“Games en iPads stimuleren de creativiteit niet”

De Nederlandse auteur en filosofe Joke Hermsen wil dat ouders nadenken over het computergebruik van hun kinderen. ‘Het enige wat aantoonbaar ontwikkeld wordt met gamen, is het gedeelte in het brein dat verantwoordelijk is voor het besturen van de duim.’

De Nederlandse auteur en filosofe Joke Hermsen houdt in Knack een pleidooi voor dagdromen en nietsdoen, en wil dat ouders nadenken over het computergebruik van hun kinderen. ‘Het enige wat aantoonbaar ontwikkeld wordt met gamen, is het gedeelte in het brein dat verantwoordelijk is voor het besturen van de duim.’

Een tweet van u haalde het nieuws, omdat u reageerde tegen de iPadscholen die in Nederland worden opgericht. Hermsen : Op die scholen is de iPad het enige leerinstrument en hebben leraars vooral een coachende functie. Op termijn wil men zelfs het schoolgebouw afschaffen, want ‘online zijn kun je thuis ook’. Zelfs tijdens de pauze zitten die kinderen met hun tablet op schoot.

Zo’n iPadschool gaat ervan uit dat de feiten bestaan, en dat je ze maar hoeft op te zoeken op Wikipedia. Maar als je ze volledig wilt begrijpen, moet informatie geduid worden, en dat doet Wikipedia niet.

De Duitse filosofe Hannah Arendt schreef ooit het essay The Crisis of Education, waarin ze pleitte voor de narratieve docent die met kennis van zaken voor een klas staat en vanuit zijn levenservaring en kennis de feiten presenteert. Is het niet geweldig om in de klas naar de verhalen van een docent te luisteren? Het is toch niet erg als je gedachten daarbij soms afdwalen? Daar gaat het juist om.

Dagdromen en mijmeren zijn een van de manieren om die menselijke binnenwereld te ontsluiten. Bovendien leer je door naar iemand te kijken en te luisteren hoe je mensen moet inschatten en interpreteren.

Het ontbreekt de samenleving en het internet nochtans niet aan verhalen. Hermsen : Veel van de verhalen die we voorgeschoteld krijgen zijn al helemaal ingevuld. Het voordeel van een orale traditie, van live vertellen, is dat het een appel doet aan de eigen verbeeldingskracht. Naar een verhaal luisteren stimuleert de creativiteit. Dat kan een iPad of een game, hoe inventief ook, nooit bewerkstelligen.

Binnen het spel gaat het niet eens over verbeelding, maar over behendigheid. Een Zwitserse wetenschapper deed er neurologisch onderzoek naar. Het enige wat aantoonbaar ontwikkeld wordt met gamen is het gedeelte in het brein dat verantwoordelijk is voor het besturen van de duim. En niet zozeer, zoals wordt beweerd, cognitieve en creatieve vermogens.

We denken amper na over onze verhouding tot al die nieuwe technologieën, zegt u. Hermsen : We moeten die technologie een plaats durven te geven, anders overrompelt ze ons. De eerste symptomen zijn al zichtbaar. De afgelopen jaren gingen er zeven klinieken open voor beeldverslaafde jongeren.

Ik heb nog voor de klas gestaan. Een aantal van de jongens, want het zijn vooral jongens, zat met vierkante ogen in de klas. Die spelen door tot vier, vijf uur in de ochtend. De meisjes zijn dan weer de hele tijd bezig met sociale media, altijd maar chatten op hun telefoons. Hoe kun je nu studeren als je voortdurend berichtjes moet beantwoorden?

Als vermoeide ouder met een complex leven heb je er dus nog een taak bij. De discussies gaan niet alleen meer over eten en kleren, maar over de uren internetgebruik. Als mijn zoon te lang gamede, stuurde ik hem naar buiten of zei ik dat hij moest gaan lezen. Als je die discussie aangaat, merk je al snel de eerste symptomen van verslaving. Chagrijnig gedrag, depressief, snauwen… Je kunt je dus voorstellen wat er gebeurt als de ouders het wel rustig vinden, zo’n kind voor het beeldscherm terwijl zij lekker relaxen met een wit wijntje erbij. (CO)

Het volledige interview met Joke Hermsen leest u deze week in Knack.