Ward Peeters

Sociale media: waarom we elkaar niet meer begrijpen

Ward Peeters Doctoraatsonderzoeker (Universiteit Antwerpen) naar de impact van sociale netwerken op onderwijs.

Ward Peeters, doctoraatsonderzoeker aan de Universiteit Antwerpen, legt uit waarom meningen op sociale media zo erg kunnen botsen en waarom ons perspectief soms belangrijker wordt dan de feiten zelf.

Sociale media zit vol met hokjesdenkers, fake news en, natuurlijk, de Russen. Met #MeToo en het recente schandaal rond Bart De Pauw is de online hetze echter regelrecht de Vlaamse huiskamers binnengevlogen. Maar hoe komt het nu dat polarisering via sociale media zo’n grote proporties kan aannemen? En waarom vliegen de normaal zo modale Vlamingen elkaar zo gemakkelijk in de haren met onbezonnen comments via Twitter en Facebook? Wel, er is geen context meer, meneer.

Wat is nu weer de waarheid?

De bedrijven achter sociale media willen hun gebruikers ervan overtuigen dat ze online de meest waarheidsgetrouwe representatie van de wereld kunnen creëren. Context is daarin uitermate belangrijk, vooral wanneer we online berichten proberen te beoordelen op hun betrouwbaarheid.

Sociale media: waarom we elkaar niet meer begrijpen

Maar wat is nu weer de waarheid? Van presidentiële tweets tot verontschuldigingsvideo’s op YouTube, ze dragen allemaal bij tot de informatiestroom op sociale media. Het resulteert in een veelheid aan opinies, meningen en kanttekeningen. Deze maalstroom van informatie is de laatste week rond de #MeToo campagne in Vlaanderen uitgegroeid tot een waar moddergevecht met de media, het gerecht en de online gemeenschap als voornaamste krachtpatsers.

Wanneer we inzoomen op de polemiek die via sociale media wordt gevoerd, begint er zich een trend af te tekenen: “We zijn met z’n allen de pedalen een beetje kwijt”. Overtuigd van ons gelijk delen we onze mening alsof ons leven ervan afhangt, met 280 tekens in de aanslag.

De feiten worden in twitterstromen en Facebook-feeds genadeloos overrompeld door onze eigen emoties en interpretaties.

Maar meningen kunnen botsen. In de twitterstromen en Facebook feeds kan er naarstig met vingers gewezen worden naar daders en slachtoffers. Naar iedereen die een andere mening is toegedaan wordt schamper gegooid met verwensingen en scheldtirades.

Een lijn trekken in de onderwerpen en meningen die online worden aangesneden is zo goed als onmogelijk. De feiten worden genadeloos overrompeld door onze eigen emoties en interpretaties. We lijken te verdrinken in die online commentaren die voortvloeien uit de beerput rond seksueel overschrijdend gedrag.

Met ander woorden, de grenzen tussen verschillende contexten en perspectieven begint te vervagen. Eén van de redenen die kan verklaren waarom dit gebeurt, is tevens één van de meest controversiële aspecten van sociale media: de ‘Context Collapse‘ of het ineenstorten van perspectief en samenhang.

Schuld of onschuld in de commentaarsectie van Facebook

De context collapse heeft als direct gevolg dat emoties snel hoog kunnen oplopen en dat meningen halsoverkop wel zeer ongezouten kunnen zijn. Wanneer context ineenstort, is er geen plek meer voor nuance in een gesprek. Zonder een context, weten we niet meer precies wie wat nu weer gezegd heeft.

En dat is niet verwonderlijk als je weet dat het soms minuten, uren of zelfs dagen kan duren voor je een antwoord hebt gekregen op je originele bericht. Zo wordt het ook moeilijk om in te schatten wat de oorspronkelijke intenties waren van de spreker en welke gesprekken er voor of na een zekere uitspraak hebben plaatsgevonden.

Het publiek dat we online aanspreken verliest bijgevolg zijn gezicht. Deze context collapse resulteert in het onverstoord naast elkaar praten. In de ergste gevallen kunnen we zelfs niet meer correct inschatten waarom en met wie bepaalde uitspraken gedeeld worden en wat de uiteindelijke boodschap nu eigenlijk is.

Maar er is meer. Context collapse kan ervoor zorgen dat we discussies gaan over-vereenvoudigen. Dit is iets wat we de laatste dagen voornamelijk weerspiegeld hebben gezien in onderwerpen zoals ‘kunnen mannen en vrouwen nog wel vrienden zijn’. Hoewel deze discussie misschien op zichzelf kan gevoerd worden, in andere omstandigheden en door een ander publiek, draagt ze niet bij tot de hoofdprobleemstelling van #MeToo.

Door het verwijderen van context uit de discussie worden zowel daders als slachtoffers onvermijdelijk aan de schandpaal genageld.

Hetzelfde geldt voor het beargumenteren of proberen te bewijzen van schuld of onschuld in de commentaarsectie van Facebook. Want, hoe je het ook draait of keert, door het verwijderen van context uit de discussie worden zowel daders als slachtoffers onvermijdelijk aan de schandpaal genageld.

Niet iedereen is een hokjesdenker

Door de context collapse ontstaan er zo snel zo veel ongenuanceerde meningen waarin grip met de realiteit verloren lijkt te gaan en waarin mensen zich dus ook snel kunnen verliezen. Online zijn we niet bezig met een alledaags gesprek van mens tot mens. Er is dus meestal geen plaats voor het aanbrengen van nuance en het voortborduren op standpunten. Daarom ook dat we, wanneer we geconfronteerd worden met een hyper-gemediatiseerd schandaal, enkel met korte online berichtjes geen echte discussie kunnen voeren.

Zolang de algoritmes van sociale mediabedrijven een context collapse niet kunnen kaderen, of zolang de klassieke media niet in staat is om haar online kanalen optimaal te beheren en te benutten, lijkt het erop dat we de laatste ‘shitstorm’ dus nog niet gezien hebben.

Het hoofd boven water houden in deze storm is de boodschap. Want hoe je het ook bekijkt, echt niet iedereen op sociale media is een hokjesdenker, laat staan een Rus. Laat het wegvallen van context en nuance je niet van de wijs brengen, maar laat het je net inspireren om de feiten te bestuderen en de waarheid te achterhalen. Dan, en enkel dan, kunnen we elkaar terug beginnen te begrijpen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content