AI-assistenten, die voor miljoenen gebruikers de traditionele zoekmachine vervangen, vertonen structurele gebreken bij het weergeven van nieuws. Dat blijkt uit een grootschalig Europees onderzoek.
Blind vertrouwen op de resultaten die AI-chatbots uitspuwen; dat is écht nog altijd geen goed idee – hoe goed en betrouwbaar de gegenereerde antwoorden er ook uitzien. Uit een grootschalig internationaal onderzoek in 18 landen, gecoördineerd door de European Broadcasting Union (EBU) en geleid door de BBC, blijkt dat 45 procent van de nieuwsantwoorden significante fouten bevat. Ook de Belgische publieke omroepen VRT en RTBF werkten mee aan deze studie, die de prestaties van vier prominente AI-tools onder de loep nam.
Gemini presteert het slechtst
Het onderzoek is het grootste in zijn soort. Professionele journalisten analyseerden meer dan 3.000 antwoorden van ChatGPT (OpenAI), Copilot (Microsoft), Gemini (Google) en Perplexity in 14 verschillende talen. De antwoorden werden getoetst aan cruciale criteria zoals nauwkeurigheid, correcte bronvermelding, het onderscheid tussen feit en opinie, en het bieden van de nodige context.
De resultaten zijn ontnuchterend. In maar liefst 45 procent van alle geanalyseerde antwoorden werd minstens één significant probleem vastgesteld. De bronvermelding blijkt een bijzonder groot pijnpunt: 31 procent van de antwoorden had ernstige problemen met attributie, zoals ontbrekende, misleidende of ronduit incorrecte bronnen. Daarnaast bevatte 20 procent van de antwoorden grote onnauwkeurigheden, waaronder gehallucineerde details en verouderde informatie. Opvallend is dat Gemini beduidend slechter presteerde dan de concurrentie. Bij deze tool van Google vertoonde maar liefst 76 procent van de antwoorden significante problemen, een resultaat dat grotendeels te wijten is aan de zeer gebrekkige bronvermelding.
AI in opmars bij online nieuwsconsumenten
De EBU benadrukt dat deze problemen ernstige gevolgen hebben, zeker nu AI-assistenten steeds vaker worden gebruikt voor nieuwsgaring. Volgens het Digital News Report 2025 van het Reuters Institute gebruikt 7 procent van de online nieuwsconsumenten AI voor nieuws, een percentage dat stijgt tot zelfs al 15 procent bij jongeren onder de 25 jaar.
‘Dit onderzoek toont aan dat de tekortkomingen van AI geen geïsoleerde incidenten zijn’, stelt Jean Philip De Tender, EBU Media Director en Deputy Director General. ‘Ze zijn systemisch, grensoverschrijdend en meertalig, en wij geloven dat dit het publieke vertrouwen in gevaar brengt. Wanneer mensen niet weten wat ze moeten vertrouwen, eindigen ze met helemaal niets te vertrouwen, en dat kan democratische participatie afschrikken’, besluit De Tender.
Oproep tot regulering en monitoring
Als reactie op de bevindingen publiceren de onderzoekers een ‘News Integrity in AI Assistants Toolkit‘, bedoeld om oplossingen te ontwikkelen voor de blootgelegde problemen. Tegelijkertijd dringen de EBU en haar leden er bij de EU en nationale regelgevers op aan om bestaande wetgeving rond informatie-integriteit, digitale diensten en mediapluralisme strikt te handhaven. Gezien de snelle ontwikkeling van AI, willen de omroepen benadrukken dat voortdurende, onafhankelijke monitoring van deze assistenten essentieel is.