Om stadionverboden te handhaven en ticketfraude tegen te gaan, testen KAA Gent, de Pro League en het Belgische softwarebedrijf Perfect-ID samen een biometrische oplossing.
Biometrische identificatie bestaat al langer. Denk maar aan het lezen van vingerafdrukken, gezichtsherkenning of retinascans. Identificatie via het unieke aderpatroon in de handpalm is volgens experts een waterdichte, efficiënte en privacyvriendelijke technologie voor toegangscontrole. Voetbalclubs en overheden zoeken al een tijd naar methodes om de toegang tot stadions veiliger en efficiënter te maken, niet in het minst om ervoor te zorgen dat stadionverboden geen dode letter blijven.
In dat kader onderging de voetbalwet in de zomer van 2023 een ingrijpende wijziging. Sindsdien zijn de voetbalclubs verplicht zelf ID-controles uit te voeren wanneer supporters het stadion binnenkomen. Volgens Dirk Piens, voormalig directeur infrastructuur, organisatie en veiligheid bij voetbalclub KAA Gent, zijn er tal van praktische obstakels bij de traditionele controlemethodes. “Handmatige verificatie door stewards of beveiligingspersoneel is foutgevoelig en tijdrovend. Tegelijk hebben clubs weinig zicht op wie daadwerkelijk het stadion binnenkomt, aangezien de fans hun seizoenskaarten en tickets vaak doorgeven.” Piens benadrukt dat supporters vooral een vlotte toegang tot het stadion willen, zonder lange wachtrijen of uitgebreide identiteitscontroles. Ook bestaat er bezorgdheid over privacy en gegevensopslag.
Unieke handpalmcode
Om die problemen te verhelpen, stapte KAA Gent mee in een project van de UGent, de Pro League en een aantal technologische partners, met de steun van VLAIO. Er was een oplossing nodig die technisch haalbaar en juridisch sluitend is. Gezichtsherkenning was een eerste piste, waarbij supporters hun foto in een digitale kluis zouden uploaden. “Maar de installatie bleek te omslachtig en bracht te veel bezorgdheden rond privacy met zich mee”, vertelt Piens. Toen kwam KAA Gent bij Palmki terecht: een biometrische technologie die kijkt naar het aderpatroon in de handpalm, ontwikkeld door het Hasseltse softwarebedrijf Perfect-ID. Dat bleek een veilige en gebruiksvriendelijke optie.
Het systeem werkt met meer dan vijf miljoen referentiepunten en zet de biometrische data om in een versleutelde hashcode, waardoor het onmogelijk is om de gegevens na te maken of te misbruiken. In tegenstelling tot gezichtsherkenning of vingerafdrukscans – technologieën die werken met uitwendige lichamelijke gegevens – zijn handpalmscans niet vatbaar voor spoofing met foto’s of deepfakes. Bovendien kan een gebruiker zich enkel identificeren als er daadwerkelijk bloed door de handpalm stroomt, wat fraude onmogelijk maakt.
Acceptatiegraad
Het proefproject is opgedeeld in verschillende fasen en loopt tot het einde van het seizoen. Momenteel nemen tussen de 600 en 800 supporters en medewerkers deel aan de test. In de eerste fase koppelde de club de identiteitskaart en seizoenskaart aan de biometrische gegevens van de supporter. Daarbij was een belangrijke rol weggelegd voor itsme als verificatiemethode. Vervolgens testte KAA Gent de technologie aan de ingang van het stadion, waarbij supporters nog altijd hun seizoenskaart toonden. In de volgende fase maakt de club het systeem volledig operationeel, zodat geregistreerde supporters het stadion betreden met een scan van hun handpalm, zonder een fysiek ticket. “De reacties in de familietribune zijn alvast positief, al blijft de acceptatie onder de ultra’s een uitdaging.”
Vergelijkende studie
Professor Gert Vermeulen, hoogleraar internationaal en Europees strafrecht aan de Universiteit Gent, heeft het project van nabij opgevolgd. Hij wijst op het juridische en ethische belang van een goed doordachte implementatie. “Niet elke methode van biometrische identificatie is even betrouwbaar of privacyvriendelijk. In een vergelijkende studie van de mogelijke nadelen en risico’s die verschillende biometrische technieken met zich meebrengen, hebben we vastgesteld dat handpalmscanning uitstekend scoort. Gezichtsherkenning heeft bijvoorbeeld een groot risico op function creep: eens het systeem is geïnstalleerd, kan iemand het later gebruiken voor andere doeleinden dan oorspronkelijk bedoeld. Daarnaast kampt het met bias en accuraatheidsproblemen.”
Een ander belangrijk juridisch aspect is de verwerking van biometrische gegevens onder de GDPR-wetgeving. “Biometrische data vallen onder de categorie van gevoelige persoonsgegevens en mag je in principe niet verwerken, tenzij er een aanvaardbare grondslag voor is”, legt professor Vermeulen uit. “Zo kan de toestemming van de supporter als legitimering gelden. Het is weinig waarschijnlijk dat supporters met een stadionverbod vrijwillig zullen instemmen met een biometrische toegangscontrole, waardoor de inzet ervan een specifieke wettelijke grondslag vereist, met voetbalveiligheid als zwaarwegend algemeen belang. Ik heb er vertrouwen in dat de wetgever die basis zal uitwerken.”
Privacyvriendelijk
Het proefproject bij KAA Gent toont aan dat de gebruikte technologie niet alleen haalbaar, maar ook efficiënt is. De voetbalclub voorkomt lange wachtrijen aan de poorten, reduceert de foutenmarge bij identiteitscontrole tot quasi nul en handhaaft stadionverboden waterdicht. Bovendien voert de club alles uit binnen een strikt juridisch en ethisch kader, met respect voor de privacy van supporters.
‘De reacties in de familietribune zijn positief, al blijft acceptatie onder de ultra’s een uitdaging’
“Het idee dat een biometrische controle sowieso een inbreuk op de privacy vormt, is achterhaald”, zegt professor Vermeulen. “Er zijn twee voorwaarden voor een goed evenwicht tussen veiligheid en privacy. Het moet om een een-op-eenverificatie gaan, en de supporter of bezoeker moet als enige in het bezit zijn van de biometrische template waarmee Palmki het handpalm-aderpatroon bij een toegangscontrole vergelijkt. Die template zit dan bijvoorbeeld in de supporterspas of het ticket. In feite is het dan veel minder ingrijpend dan de fysieke identiteitscontroles die vandaag op andere plaatsen gebeuren, zoals op de luchthaven. De technologie stelt de club in staat om zijn verantwoordelijkheid te nemen in het handhaven van stadionverboden, zonder dat hij de persoonlijke levenssfeer van de supporters schendt.”
Bijkomende pistes
Voetbal draait om beleving. De Palmki-technologie past binnen dat plaatje, zegt KAA Gent. Naast toegangscontrole onderzoekt de club ook andere toepassingen. “Wettelijk gezien is het perfect mogelijk om cashless te betalen via biometrische identificatie”, vertelt Dirk Piens. “Een pintje bestellen zou daardoor sneller en veiliger kunnen.” Een andere uitdaging is de integratie met het doorverkopen van tickets. “Supporters die niet naar een wedstrijd kunnen gaan, moeten nog altijd de mogelijkheid hebben om hun ticket op een veilige en gecontroleerde manier door te geven. Daarvoor is een compatibel ticket-swapplatform nodig.”
Met de evaluatie van het proefproject in zicht lijkt het slechts een kwestie van tijd voor andere Belgische voetbalclubs de stap naar een biometrische toegangscontrole zetten. De toekomst van stadionbeveiliging zou dus weleens in de palm van onze hand kunnen liggen.