Citizenlab: democratie, digitale nomaden en slimme steden

Citizenlab, een online platform om stedelijke democratie participatief te maken, biedt burgers de kans om deel te nemen aan het bestuur van hun stad. Enkele Belgische digital nomads ontwikkelden het om een zogenaamde smart city te ontwerpen. “Het gaat hier om crowdsourcing, maar dan voor steden waar burger de stad kunnen co-creëren”, legt één van de oprichters uit.

Wanneer ik Wietse van Ransbeeck via skype interview, bevindt hij zich in een Japanse coworking space. Een soort van kantoor voor kantoorloze beginnende ondernemers en freelancers die naar sociaal contact en lotgenoten snakken. Wietse is student handelsingenieur aan de Brusselse ULB en maakt zijn laatste jaar af in Tokio. Hij is CEO van Citizenlab dat hij samen met Aline Muylaert oprichtte. Deze zomer reisden beiden als digital nomads door Azië terwijl ze werkten aan het platform. Van stad naar stad, van coworking space naar coworking space, van netwerk- naar netwerkevenement.

Digital nomads, letterlijk digitale nomaden, zijn personen die vanop afstand werken en er een nomadische levensstijl op nahouden. Toenemende aantallen freelancers, jonge ondernemers en software-ontwikkelaars doen dit omdat ze enkel een laptop nodig hebben om te werken.

In Indonesië ontmoetten de twee oprichters Riza Fahmi, hun programmeur. Ondertussen is Aline na een trip door Ethiopië terug in België waar ze zich bij het laatste teamlid Dries Van Ransbeeck voegt. Citizenlab betekent dus samenwerken in drie tijdzones.

Co-creatie

“Citizenlab is een citizensourcing software, dus crowdsourcing maar dan voor steden, waarbij burgers hun stad kunnen co-creëren”, legt van Ransbeeck uit.

In mensentaal betekent dit dat Citizenlab burgers een online platform biedt waarop ze kunnen deelnemen aan het bestuur van hun stad, toegankelijk via computer en smartphone. Op dit platform kunnen gebruikers voorstellen doen voor hun stad – bijvoorbeeld een parkje aanleggen op plek x – die positief of negatief beoordeeld worden door andere gebruikers. Burgers kunnen ook in debat gaan door te reageren op voorstellen van andere burgers.

De stad kan zo inschatten wat populaire voorstellen zijn en vervolgens communiceren over de haalbaarheid en eventuele uitvoering ervan. De stad kan ook de mening van de burgers vragen, bijvoorbeeld door hen creatieve oplossingen voor een probleem te doen voorstellen.

‘Actieve en participatieve’ burgers worden beloond met een ‘engagement score’. Punten die je verzamelt door positieve beoordelingen op je voorstellen en commentaren te krijgen, maar ook door bijvoorbeeld spam te signaleren. Hoge scores kunnen beloond worden door de stad met ‘real-life rewards’, bijvoorbeeld kaartjes voor cinema of theater.

Controverses

“Wat we met andere woorden willen doen, zijn de beslissingen in steden collaboratiever maken. Dat de stad gebruik kan maken van de technologie die vandaag beschikbaar is om dichter bij haar burgers te komen”, aldus van Ransbeeck.

Wie al eens krantensites afschuimt of sociale media van overheden volgt, ziet hier natuurlijk al snel gevaar in. Commentaren op krantensites zijn niet altijd zo tolerant en overheden verwijderen wel eens kritische opmerkingen van hun sociale media. De makers van Citizenlab weten dat er niet zo tolerante controverses op het platform kunnen ontstaan. Maar zo stelt van Ransbeeck, “het interessante is dat de stad dan beter kan inschatten wat er leeft in een stad en welke meningen er zijn”.

De stad heeft ook een admin-panel waar ze het platform kan personaliseren en spam mee kan verwijderen. En in theorie ongewenste voorstellen. Alhoewel dat niet de insteek van het concept is. “We willen meer werken vanuit een bottom-up perspectief”, aldus van Ransbeeck.

Startups

Citizenlab past binnen een bredere beweging om zogenaamde smart cities te creëren. Slimme steden die ICT inzetten om beter bestuur te leveren. Dit kan gaan van het Antwerpse open-data initiatief tot platforms zoals Citizenlab die burgerparticipatie efficiënt willen maken. Of zoals Wietse het stelt: “Er is geen smart city zonder een smart citizen.”

Zo’n slimme steden zie je vooral in de Verenigde Staten. “In Europa hinken wij daar nog een beetje achterop, en daar schuilt het potentieel.” Dat achterophinken is net het doelwit van de startup die Citizenlab is. Startups zijn kleine ondernemingen, veelal geconcentreerd in sectoren met zeer hoge groei zoals software-ontwikkeling. Kleine, wendbare bedrijfjes die snel mogelijkheden kunnen uitbuiten. Zoals het ontwerpen van een slimme stad. “Wij kunnen veel sneller luisteren naar welk model er effectief werkt”, stelt van Ransbeeck.

Momenteel zit Citizenlab in zijn testfase. Zo is er een openbare demo waar je een fictieve stad mee bestuurt. Niet-fictieve steden toonden eveneens interesse. Onder andere het Duitse Wiesbaden, het Braziliaanse Rio de Janeiro en het Saudi-Arabische King Abdullah Economic City. Die laatste is nu niet wat je zou verwachten wanneer je denkt aan democratie. Uiteindelijk richten ze zich op middelgrote Europese steden.

Plannen voor de tijd na Citizenlab zijn er nog niet. “Liefst eerst focussen op dit. Ik hoop dat het nog wel enkele jaren kan duren.” Een goede leerschool was het al wel volgens van Ransbeeck. “Er is eigenlijk geen betere manier om iets te leren dan met een project te beginnen.” (StampMedia/Tom Cassauwers)