It-vaardigheden voor morgen : een welles-nietes verhaal

De recente berichten in de pers dat België weldra aankijkt tegen een tekort van 14.000 informaticaspecialisten, zijn voor insiders niet echt een verrassing. De vraag is alleen : wat soort specialisten zoeken we dan?

Marktonderzoekers en analisten zijn het niet helemaal eens over de kwalificaties waarover de toekomstige informaticus zal moeten beschikken wil hij nog aan de bak komen. Maar er tekenen zich wel enkele grote tendensen af.Eigenlijk moeten we een onderscheid maken tussen de ict-vaardigheden die verwacht worden van een gewone werknemer en van een informaticaspecialist in ‘e-skills’ in Europa, gebaseerd op een enquête bij meer dan 600 werkgevers in tien Europese landen. De vraag was: hoe schat je de ict-vaardigheden van je huidige werknemers in en wat verwacht je dat morgen op dit vlak vereist zal zijn? Soms lagen de resultaten in de lijn van de verwachtingen, soms zaten er ook verrassingen tussen.Basisvaardigheden OKDe basis ict-vaardigheden, zoals het gebruik van e-mail en tekstverwerking of spreadsheets, zijn blijkbaar de jongste jaren standaard geworden voor het merendeel van de werknemers, want meer dan tweederde van de ondervraagden is ervan overtuigd dat ruim 60 procent van hun werknemers over die vaardigheden beschikt. Binnen Europa blijken er wel grote verschillen te bestaan tussen bijvoorbeeld Frankrijk en Portugal, waar nog geen derde van de werkgevers daarvan overtuigd is, tegenover Zweden waar ruim de helft wèl die mening toegedaan is. Het merendeel van alle werkgevers wijst daar met een beschuldigende vinger naar het onderwijs dat volgens hen in gebreke blijft, en ze doen een oproep naar de overheden om daar wat aan te doen. Vooral omdat ICT-vaardigheden volgens hen een vereiste zijn om te slagen in de job, ongeacht het land, het type industrie of de functie die binnen de organisatie bekleed wordt.Maar die kennis gaat dan wel verder dan gewoon wat tekstverwerking of e-mailing, want niet minder dan 39 procent van de ondervraagden geeft te kennen dat ze mensen nodig hebben met gespecialiseerde vaardigheden voor hun type industrie. En driekwart van alle organisaties zijn er bovendien van overtuigd dat de ict-kennis van hun werknemers bepalend zal zijn voor de toekomst van hun bedrijf op het vlak van concurrentiekracht, innovatie en groei.Er is wel één probleem : niet bijster veel ondernemingen blijken bereid te zijn om te investeren in de vaardigheden die hun werknemers nodig zouden hebben. 60 procent van de ondervraagden halen een gebrek aan tijd als de belangrijkste reden hiervoor aan. IDC pleit dan ook voor een samenwerking tussen Europese werkgevers, overheden, het onderwijs en de ict-industrie om dit obstakel voor innovatie en concurrentiekracht in Europa uit de weg te ruimen.Cobol ? Alive ‘n kickin’ !Tot zover de werknemer in het algemeen. Maar wat met de ict-specialist, wat staat hem te wachten ? Een Amerikaans vakblad publiceerde onlangs een lijst van de top 10 van afgeschreven of verdwijnende computervaardigheden waarop nogal wat reactie kwam. Vooral de koploper van die lijst, Cobol, bleek erg controversieel te zijn. Logisch ook wanneer je weet dat het aantal mainframes in de wereld, in tegenstelling tot ‘Doomsday’ berichten, nauwelijks vermindert – praat maar eens met de banken, voor hen is de mainframe nog steeds de rots in de branding. Bij KBC bijvoorbeeld is men nog altijd ijverig op zoek naar Cobol-programmeurs, alleen : ze vinden er geen, gewoon omdat het onderwijs het hier, op een enkele uitzondering na, compleet laat afweten. Niet echt verwonderlijk, want hoe kan je studenten nog warm maken voor een vak dat door iedereen al jaren afgeschreven is…De meningen over de toekomst van Cobol zijn dan ook erg verdeeld, maar één ding is zeker: wie vandaag Cobol leert, zit nog minstens tot 2020 op rozen als we Forrester Research mogen geloven, gewoon omdat het nog steeds een van de belangrijkste talen ter wereld is. Zo goed als elke financiële transactie heeft wel ergens iets met Cobol te maken, en Forrester gelooft dan ook dat Cobol nog tientallen jaren te goed heeft en dat het belang van Cobol-kennis zelfs nog kan toenemen in de hele grote bedrijven met 10 tot 50.000 MIPS, want zij hebben vaak duizenden toepassingen die onderhouden moeten blijven.Niet te vlugZijn er dan wèl jobs die met uitsterven bedreigd zijn? Ja, zeggen de analisten in koor, alles wat met routinematig programmeerwerk, systeemtesten en pure technologie-infrastructuur te maken heeft – die jobs gaan ofwel naar offshoring verhuizen of geautomatiseerd worden. Al moet dat dan weer met een korrel zout genomen worden want uit goede bron weten we dat een belangrijke telecommunicatiespeler in ons land wanhopig op zoek is naar PHP-ontwikkelaars voor het bouwen van nieuwe Webtoepassingen en het onderhoud van bestaande – en ze zijn gewoon niet te vinden !Diezelfde korrel zout geldt trouwens ook voor andere ‘legacy’-kennis rond zaken zoals databasesystemen of middleware van bedrijven als IBM, Sun, Digital of Data General. Zeker, die soft- en hardware verdwijnt snel, maar bedrijven die er nog gebruik van maken, hebben nog altijd specialisten op die domeinen nodig. Gartner heeft in dat verband een interessante observatie: over enkele jaren verwachten we een enorme golf van pensioengerechtigde babyboomers die hun ervaring met zich zullen meenemen, en dus pleit de marktonderzoeker voor een ‘cross-generational workforce’ die het beste combineert van de babyboomers en van de jonge generaties die nu op de arbeidsmarkt komen, mèt kennisoverdracht. Overigens: terwijl cio’s in de Westerse wereld weldra met dat probleem geconfronteerd zullen worden, kampen hun tegenhangers in de ontwikkelingslanden vandaag net met het omgekeerde, namelijk een totaal gebrek aan ervaren it-werknemers. Misschien een uitlaatklep voor babyboomers die nog willen blijven werken….?IT èn businessWat wordt dan wèl populair in de it-wereld? De voor de hand liggende combinatie van IT- en businessvaardigheden. Welke analist je ook raadpleegt, het antwoord is telkens dat de bedrijven op zoek zijn naar getalenteerde it-professionals die ook een solide kennis van bedrijfsprocessen hebben. Daarbij zijn twee functies erg in trek: projectmanagers en businessanalisten, en dan vooral mensen die niet louter over de theoretische kennis beschikken. Rekruteringsspecialisten in de VS zeggen ronduit dat een informaticus er beter aan doet zich niet in te schrijven voor een MBA-cursus maar integendeel een projectteam moet gaan leiden om zo ervaring op te doen – wat overigens ook veel beter zal staan op zijn CV. Vooral ervaring in het leiden van internationale projecten staat hoog op het verlanglijstje van grotere bedrijven. Vaardigheden als projectcoördinatie, -risico-analyse en -budgettering zijn daarbij extra-troeven voor de kandidaten.Een speciale categorie vormen de projectmanagers die zich bekwaamd hebben in it-security planning en beheer. Een studie van IDC wees vorig jaar nog uit dat er tegen 2010 meer dan 2 miljoen it-beveiligingsspecialisten in de wereld zullen zijn, en bijgevolg zal er een duidelijke nood zijn aan mensen die in staat zijn die meute te sturen en onder controle te houden. De vele beveiligingsproblemen die de voorbije jaren de pers gehaald hebben en de nieuwe reglementen die daaruit voortgekomen zijn á la Sarbanes-Oxley, hebben de vraag naar specialisten in beveiliging, risicobeheer en compliance echt ten top gedreven – en dat zijn functies die je niet kan offshoren, zeggen de analisten.Dat de meeste bedrijven bedolven worden onder massa’s gegevens waaruit ze niet meer wijs geraken, doet ook de vraag naar businessanalisten exploderen, zeggen de marktonderzoekers. Samen met business enterprise architects en systeemanalisten zouden zij tegen het einde van dit decennium tot de meest populaire it-beroepen behoren. Voeg daar alvast ook de opslagbeheerder (storage administrator) aan toe, want het beheer van de systemen waarop al die informatie opgeslagen zal worden, wordt een zware klus. De lonen die voor opslagbeheerders met kennis van storage attached networks momenteel al betaald worden, swingen dan ook de pan uit, gewoon omdat ze bijna niet te vinden zijn.Meningen lopen uiteenWaar de analisten en marktonderzoekers het helemaal niet over eens zijn, is de waarde van helpdeskspecialisten. Volgens sommigen is dat een van de eerste it-beroepen die met uitsterven bedreigd, althans in de Westerse wereld, want het zou bij uitstek een functie zijn die in aanmerking komt voor offshoring. Klopt helemaal niet, zeggen anderen, want voor sommige bedrijven zijn helpdesk- en supportmensen precies het eerstelijns contact met de klant, dus cruciaal voor de business want bepalend voor het bedrijfsimago, en dus binnenshuis te houden.Er is ook onenigheid over de toekomstige marktkansen van pure specialisten in bijvoorbeeld alles wat met SAP te maken heeft. Iedereen is er wel van overtuigd dat die over vijf of tien jaar nog altijd nodig zullen zijn, alleen vermoeden nogal wat analisten dat het dan vooral om uitbesteding naar gespecialiseerde bedrijven zal gaan en niet zozeer meer in-house specialisten. De SAP-specialist die toch nog in dienst blijft, zal vooral businessvaardigheden moeten kunnen voorleggen, zijn technische kennis wordt dan als het ware ondergeschikt.Maar waar halen we ze ?Waar ze het allemaal wèl over eens zijn, is dat zelfs de pure it-specialist naast zijn specialistische kennis ook over verbale en geschreven communicatievaardigheden zal moeten beschikken die hem in staat stellen mee aan een onderhandelingstafel te zitten bij contractgesprekken met klanten of leveranciers. Andermaal dus een verwijzing naar de overlap van business en it.Op één vraag heeft niemand het antwoord: waar halen we al die specialisten vandaan? Als we cijfers van het Amerikaanse bureau voor arbeidsbemiddeling mogen geloven, zal over enkele jaren één nieuwe job op vier te maken hebben met it, en je mag geredelijk aannemen dat het bij ons niet veel anders zal zijn. Intussen blijft het aantal jongeren dat voor een informatica-opleiding kiest, maar verder dalen. De meeste waarnemers schrijven dit nog altijd toe aan het ‘nerd’-imago van de informaticus, de introverte, antisociale freak die alleen maar over it kan meepraten. Maar wij weten uiteraard beter….