That’s All Right

“Well, that’s all right now Mama, That’s all right for you,” zong Elvis Presley in 1954. In de E.U. wordt deze single op 1 januari vrij van copyright.

Dat is niet naar de zin van de International Federation for the Phonographic Industry (Ifpi). Ifpi lobbyt bij de Europese Commissie om de copyrightbescherming voor uitvoerders te verlengen van 50 jaar tot 70 jaar of, liever nog, tot de 95 jaar die nu al in de V.S. geldt. Dat een werk in de V.S. 95 jaar copyrightbescherming geniet na de dood van de auteur of de uitvoerder, is te danken aan sterke lobbying door de Disney Corporation, die anders dit jaar de lucratieve commerciële exploitatie van Mickey Mouse zou hebben verloren. Disney deelde overigens in de periode 1997-1998 meer dan 6 miljoen dollar campagnegelden uit aan de politici die uiteindelijk voor de verlenging stemden. Er kwam heel wat kritiek in de V.S. op de Sonny Bono Copyright Term Extension Act uit 1998. “The Mouse That Ate the Public Domain,” kopte een website. Tegenstanders maakten de zaak aanhangig bij het Amerikaanse Hoog Gerechtshof, maar dat besliste dat de verlening in overeenstemming was met de Amerikaanse grondwet. De eenzijdige inkrimping van het publieke domein door de Amerikanen zorgt voor heel wat problemen op het internet. In verschillende landen gelden andere termijnen. Zo maken in Rusland alle werken die voor 1970 werden gecreëerd deel uit van het publieke domein. In de E.U. geldt een termijn van 70 jaar voor auteurs en 50 jaar voor uitvoerders. In Australië geldt een termijn van 50 jaar, al komt daar wellicht volgend jaar verandering in voor Amerikaanse werken, want in een handelsovereenkomst met de V.S. zal de Australische copyrightbescherming wellicht verlengd worden tot 70 jaar. De Amerikanen proberen via bilaterale verdragen hun langere copyrightbescherming ook internationaal op te leggen. Het gevolg is dat websites die werken uit het publieke domein verzamelen, in de problemen komen. Project Gutenberg publiceert gedigitaliseerde boeken uit het publieke domein op het internet. De Australische afdeling plaatste begin dit jaar de klassieker Gone With the Wind uit 1936 on line. Maar de erven van de reeds lang overleden auteur Margaret Mitchell stuurden hun advocaten af op het Amerikaanse kantoor van Project Gutenberg wegens inbreuk op de Amerikaanse copyrightwetgeving. Gone With the Wind werd van de Gutenberg-servers verwijderd, al mocht het werk in Australië wel degelijk vrij worden verspreid. Overigens staan er op de Australische servers meer dan 300 boeken die in de V.S. nog wel bescherming genieten, maar in down under niet langer. De auteurs van die boeken, waaronder Hitler’s Mein Kampf, hebben blijkbaar minder alerte erfgenamen. Het internet kent geen grenzen, maar het door vrijwilligers gerunde Project Gutenberg heeft ook geen fondsen om zich tegen dit soort discutabele claims te verzetten. Het resultaat is dat de rechten van niet-Amerikanen worden geschonden, zonder dat er veel aan valt te doen. Zoals de Amerikanen het graag zeggen: ‘Money talks, shit walks’. Een sterk publiek domein is nochtans heel belangrijk voor de creativiteit van artiesten. ‘Beter goed gestolen, dan slecht verzonnen,’ is een spreekwoord dat vele auteurs met plezier aanhangen. Grote delen van het werk van Shakespeare (Romeo and Juliet, de koningsdrama’s) zijn gebaseerd op oudere werken. Gek genoeg geldt dit ook voor de meest succesvolle werken van Disney. Sneeuwwitje, Assepoester, Pinocchio, De Bultenaar van de Notre-Dame en Alice in Wonderland zijn alle gebaseerd op werken uit het publieke domein. Disney bracht The Jungle Book exact één jaar nadat het copyright van Rudyard Kipling was verlopen uit. Het is daarom des te cynischer dat juist dit bedrijf indirect verantwoordelijk is voor een dreigende inkrimping van het publieke domein.