doen of zelfs te weinig doen is geen optie.

Er kan op verschillende terreinen actie genomen : het onderwijs en de instroom van scholieren naar de ict-opleidingen, de uitstroom van de algemene opleidingen naar ict-jobs, de verhoging van de productiviteit binnen de ict-afdelingen en het inschakelen van cloud computing of off-shore resources.

Instroom Een eerste heel belangrijk luik is de instroom van scholieren naar de ict-opleidingen. IT is NOT cool. Als je hoort dat ict voor de gemiddelde scholier niet meer betekent dan het aanleren van het gebruik van Excel en Powerpoint, en dat elk schooljaar opnieuw, dan weet je dat er iets grondig mis is. Zoals de 15-jarige Jonas tijdens het Year End event van het CIOforum het verwoordde: “IT is voor het mannetje met krollekes en een brilleke op die ergens in een hoekje achter een computerscherm verdwijnt”. De digital native van vandaag goochelt met Facebook, Twitter, etc. … terwijl het secundair onderwijs nog heel dikwijls ict doceert met een 20ste-eeuwse bril op. Gooi die overboord en bekijk hoe je leerlingen kunt passioneren, zet kleinere projecten op waar ze iets kunnen creëeren. De gemiddelde scholier kan immers omgaan met een pc of technologie, vaak veel beter dan zijn of haar leraar, in veel gevallen een ‘digital immigrant’. We benadrukken dus dat het hoog tijd is om een ‘IT is cool’-imago te creëren en het secundair onderwijs op vlak van ict-onderricht grondig aan te pakken. Dat komt de beeldvorming ten goede en finaal het aantal scholieren, zowel mannelijk als vrouwelijk, dat voor ict kiest.

Uitstroom De uitstroom van de algemenere (academische) master opleidingen naar ict-jobs is in hetzelfde bedje ziek, opnieuw wegens een imagoprobleem. Bachelors in de economie krijgen de programmeertaal Java als vak gedoceerd en daarmee onmiddellijk een bepaald beeld van ict. Een beeld dat ict een complexe en saaie materie is die enkel nerds kan boeien. Laat deze master-in-spe daarentegen proeven van businessprocessen en hoe je die vertaalt in informatiesystemen zonder één letter te programmeren, geef hen cases die illustreren hoe ict businessmodellen en hele bedrijfssectoren overhoop heeft gehaald en haalt, etc. … En geef hen een volledig beeld van wat onder ict wordt begrepen, vooral niet de T van Technologie, maar de I van Informatie.

Om de uitstroom vanuit deze algemene master opleidingen te faciliteren kunnen specifieke opleidingen worden uitgewerkt die bijvoorbeeld een bioloog omturnen tot een business analyst. Dus onderwijs en bedrijfswereld: ga samenzitten en evalueer hoe je het ict-imago bij de doorsneestudent kunt veranderen, de onderwijsaanpak onder de loep neemt en wat er nodig is om pas afgestudeerden naar bepaalde knelpuntberoepen te lokken. Het CIOforum neemt hier het initiatief in 2012 om met verschillende universiteiten en hogescholen in parallel aan tafel te zitten en om te kijken hoe het hier een bijdrage kan leveren.

Productiviteit De verhoging van de productiviteit binnen de ict-afdelingen is een oud zeer dat cio’s nauw aan het hart ligt. Als je weet dat in een productieomgeving de productiviteit gemiddeld met 2 à 3 procent per jaar stijgt, waarom slagen we daar niet voldoende in in ict? Het betreft echter een traject van change management, dit zowel bij de ict-afdeling en zijn of haar leveranciers én een grondige mentaliteitswijziging van de interne klanten. We zien gelukkig een graduele stijging van de ‘ICT savviness’ van deze laatste zodat cio’s niet meer in de woestijn prediken. Een stijging van de ict-productiviteit heeft, naast het vrijkomen van schaarse ict-professionals, eveneens als positief neveneffect dat de ict-kosten naar beneden kunnen of dat de beperkte middelen binnen een onderneming veel beter kunnen ingezet. Onvoorwaardelijke steun van het Executive Committee van de betreffende onderneming in een dergelijke verandering is weliswaar onontbeerlijk.

Cloud en offshoring Een laatste ‘redmiddel’ in de zoektocht naar de 50.000 is cloud computing en offshoring. Beide verhalen zijn outsourcingstrategieën die elk hun bijdrage kunnen leveren tot het vullen deze gap. Als je weet dat er in India jaarlijks 80.000 ICT professionals afstuderen dan zou de Belgische vraag van zegge 3.000 ict’ers of minder per jaar toch eenvoudig kunnen worden ingevuld. Zo simpel is het spijtig genoeg niet. Maar ondanks alles leidt de ‘commoditsering’ van ICT tot een eenvoudiger overgang naar outsourcing, zij het middels de cloud, zij het met offshoring. Hier ook is een sterk ict-beleid ondersteund door het Executive Committee van het bedrijf noodzakelijk.

Conclusie is dat het 5 voor 12 is. De 50.000 vactures raken niet zomaar opgevuld. De bevoegde instanties zoals onderwijs, bedrijfswereld en belangenorganisaties dienen nu actie te nemen zodat onze ICT Apollo 13 heelhuids aankomt.

Joost Rommelaere Joost Rommelaere is board member van het CIOforum Belgian Business. Hij is meer dan 20 jaar actief in ICT en was de laatste 10 jaar actief als CIO voor onder andere Pioneer Europe en Tessenderlo Group. Hij is gefascineerd door de wisselwerking tussen technologie, mens en maatschappij. (joost.rommelaere@gmail.com)