Matthias Dobbelaere-Welvaert

‘N-VA-politici staan niet boven Europese rechtspraak en kunnen gefilmd worden’

Matthias Dobbelaere-Welvaert directeur en privacyactivist bij 'the Ministry of Privacy'.

Nieuwssite Apache zette vorige week een filmpje online waarop een groot deel van het Antwerps schepencollege te zien is terwijl het arriveert op het verjaardagsfeest van een vastgoedlobbyist. Maar mag je politici stiekem filmen op een publieke plaats? ‘Wanneer dit een bijdrage levert aan het maatschappelijk debat, is er weinig aan de hand’, meent privacy-expert Matthias Dobbelaere-Welvaert.

‘Eén Cola Zero drinken op een receptie en mijn integriteit wordt in vraag gesteld’, zo zette Bart De Wever (N-VA) de toon voor de hetze die was ontstaan na zijn aanwezigheid (en die van een groot deel van het schepencollege) op het verjaardagsfeestje van een vastgoedlobbyist.

‘N-VA-politici staan niet boven Europese rechtspraak en kunnen gefilmd worden’

Het was de bij wijlen controversiële nieuwssite Apache die het nieuws bracht in de vorm van een filmpje, waarin te zien is hoe enkele leden van het Antwerpse stadsbestuur meer dan hartelijk worden ontvangen in het sterrenrestaurant ‘t Fornuis.

Deze opinie draagt niet bij tot dit debat, hoewel we in de marge toch opmerken dat politici van andere partijen het vaak zwaar te verduren kregen bij gelijkaardige gevallen. Interessanter is dat Annick De Ridder (N-VA) het onbetamelijk vindt dat er zonder toestemming werd gefilmd en daar in HLN volgende quote over liet optekenen: “Blijkbaar wordt het nu aanvaard dat men clandestien, op het publieke domein, mensen filmt. We zijn wakker geworden in een nieuwe wereld, met Amerikaanse toestanden. Er was iemand van de website aanwezig met materiaal en er zat een camera verstopt in een fietstas. Iedereen moet eens nadenken wat dit voor zichzelf betekent.”

De partij die de voorbije jaren het ene privacyschendende voorstel na het andere het parlement binnen katapulteert, steekt nu de klaagzang af over het groeiend aantal camera’s en de veramerikanisering van onze maatschappij.

Ironie

Ik mag het met uw goedkeuring bijzonder ironisch vinden dat de partij die de voorbije jaren het ene privacyschendende voorstel na het andere het parlement binnen katapulteert, nu bij monde van haar vertegenwoordigers de klaagzang afsteekt over het groeiend aantal camera’s en de veramerikanisering van onze maatschappij.

Dit is de partij die verantwoordelijk is voor de afschaffing van de anonieme SIM-kaarten, de vingerafdrukken die u verplicht nalaat bij het aanvragen van een nieuwe identiteitskaart, het cameradeken dat gans Antwerpen bedekt en de invoering van ANPR-camera’s overal op onze snelwegen.

Dat laatste was eerder stof genoeg voor een aanvullende opinie, want Minister van Binnenlandse Zaken en veiligheidsadept Jan Jambon (N-VA) wil graag één jaar lang alle Belgen kunnen volgen op de weg. Kortom, de lijst is lang en weinig fraai.

Politici filmen

Annick De Ridder kon helaas mijn ironie niet smaken. Trouw naar de culturele Twitternormen van de N-VA, trok ze meteen van leer met het nodige calimerocomplex:

Of de cameraregelingen waarvan sprake inderdaad zo strikt wettelijk/juridisch/privacy-gewijs zullen worden geïmplementeerd (we hebben hierover nog geen voorstel gezien) is afwachten. Voor de aandachtige en iets meer technisch aangelegde lezer: spyware is nog steeds geen nieuw stiekem camerasysteem, maar wel schadelijke software voor uw PC of Mac. De vraag van vandaag handelt echter over iets fundamenteler: mag ik een politicus filmen, al dan niet stiekem?

Dat is een interessant thema. Als privacyjurist en -activist kan ik niet zomaar de ene dag privacy naar voren schuiven als essentieel mensenrecht en de volgende dag een politica verhinderen haar rechten uit te oefenen.

De arresten Von Hannover I en Von Hannover II gelden hierover als absolute referentie in de Europese rechtspraak. In juni 2004 stelde het EHRM (Europees Hof voor de Rechten van de Mens) het volgende:

A fundamental distinction needs to be made between reporting facts – even controversial ones – capable of contributing to a debate in a democratic society relating to politicians in the exercise of their functions, for example, and reporting details of the private life of an individual who, moreover, as in this case, does not exercise official functions.”

Van alle publieke figuren moeten politici het minst rekenen op respect voor hun privacy.

Wat politici doen tijdens de uitoefening van hun functie (breed te interpreteren), wordt dus aangehaald als voorbeeld van feiten die bijdragen aan het maatschappelijk debat. Het komt erop neer dat van alle publieke figuren, politici het minst moeten rekenen op respect voor hun privacy. In het Von Hannover II arrest wordt bovenstaand principe verder uitgewerkt. Het EHRM benadrukt eerst dat het recht op respect voor het privéleven (artikel 8 EVRM) en de vrijheid van meningsuiting (artikel 10 EVRM) evenveel bescherming verdienen. Welk recht voorgaat hangt af van de omstandigheden.

Hoe bekend is de persoon in kwestie? Levert de uiting (het artikel en video) een bijdrage aan het algemeen maatschappelijk debat? Criteria die relevant zijn voor de belangenafweging, en in dit geval er alleszins op wijzen dat de partijleden die op film staan weinig ruimte tot klagen hebben. Een ander interessant arrest in deze kwestie is Flinkkilä and Others v. Finland, waar een magazine onder vuur lag omdat ze foto’s van een politiek figuur en zijn maîtresse had gepubliceerd. Het Hof oordeelde dat dit niet zwaarwichtig genoeg lag om het magazine te veroordelen, én dat de maîtresse door haar relatie was toegetreden tot het publiek domein.

Conclusie

Een politicus heeft volgens de rechtspraak van het EHRM met andere woorden een zeer beperkt recht op privacy. Volgens het Hof is zo goed als alles wat ze doen op de één of andere manier gelieerd aan een debat binnen het algemeen belang.

Wat betreft het filmpje op Apache, is er dus juridisch heel weinig aan de hand. Vraag blijft hoe het zit met de privacy van betrokkenen in het filmpje die geen publieke functie hebben. Dat ligt veel moeilijker, al zal de persvrijheid en integriteit voor onderzoeksjournalisten daar ook de nodige bescherming rond bieden. Volledige conformiteit zou men kunnen bekomen door niet-publieke figuren te maskeren.

Mag je politici nu filmen op de openbare weg of een publieke plaats? Wanneer dit een bijdrage levert aan het maatschappelijk debat, en tenzij je daarmee een inbreuk zou maken op de wegcode of andere regelgeving, hebben politici geen poot om op te staan. Of het nu om Coca-Cola of dure champagne gaat, blijkt daarbij geheel irrelevant.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content