Zo werkt de kilometerheffing voor vrachtwagens

Morgen 1 april gaat de kilometerheffing voor vrachtwagens van start in ons land. Volgens Viapass “een technologische primeur in Europa” dat ontkent dat er ernstige technische problemen zijn.

Ben je in het bezit van een voertuig voor goederenvervoer van meer dan 3,5 ton? Dan dien je vanaf morgen, 1 april, een correct werkende On Board Unit (OBU) in je voertuig te hebben. Die OBU is het hart van het Viapass-systeem. Viapass is de naam van het intergewestelijke project, maar het is het bedrijf Satellic NV dat instaat voor het ontwerp, de bouw, de financiering, het onderhoud en de uitbating van het kilometerheffingssysteem. Satellic is voor 76 procent eigendom van T-Systems – onderdeel van Deutsche Telekom. Het Oostenrijkse bouwbedrijf Strabag heeft de overige 24 procent in handen. Satellic is de ‘single service provider’ voor Viapass.

T-Systems deed eerder al heel wat soortgelijke ervaring op bij de opbouw van het Duitse tolproject. “Maar in België zijn we wel ambitieus geweest. Het is de eerste keer dat een land een tolsysteem op basis van gps uitrolt over het hele grondgebied, over drie gewesten dan nog ook”, vertelt Johan Schoups die het Viapass-project leidt. De OBU – geleverd door Continental – registreert via satelliet-technologie welke afstand de vrachtwagen aflegt op welke weg en berekent de tol die daarmee gepaard gaat.

In de OBU zit een niet-verwijderbare simkaart die de data doorstuurt via het Proximus-netwerk.

Controle via DSRC-communicatie

“Alle gegevens zitten in de OBU. Wanneer de OBU ingeschakeld wordt, worden gegevens als nummerplaat, gewichtsklasse en euroklasse automatisch doorgestuurd. De controleapparatuur kan zo gemakkelijk nagaan of een vrachtwagen wel uitgerust is met de juiste OBU”, legt Schoups uit. Die controles gebeuren automatisch via de met glasvezel intergeconnecteerde portieken die je de afgelopen maanden zag opduiken boven de snelwegen en die nummerplaten automatisch detecteren via ANPR-technologie. De eigenlijke draadloze communicatie met de OBU gebeurt daar via de DSRC-standaard: dedicated short range communications. “Maar er zijn ook controlevoertuigen die via DSRC vrachtwagens al rijdende kunnen ‘uitlezen’. Via lasermetingen kunnen ze ook de omvang van het voertuig meten om fraude te vermijden”, aldus Schoups. DSRC is een soort microgolftechnologie (5,8 Ghz) die ook in car2car-communicatie van belang is.

Het aantal afgelegde kilometers wordt gemeten via gps en ‘gemapt’ op de wegenkaarten die in de OBU opgenomen zijn. Periodiek worden die data doorgestuurd naar het rekencentrum op basis waarvan de chauffeur nadien de afrekening krijgt. Maar wat als er geen gps-signaal is? “Als er even geen ontvangst is, dan kiest de mapmatching-software voor de kortste route. Wanneer er langdurig geen signaal is, dan gaat een rood lampje op de OBU branden. De chauffeur moet dan ons callcenter bellen dat kan nagaan over welke panne het precies gaat”, zegt Schoups. Indien nodig moet de OBU dan omgeruild worden voor een nieuwe in één van de 126 servicepunten die zich maximaal 30 kilometer van de autosnelwegen bevinden. Wanneer de gsm-ontvangst wegvalt “en dat gebeurt vaker dan je denkt”, aldus Schoups, hoeft dat ook geen probleem te zijn. De OBU’s kunnen tot 4 dagen aan data stockeren.

‘Systeem werkt wel goed’

Een aantal sectorfederaties uitten de afgelopen dagen en weken kritiek dat “de bakjes uitvallen” of niet goed zouden werken of dat er niet genoeg beschikbaar zouden zijn. “We hebben er 800.000, dat zijn er écht wel genoeg”, pareert Schoups de kritiek. “We hebben zes maand getest en hebben zeker moeten sleutelen aan het systeem”, geeft hij wel toe. In de mapmodelling bijvoorbeeld werden kinderziektes vastgesteld, waarbij een op een bedrijventerrein geparkeerde vrachtwagen toch onterecht gepositioneerd werd op de tolweg ernaast, omdat de wegen van het bedrijventerrein niet in de kaart opgenomen waren. “We hebben ook vastgesteld dat zo’n 10 procent van de eerste reeks OBU’s moest teruggestuurd worden, omdat de toestellen na een OTA-update (Viapass verstuurt firmwareupdates ‘over the air’, via 2G/3G, nvdr)niet meer inschakelden. Maar we spreken over de wet van grote getallen en we zagen daar géén reden in om de invoering van het systeem uit te stellen”, besluit Schoups.