Vrouwen en ICT: wanneer informatie de ongelijkheden bestendigt

Is nieuwe technologie enkel door en voor de mannen gemaakt?

Is nieuwe technologie enkel door en voor de mannen gemaakt?

Een van de meest zichtbare aspecten van de mondialisering schuilt in de uitwisseling van informatie en de manier waarop (bijna) alle werelddelen met elkaar verbonden zijn en communiceren. Vandaag kan het feit dat men geen toegang heeft tot informatie en de communicatietechnieken de ongelijkheid accentueren (zowel tussen de mensen als tussen de landen of regio’s van de wereld) en een variabele voor sociale en politieke uitsluiting vormen. Parallel met die zichtbare democratisering van de kennis, zien we een privatisering van de communicatiemiddelen. Daardoor wordt informatie een koopwaar, geconcentreerd in de handen van enkele mannen (slechts zelden vrouwen).

Terwijl wij ons allemaal bewust zijn van de rol die communicatie speelt in onze maatschappij, van de impact die ze heeft op onze denkwijze en onze sociale voorstellingen, en vooral de machtsrelaties die zij tot stand brengt, moeten we ons afvragen of wij allemaal in gelijke mate deelnemen in de moderne informatie- en communicatietechnologie (ict). En dan moeten we vaststellen dat de structurele ongelijkheden die vrouwen in onze maatschappij het hoofd moeten bieden, alomtegenwoordig zijn in ict, waardoor ze uitgesloten zijn van de “4e macht”, namelijk de informatie.

In België heeft 4 op de 10 mensen toegang tot het internet, waaronder 45% vrouwen. Niettegenstaande deze praktische gelijkheid zijn de vrouwen ondervertegenwoordigd in de ict-sector: slechts 14,9% vrouwen is aan de slag als technicus, ze maken slechts 27,8% uit van het personeel in onderzoek en ontwikkeling van de bedrijven en het hoger onderwijs. Bij de onderzoekers zijn nog veel minder vrouwen terug te vinden. Hoe is dat mogelijk, terwijl er evenveel meisjes als jongens zijn in het hoger onderwijs?

De reden is gewoonweg terug te vinden in de hardnekkigheid van seksistische stereotypen. Van in de crèche tot het einde van de hogere studies spelen talloze invloeden om meisjes weg te houden van bepaalde carrières, waaronder die van de technologie en de informatica. Want technologie wordt als een mannelijke discipline gezien: mannen zouden van nature meer aanleg hebben voor wetenschappelijke disciplines, terwijl vrouwen en hun natuurlijke aanleg voor zelfopoffering perfect zijn voor beroepen in de sociale sector.

Die clichés zijn hardnekkig: 80% vrouwen in de sector van het huispersoneel… Zo krijgen vrouwen in de ict-sector net als in andere invloedrijke domeinen (zoals de politiek, financiën, enz.) te maken met een dubbele segregatie: horizontaal (voornamelijk gericht op andere sectoren die ‘vrouwelijker’ worden geacht tijdens hun studies) en verticaal (het fameuze glazen plafond, dat hen doet stagneren op functies met een kleinere verantwoordelijkheid op de arbeidsmarkt).

Het gebrek aan vrouwen bij de definitie, conceptie, creatie, ontwikkeling, het beheer en de controle van ict is niet ongevaarlijk en zelfs zorgwekkend op het vlak van gelijkheid. Aangezien ict ontwikkeld wordt door mannen (de computers en het internet, afgeleid van militaire producten, werden in volstrekt mannelijke milieus ontwikkeld), houden ze geen rekening met de praktijken en behoeften van de vrouwen, wat een flagrant nadeel inhoudt voor de vrouwen bij de beheersing van en de toegang tot deze technologieën. Mannen staan aan het hoofd van de media en de communicatiebedrijven (internet, telefonie, enz.) en hebben zo de macht om informatie te selecteren. Het is niet verwonderlijk dan dat seksistische stereotypen verspreid worden in de media (de reclame om te beginnen), maar ook in de virtuele sociale netwerken of videospelen (schokkendste voorbeeld is de recente promotie van een Japans videospel waarin jonge meisjes misbruikt worden, waarna met geweld een abortus wordt uitgevoerd!). Voor de vrouwen is het moeilijk om hun mening of de onderwerpen die hen bezighouden, te laten horen of zien in een wereld die door en voor de mannen wordt gemodelleerd.

In deze context moet bij de ontwikkeling van ict dringend werk worden gemaakt van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen en de inachtneming van de rechten van de mens. Informatie moet worden beschouwd als een recht dat voor iedereen toegankelijk is, mannen en vrouwen, en dat niet gecommercialiseerd mag worden, en nog minder verhandelbaar op de beurs mag zijn.

Opdat de vrouwen net als de mannen kunnen profiteren van de voordelen van ict, moet hun participatie aangemoedigd worden door hun initiatieven te ondersteunen. Steeds meer maken vrouwenorganisaties actief gebruik van alle mogelijkheden van ict, en in het bijzonder van het internet, zodat ze zich kunnen tonen, hun eisen kenbaar kunnen maken, andere vrouwen kunnen mobiliseren voor meer gelijkheid, zowel in het echte leven als in de virtuele wereld.

Pierrette PapeFeministische militante, lid van de Liga voor de Rechten van de Mens

Ontmoetingsdebat op 26/2: [NICT: waar zitten de vrouwen?]