In 7 stappen zonder problemen naar Windows 10

Als je dat toch al van plan was of geen goede redenen hebt om het niet te doen, is de stille periode tussen Kerst en Oud en Nieuw een mooi moment om Windows 10 te installeren. Het gaat meestal probleemloos, zeker als je wat tijd steekt in de voorbereidingen.

Microsoft lanceerde Windows 10 op 29 juli. Inmiddels zijn een kleine 150 miljoen mensen overgestapt op deze versie van Windows. In eerste opzet had Windows 10 nog wat rafeltjes, maar de meeste daarvan zijn inmiddels door Microsoft afgehecht. Met de update van november is Windows 10 een behoorlijk stabiel besturingssysteem waarover heel weinig klachten binnenkomen.

Of dat voldoende is om tot een upgrade te besluiten? Dat moet ieder voor zich wegen. Er is een aantal redenen om het niet te doen, en weinig dwingende redenen om het wel te doen. Maar met Windows 10 krijg je wel een modern besturingssysteem op je pc of laptop, een besturingssysteem dat Microsoft de komende jaren met de nodige energie zal onderhouden en verbeteren. Dat geldt niet voor Windows 7 en 8.1. En voor gebruikers van die twee Windows-versies is een upgrade wel gratis.

Microsoft zal je de komende maanden ook op steeds indringender toon vragen om op te waarderen naar Windows 10, als je Windows 7 of 8.1 gebruikt. Er is het bedrijf veel aan gelegen om zijn klanten op een moderne Windows-versie te krijgen. De Windows-updateroutine omzeilt zelfs programmaatjes die bedoeld zijn om de periodieke aansporing om te upgraden naar Windows 10 te weren. Waarschijnlijk al in januari start de upgrade zelfs automatisch bij mensen die Windows automatisch laten updaten. Je moet dat nog wel bevestigen, voordat de upgrade echt in gang wordt gezet. Maar zoals Microsoft er nu in staat, volgt het aanbod waarschijnlijk de maand daarna opnieuw – tot 29 juli, wanneer het aanbod om gratis te upgraden verloopt.

Stap 1: Check je pc

Het is mogelijk om de download van Windows 10 te forceren. Maar zeker voor wat oudere systemen is dat af te raden. Bij zo’n geforceerde download vindt namelijk geen controle plaats op de geschiktheid van je pc. In voorkomende gevallen kan er een component in je systeem zitten die wel overweg kan met Windows 7 maar niet met Windows 10. De grafische kaart in oudere systemen is bijvoorbeeld vaak een bottleneck.

PC-leveranciers bieden soms een mogelijkheid om te checken of de pc c.q. laptop die je bij hun hebt aangeschaft, overweg kan met Windows 10. Dat geldt bijvoorbeeld voor Acer, Asus, HP en Lenovo.

Microsoft zelf biedt ook een controlemogelijkheid. Het is zeker aan te raden om die te gebruiken, omdat die ook op softwarecomponenten checkt. De controle wordt in gang gezet wanneer je de Get Windows-app start. Die zit verborgen onder het witte Windows-vlaggetje rechtsonder in de taakbalk – ten minste, als je automatisch updaten hebt ingeschakeld.

Mensen die niet automatisch updaten, zien dat Windows 10-ikoontje niet en kunnen de check dus niet ‘met een druk op de knop’ uitvoeren. Het is dan zaak via Windows Update in de lijst met updates te zoeken naar update KB3035583, uit juni 2015. Soms moet de pc herstart worden om het icoontje ook echt zichtbaar te maken.

Lukt het dan niet om het icoontje te voorschijn te toveren, dan kun je via Taakbeheer controleren of GWX.exe draait. Als dat niet het het geval is, kun je het programma proberen op te starten vanuit de locatie C:\Windows\System32\GWX.

Werkt dat niet of is GWX.exe niet te vinden, dan kun je onderstaande tekst kopiëren naar een bestand dat je bijvoorbeeld via OneNote opslaat met de extensie .cmd (bijv. Windows10Check.cmd). Als je dat bestand vervolgens met beheerdersrechten, als administrator uitvoert (aanklikken met de rechtermuisknop, eerste optie) wordt de GetWindow10-app geïnstalleerd.

Stap 2: Check je software en randapparatuur

Stap twee in de voorbereidingen is checken of ook echt alle software en de hardware die je gebruikt, onder Windows 10 kan draaien.

De Get Windows-app signaleert wel een deel van de problemen met software op je systeem, maar het is niet zeker of dat voor alle applicaties geldt. Er zijn bijvoorbeeld meldingen dat Windows 10 bij installatie rücksichtlos de antivirussoftware verwijdert, wanneer die niet compatibel blijkt. Die wordt dan vervangen door Windows Defender, dat relatief slecht beschermt. Bij een recente test van 20 antivirusproducten, was Windows Defender bij het weren van virussen die rondzwerven op internet hekkensluiter met een detectiescore van 87,7 procent. Even checken of er een Windows 10-versie van je antivirussoftware is, is daarom verstandig. Als dat niet zo is kun je eventueel voor Panda Security’s Free Antivirus kiezen, dat goed beschermt maar wel een relatief zware tol van je pc vraagt.

Spelletjes zijn vaak problematisch omdat de grafische software gewijzigd wordt. Maar ook als je software gebruikt die al wat ouder is, kan er een probleem ontstaan. Check daarom bij de leverancier van software waar je aan gehecht bent, of de versie die je gebruikt wel Windows 10-bestendig is, of dat er een update te krijgen is.

Voor enkele zaken zul je sowieso een alternatief moeten zoeken. Windows 10 is bijvoorbeeld niet uitgerust met een fatsoenlijke dvd-spelersoftware; daarvoor moet je op zoek naar een alternatief. De browser Internet Explorer is vervangen door Edge, die niet iedereen even goed bevalt en ook nog verre van af lijkt. Google Chrome en Firefox lijken vooralsnog alternatieven met meer mogelijkheden. Wie echt verknocht is aan Internet Explorer kan IE 11 activeren door na de migratie in het zoekvenster/Cortana in de taakbalk ‘Internet Explorer’ in te vullen. Dan verschijnt de browser als ‘bureauaccessoire’. De browser kan je na installatie met de rechtermuisknop permanent aan de taakbalk koppelen.

Randapparaten kunnen ook problemen geven, zeker als ze wat ouder zijn. Het is verstandig om bij twijfel bij de leverancier te checken of Windows 10 met de apparaten in kwestie overweg kan.

Stap 3: Het keuzemoment: Windows 10, of toch maar niet?

Dit is ook het moment om de definitieve afweging te maken of je wel wilt upgraden. Als je kosten moet maken voor software of randapparatuur die niet met Windows 10 overweg kan, is een upgrade waarschijnlijk niet interessant. Tenzij je toch al van plan was die component te vervangen. Maar Windows 7 is nog tot januari 2020 bruikbaar, en voor Windows 8.1 valt het doek pas in januari 2023. Dus nu al vervangen van software en hardware kan zonde zijn.

In principe kun je, als de keus op Windows 10 valt, nu probleemloos upgraden. De lijst met gerapporteerde problemen is lang. Maar de kans dat je op zo’n probleem stuit, is na deze checks uiterst klein. Om problemen uit te sluiten, is het handig om nog enkele voorzorgmaatregelen te nemen.

Stap 4: Maak een back-up

Windows 10 vervangt alleen je besturingssysteem. In principe blijven je eigen bestanden onaangeroerd. Maar er zijn incidenteel wel problemen gerapporteerd. Daarom is het in ieder geval verstandig om een back-up te maken van je harde schijf, of op zijn minst van de bestanden die je echt niet kwijt zou willen raken.

Het simpelste gaat dat via de back-upoptie in het configuratiescherm. Daarvoor zul je in de regel enkele dvd’s of een externe harde schijf nodig hebben. Als je maar een beperkt aantal bestanden veilig wilt stellen, kun je ook volstaan met enkele USB-sticks of wellicht zelfs met de gratis opslag op Google Drive, Dropbox en Microsoft OneDrive.

Stap 5: Zorg dat je terug kan naar Windows 7 or 8.1

Als je geen installatieschijfjes mee hebt gekregen bij de aanschaf van je systeem, kan het handig zijn om een dvd-schijf of USB-stick met een kopie van je huidige besturingssysteem te maken. In principe kun je de eerste maand na de upgrade naar Windows 10 wel terugschakelen naar de Windows-versie waar je vandaan komt, maar daar heb je niets aan als de zaak echt in het honderd loopt en je daardoor niet meer bij je harde schijf kan, zoals bij een Black Screen of Death (zie hieronder)

Handleidingen voor het maken van een USB-stick zijn op internet makkelijk te vinden, bijvoorbeeld hier. De bestanden die je nodig hebt voor het maken van die opstart-stick staan in de regel op de harde schijf in een recovery-sectie.

Het maken van een opstart-usb-stick of dvd-schijf vanuit die bestanden is overigens niet altijd mogelijk. Door het maken van een systeemherstelschijf kun je ze echter wel aanspreken, als dat nodig is. In voorkomende gevallen kun je ook proberen om Windows 7 of 8.1 te herinstalleren van een start-stick of -schijf van een ander. Dan moet je wel de activatiecode gebruiken die op de sticker op je eigen systeem staat.

Stap 6: Documenteer je vooraf goed

Het is verstandig om je vooraf in te lezen in de ervaringen met Windows 10-problemen van anderen. Eventuele problemen of hobbels bij de installatie van Windows 10 blijken in de praktijk bijna altijd op te lossen. De artikelen die AutomatiseringGids hier eerder over publiceerde, geven een redelijk volledig overzicht van wat je kunt doen bij onverwachte problemen.

Het kan ook handig zijn om de contactgegevens van de supportafdeling van je pc-leverancier en van Microsoft te noteren.

Sinds de eerdere publicaties van AutomatiseringGids is op enkele punten meer duidelijkheid ontstaan over de aanpak van problemen die enkele upgraders ondervonden. Zo zijn er problemen gemeld met flikkerende schermen, die verholpen bleken te kunnen worden door aanpassing van de energiebesparingsmodus, is er een oplossing voor het bevriezen van het scherm na de upgrade naar Windows 10 en zijn er ook verschillende mogelijkheden om het probleem op te lossen dat het beeldscherm zwart blijft na de upgrade.

Soms loopt het upgradeproces vast in een vicieuze cirkel; Windows 10 komt dan steeds terug met de boodschap dat het proces niet af te ronden was, om vervolgens vrolijk opnieuw te beginnen. In dat geval moet je proberen het proces te stoppen door in Safe Mode op te starten. Tik vervolgens in de opdrachtegel ‘net stop wuauserv’ en druk op ‘enter’, gevolgd door de opdracht ‘net stop bits’. Zoek vervolgens op de C-schijf naar de map \Windows\SoftwareDistibution en wis alle bestanden.

Een curieus probleem kan optreden bij gebruikers van Office. Die constateren soms dat ze bestanden niet kunnen opslaan op de plek die ze gewend zijn. In dat geval kun je checken of de mapinstellingen juist zijn door met de rechtermuisknop op de map te klikken, naar het tabblad ‘Beveiliging’ te gaan en daar voor ‘Geavanceerd’ te kiezen. In het menu dat dan openvouwt, moet je checken of ‘Overneembare machtigingen van het bovenliggend object overnemen’ is aangevinkt.

Meer oplossingen voor potentiële problemen die niet genoemd zijn, vind je hier.

Stap 7: Ontkoppel je randapparatuur

Volgens alle bronnen verloopt de upgrade soepeler als je eerst je randapparatuur ontkoppelt. Dat is ook één van de suggesties voor het oplossen bij schermproblemen, overigens. Koppel randapparatuur één voor één weer aan, en kijk of het werkt. Zo wordt meteen duidelijk welk apparaat voor problemen zorgt, als er een storing optreedt. Loskoppelen verhelpt die storing in de regel, zodat je op zoek kunt gaan naar een oplossing. Die oplossing heeft meestal te maken met de driver.

Veel problemen hangen samen met – het zal niet verbazen – de printer. Meestal helpt het om de printer uit het menu ‘Apparaten en printers’ te verwijderen, en deze vervolgens weer te installeren. Dan wordt automatisch de juiste driver geladen. Meer informatie over printerproblemen vind je hier.

De installatie van Windows 10 hoort hierna een eitje te zijn, en is dat ook bijna altijd. Eventueel kun je in aansluiting op de installatie direct overgaan tot een schone installatie van Windows 10. Dat komt de prestaties waarschijnlijk ten goede. Nadeel is wel dat je daarmee de optie wist om terug te gaan naar Windows 7 or 8.1, als het toch niet bevalt. Tot een maand na de upgrade kun je namelijk met een druk op de knop terug. Als je de originele installatieschijfjes van die Windows-versies hebt, hoef je je hier natuurlijk geen zorgen om te maken. Maar wellicht is het handig om een maandje te wachten.

Bron: Automatiseringgids.