In een wereld waarin steeds meer van onszelf online gedeeld wordt, vroegen de Nederlandse programmamakers Tim den Besten (28) en Nicolaas Veul (31) zich af: hoe belangrijk is privacy nog? Om hierachter te komen startten ze eind augustus een livestream die achttien dagen zou duren. Donderdag begint een vierdelige documentaireserie over het experiment dat de grenzen van sociale media opzocht.
Ik bel Tim op het moment dat hij net aflevering 1 gezien heeft. “Ik ben er nog high van”, zegt Tim terwijl hij de telefoon opneemt met een bitterbal in zijn mond. “De aflevering is spannend en grappig, maar ook pijnlijk en gênant. Ik heb naar mijn eigen piemel zitten kijken!”
Eind augustus startten Tim en Nicolaas een stream die 24 uur per dag uitgezonden werd op het internet. De bedoeling was om het drie weken vol te houden, maar de twee stopten vroegtijdig. Na een achtbaan van emoties trokken ze uiteindelijk letterlijk de stekker uit het experiment. Want na een vrij rustig begin, werd Tim na een tijdje compleet paranoïde.
“Dat kwam door meerdere dingen. De redactie van het programma kon bijvoorbeeld in mijn Whatsappberichten kijken. Die berichten zouden gebruikt worden in de documentaire, als screenshots in beeld. Dit hadden we bedacht zodat we tijdens de stream ook niet in onze telefoon konden vluchten. Maar toen ik op een ochtend wakker werd, waren al mijn berichten al gelezen. Toen dacht ik: ik mag toch eerst zelf wel alles lezen? Even later verscheen er ook nog een screenshot van een van mijn Whatsappjes op Twitter – daar hadden we het nooit over gehad. Kort daarna kwam er een journaliste van de VARAgids voor een interview over Super Stream Me. Die stelde me vragen waarbij ik dacht: ‘dit komt niet van jou’. Achteraf bleek dat ook te kloppen, want ze was gebriefd door de redactie. Die dingen in combinatie met het constant bekeken worden, zorgden ervoor dat ik paranoïde werd.”
Na een periode van complete paranoia had je na het experiment weer rust. Duurde het lang voordat je die paranoïde gedachten kwijt was?
“Eigenlijk viel er gelijk een last van schouders toen de camera’s uitgingen. Ik heb er geen last meer van gehad en er niet veel meer aan gedacht. Achteraf vroegen vrienden hoe het met me ging, omdat ze zich zorgen maakten. Toen dacht ik: jongens doe even normaal. Toen de camera uit was, waren alle problemen ook weg.”
De vraag was van tevoren: hoe open ben je als alles openbaar is. Kan je daar nu antwoord op geven?
“Alles verandert. Ik vond het eerst altijd stom als mensen een heel rooskleurig beeld van zichzelf laten zien. Dat we er zo goed uitzien en het zo leuk hebben, met foto’s..”
Dat doet iedereen.
“Ja, en dat vond ik vervelend. En eigenlijk denk ik door Super Stream Me: het is goed dat we dit kunnen. Dat we kunnen kiezen wat we van onszelf kunnen laten zien.”
Waarom is dat belangrijk?
“Als je alles laat zien, word je een beetje gek. Als je een selectie kunt maken van wat je wil laten zien, is dat eigenlijk de ultieme vorm van privacy. Want privacy is ook dat je bij je huisarts iemand anders bent dan bij je moeder of vrienden. Je hebt heel veel versies van jezelf en die toon je alleen op bepaalde momenten. Dat is ook privacy.”
Doe je dingen nu anders op sociale media?
“Nee, ik deed sowieso al best veel en dat doe ik nog steeds. Dat vind ik gewoon leuk. Nicolaas denkt daar wel anders over. Eigenlijk had die camera heel veel invloed op Nicolaas en hoe hij zich gedroeg. Bij mij had dat minder impact. Eigenlijk was op het laatst alleen moeilijk, omdat ik alleen wilde zijn. Bij sociale media is dat ook zo – dat vindt Nicolaas ook lastiger – dat heeft een groter impact op hem. Ik neem sociale media niet zo serieus.”
Je had de keuze gemaakt om alles openbaar te maken. Hoe was dat voor andere mensen, die er niet voor gekozen hebben?
“Mijn moeder heeft niet meegedaan, omdat ze er tegenop zou zien. Dat had ik ook wel verwacht. Ze is best verlegen, dus ik vond het ook goed dat ze nee zei.”
Je vader vond het volgens mij wel leuk. Je had een gesprek met hem over wat je wel en niet wilde laten zien in de stream. Drugsgebruik en seks kwamen ter sprake.
“Dat gesprek zit er ook in ja – dat was superleuk! Hij zei daarin dat hij wel snapt dat ik seks wil hebben of drugs wil gebruiken in de stream. Omdat hij wel snapt dat dat voor mij het experiment is. Dat gesprek was super interessant, want mijn hele instelling van: ‘we zien wel, het maakt niet uit’ – mijn vader is precies zo! Dat vond ik echt heel grappig.”
Je wist dat nog niet?
“Nou, nee. Niet zo. Toen viel dat kwartje pas echt. Dat ik mijn onverschillige instelling wel heel duidelijk bij mijn vader zag. Dat kwam ook doordat je normaal niet dit soort gesprekken zou hebben, over masturbatie of drugs. Dus eigenlijk kwam er iets heel leuks uit, onder druk van die camera.”
Drugs heb gebruikt op een manier als je normaal ook zou doen. Qua seks heb je niets gedaan. Was dat een bewuste keuze, of gebeurde het gewoon niet?
“Voor mij zat het experiment heel erg in: ik wil zo normaal mogelijk blijven doen. Er konden voor mijn gevoel twee dingen gebeuren: of ik zou groter doen dan ik ben, de clown uithangen. Of ik zou mezelf heel erg gaan censureren. Dat wilde ik eigenlijk allebei niet. Ik heb uiteindelijk niet gemasturbeerd, omdat ik dacht: ik heb al gepoept op beeld. Ik heb het in de vorige documentaire al eens met een meisje gedaan. Ik wilde dan niet ook nog die rukkende jongen zijn. Dat mensen denken: daar gaat Tim weer. Ik heb wel een beetje onder druk van de publieke opinie – of wat ik denk dat de publieke opinie is – besloten om dat niet te doen.”
Is dat de enige echte censuur die je toegepast hebt?
“Ja, dat denk ik wel.”
Dat valt toch best mee dan eigenlijk.
“Ja, dat is best goed gegaan. Ik heb geprobeerd normaal te blijven doen. Alleen aan het eind ging het mis omdat ik best veel tijd alleen nodig heb. Om daarna weer met mensen te zijn. Dat kon gewoon niet, die camera bleef altijd aan waardoor ik niet alleen was. Toen stopte het voor mij.”
Had je achteraf dingen anders willen doen?
‘Ik had niets anders willen doen. In de eerste aflevering – die ik net zag – zit wel een fragment waarbij ik naar de psycholoog ging en het over Nicolaas had. Ik wist dat hij thuis meekeek met de stream, maar vertelde toch dat ik het vervelend vond dat Nicolaas niet zichzelf was. Hij was de hele tijd met de stream bezig. Dat gesprek bij de psycholoog was voor hem vervelend om te zien en dat had ik ook kunnen laten, maar ik wilde zo normaal mogelijk blijven doen. Dat Nicolaas thuis zit te kijken, mag daar niets aan veranderen. Als ik terugkijk is het verschrikkelijk om dat te zien, maar ik sta er wel achter. Het was beter geweest als ik het direct tegen hem had gezegd, maar ik ben een enorme lafaard. Ik heb mezelf ook niet beter voorgedaan dan ik ben – daar ben ik wel blij om. Ik ben af en toe gewoon een lul.”
Normaal zet alleen niemand op social media dat hij een lul is, alleen dat rooskleurige beeld.
(Lacht) “Ja, ik ben echt een voorbeeldlul.”
Je doorbreekt taboes door zo openbaar een lul zijn.
(Lacht) “Dank je! Ik voel me heel bijzonder.”
De vierdelige documentaireserie ‘Super Stream Me’ is vanaf donderdag5 november om 21.00 uur op NPO3 te zien.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier