Vervangen apps binnenkort de psycholoog?

Binnenstappen bij een psycholoog blijkt voor veel mensen nog steeds een grote drempel © iStock

De digitalisering van de zorg is aan een opmars bezig. Zo verdwijnt het papieren doktersvoorschrift en komen er slimme horloges op de markt die het hartritme meten. De wereld van de zorg davert op zijn grondvesten en daar komen nu ook nog verschillende apps bij die beweren psychische stoornissen te kunnen verhelpen.

De patiënt wordt stilaan baas over zijn eigen gezondheid. Naast de klassieke methodes van behandeling ontstaan er extra instrumenten zoals de vele apps die als paddenstoelen uit de grond lijken te schieten. Hoewel meer en meer psychologen online consultaties aanbieden voor mensen die bijvoorbeeld een sociale angststoornis hebben, blijft de drempel vaak te groot. Volgens Geestelijke Gezondheid Vlaanderen zoekt bijna zestig procent van de mensen die psychische problemen hebben geen hulp.

Lieven Annemans
Lieven Annemans© .

Daarnaast kosten deze sessies nog steeds veel geld, een kost die niet wordt terugbetaald door de ziekteverzekering. Voor wie geen dertig euro per sessie – minimum – wil ophoesten, lijken de apps om een depressie of suïcidale gedachten onder controle te krijgen dus ideaal. “Het is niet verrassend dat het aantal apps in het domein van de gezondheidszorg enorm toeneemt”, zegt gezondheidseconoom Lieven Annemans. “Maar het zijn slechts enkelen die hun plaats in het geheel van gezondheidsbehandelingen zullen innemen. Anderen zijn maar tijdelijk omdat zal blijken dat ze weinig effect hebben.”

Psycholoog op zak

Deze evolutie is dus meer dan alleen een hype. Als het van Tom Van Daele, onderzoeker en psycholoog van hogeschool Thomas More, afhangt, nemen die apps op termijn hun vaste plaats binnen de gezondheidszorg in. “Op dit moment slagen we er niet in om iedereen die hulp nodig heeft effectief te helpen. Er bestaat een chronisch capaciteitsprobleem. Via de apps kunnen we veel meer mensen bereiken en sensibiliseren. Ik juich die evolutie zeker toe.”

Op de markt werd in ieder geval rekening gehouden met ieders budget. Dat is volgens Annemans een grote meerwaarde. “Toch bestaat het gevaar dat de betere applicaties op termijn duurder zullen worden. Dan valt het af te wachten of iedereen zich dat kan permitteren.” Er is ook voor ieder wat wils. Van hypnose tegen depressie tot God zelf die je de weg wijst. Via een snelcursus mindfulness gebaseerd op cognitieve gedragstherapie leer je dan weer om gelukkiger in het leven te staan.

Het gevaar bestaat dat de betere apps op termijn duurder worden

Ook als je suïcidale gedachten hebt, kan een app verlichting bieden. On Track Again, dat werd opgericht met steun van de Vlaams Overheid, helpt je terug op de rails na een zelfmoordpoging. Volgens het Agentschap Zorg en Gezondheid sterven er in Vlaanderen elke dag drie personen door zelfdoding en ondernemen dertig Vlamingen per dag een suïcidepoging. Om te vermijden dat een suïcidepoging herhaald wordt, werd deze app in het leven geroepen. Op deze manier ontdekken de patiënten wat ze zelf kunnen doen en kunnen ze een persoonlijke hulpkit samenstellen.

Voor diegenen die last hebben van paniekaanvallen en angststoornissen, kan In-Balanz helpen. De app werd genomineerd voor de health award 2013 omdat het een paniekknop installeerde dat onmiddellijk hulp biedt bij een acute aanval. Een handige tool volgens veel recensies, want op zo’n moment heb je dan als het ware een psycholoog op zak die je vertelt wat te doen. “Dit kan inderdaad heel handig zijn in het kader van een lopende behandeling”, zegt Koen Lowet, gedelegeerd bestuurder van de Belgische Federatie van Psychologen. “Toch geloof ik niet dat deze tools mensen met een stoornis kunnen genezen zonder ondersteuning van therapeutische sessies. Wij zien die apps dus niet als concurrentie, maar als een extra hulpmiddel om de patiënten te kunnen helpen.” Ook Van Daele is ervan overtuigd dat hulpverleners onvervangbaar zijn. “De werkzaamheid van zulke middelen wordt beperkt zonder de begeleiding van een psycholoog. Zelfhulp kan inderdaad bijdragen tot het herstel, maar mag nooit worden gebruikt als hoofdtherapie. Het is altijd het beste als je ten minste een keer met iemand in het echt hebt gesproken.”

Wij zien deze apps niet als concurrentie maar als extra hulpmiddel

Wettelijk kader

Om de kwaliteit van de gezondheidszorg te garanderen, zijn er de laatste jaren enkele indicatoren ontwikkeld om voorzieningen een beter beeld te geven van hun geleverde zorg. Zo kunnen ziekenhuizen, centra voor geestelijke gezondheidszorg en psychiatrische instellingen aan de slag om de geleverde kwaliteit – indien nodig – te verbeteren. Patiëntenparticipatie, het betrekken van familieleden en het aantal ervaringsdeskundigen zijn slechts enkele voorbeelden van de in totaal zeven indicatoren.

Toch zijn deze indicatoren nog niet van toepassing op apps. Het is in de meeste gevallen niet duidelijk of deze applicaties over kwalitatief hoogstaande informatie beschikken of het licht hebben gezien door charlatans. Zelf zie je vaak door het bos de bomen niet meer. Ook Lowet stelt zich vragen bij de betrouwbaarheid. “Op dit moment is er geen kwaliteitsgarantie en dat kan voor ongelukken zorgen. Belgen wachten gemiddeld tien jaar voor ze professionele hulp zoeken. Als ze daarvoor verschillende apps probeerden die niet hielpen, is dat nefast voor het zelfvertrouwen. Hierdoor verergert de stoornis alleen maar.”

Belgen wachten gemiddeld 10 jaar voor ze hulp zoeken

Momenteel werkt de Europese Commissie aan enkele richtlijnen rond ‘mobile health’. In een gedragscode komt vast te liggen waaraan apps moeten voldoen om een kwaliteitslabel te krijgen. Ook privacy is een groot discussiepunt. Wie krijgt welke informatie en kan je als consument de app wel vertrouwen? Van Daele: “In het buitenland zijn er verschillende patiëntenverenigingen die checklists maken waaraan een app moet voldoen. Op dit moment moet je het als individu zelf nog aftoetsen want er zijn geen duidelijke richtlijnen. Het mag dan wel gemakkelijk zijn om zoiets te downloaden, maar de kwaliteit van vele apps valt nog steeds niet in te schatten.” (MVM)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content