Vrouwen zijn zowat het zwarte schaap in een massa van mannelijke data. En dat is een groter probleem dan je misschien vermoedt.
Op het afgelopen Clusity-event rond ‘femtech’ hield futuroloog Kristel Vanderlinden in haar keynote een warm pleidooi om meer te investeren in vrouwen. Dat is niet alleen een kwestie van gelijkheid op de werkvloer, ‘maar het is ook een zet die aanzienlijk rendement belooft’, zei Vanderlinden die haar betoog staafde met heel wat cijfers. ‘Onderzoek van BCG toont bijvoorbeeld aan dat een investering van 1 euro in vrouwen 76 cent opbrengt, waar dat bij mannen slechts 34 cent bedraagt. De ‘return on female investment’ is 40 tot 70% hoger dan r&d investeringen die specifiek gericht zijn naar homogene of specifiek mannelijke doelgroepen’, zei Vanderlinden die er trouwens ook een boek over schreef (EVAlutie).
Gebrek aan data is cruciaal probleem
Een cruciaal probleem dat de vooruitgang van vrouwen belemmert, is wat ze zelf omschrijft als de ‘datai gap’. ‘Zowat alle gecapteerde data – of het nu in ICT, in healthcare, in biologie, in de medische wereld of in de sportwereld is – komen van mannen’, stelt ze. Vrouwen zijn als ‘het zwarte schaapje in die massa van data, want er is heel weinig geweten over vrouwen’. Dit gebrek aan vrouwelijke data is schadelijk voor een gendergelijke toekomst, omdat ‘het ons nog sterker achteruit zet dan dat we misschien op dit moment al zijn’. De enige uitzondering? ‘Voice data. Dat is de enige dataset die overwegend vrouwelijk is, en dat komt simpelweg doordat secretaresses in de jaren ’20, ’30 en ’40 van de vorige eeuw telefoons doorverbonden, en miljoenen uren aan geluidsopnames van vrouwenstemmen zijn vastgelegd. Het is hierdoor dat virtuele assistenten zoals Alexa en Siri vrouwelijke stemmen hebben. Maar voor letterlijk alle andere soorten data zijn vrouwen schromelijk onbelicht’, stelt Vanderlinden.
Gevolgen zijn groter dan je vermoedt
De gevolgen van deze data(i) gap zijn niet min. We kennen ondertussen allemaal wel de voorbeelden van beeldgeneratoren, gevoed door onvolledige datasets, die altijd weer tot mannelijke beelden leiden bij zoekopdrachten als ‘CEO’ of ‘chirurg’. Nog problematischer vindt Vanderlinden de censuur op online platformen en sociale media. ‘Woorden als menopauze, menstruatie of tampon worden geblokkeerd. Waarom toch? Dit is problematisch voor de innovatie in femtech, waar AI cruciaal is voor nieuwe ontwikkelingen.’
De data gap heeft zelfs dodelijke gevolgen. ‘Er is geen enkele auto op de hele wereld die even veilig is voor vrouwen dan voor mannen’ stelt Vanderlinden onomwonden. Vrouwen hebben 74 procent meer kans op letsel bij een ongeval en 17 procent meer kans om te sterven, simpelweg omdat crashtest-dummies en veiligheidsgordels niet zijn afgestemd op het vrouwelijk lichaam. In de sportwereld is het ook een probleem: vrouwelijke atleten hebben tot 40 procent meer knie- en enkelletsels omdat schoeisel en uitrusting zijn afgestemd op een ‘uniseks’ leest. ‘En uniseks komt in de praktijk neer op mannelijk’, klinkt het.
Scheefgroei in klinisch onderzoek
Zelfs in klinisch onderzoek is er een ernstige scheefgroei: tot 1993 werd er nauwelijks klinisch onderzoek op vrouwen gedaan, buiten borst- en baarmoedergerelateerde kwesties. Vandaag wordt slechts een derde van de tests voor hartfalen – nochtans doodsoorzaak nummer één bij vrouwen – op vrouwen uitgevoerd. ‘Het onderzoek op het vrouwenhart loopt 35 jaar achter dan op een mannenhart, terwijl een vrouw drie keer zoveel kans heeft om te sterven aan hartfalen’, leren we.
De strijd om vrouwelijke data
‘Er is gewoon heel weinig geweten over vrouwen en dat probleem is groot. Maar het maakt wel dat volgens mij de strijd om vrouwelijke data wel gestart is’, zegt Vanderlinden. Femtech – zeg maar innovaties die specifiek gericht zijn op de behoeften van vrouwen – zijn in opmars. En dat gaat verder dan ‘het kleiner en rozer maken van bestaande producten’. Kristel Vanderlinden noemt concrete voorbeelden: een fertiliteitskit voor aan huis om dure ziekenhuisbezoeken te vermijden, borstmelk kweken voor vrouwen die moeite hebben met borstvoeding, tampons gemaakt van zeewier als duurzaam alternatief voor de huidige producten die vol schadelijke stoffen zitten.
Femtech-wearables
Ook op het gebied van wearables en medische technologie is de nood aan femtech hoog. Vanderlinden stelt bijvoorbeeld voor om in te zetten op de ontwikkeling van ‘bh’s met biomarkers erin die eigenlijk de hartritmes van vrouwen kunnen opmeten’, om zo hartstoornissen preventief te detecteren. ‘Ik denk echt dat de strijd om de vrouwelijke data nu gestart is. Maar wie gaat die vrouwelijke data in handen krijgen? Welk farmaceutisch bedrijf of welk techbedrijf gaat ervoor zorgen, dat is een open vraag die mij wel bezig houdt’.
‘Techbedrijven zoals Flow en het Belgische Wild.ai zijn al bezig met het vastleggen en analyseren van vrouwelijke data, bijvoorbeeld op het gebied van sportprestaties. Dus we hoeven het ook niet altijd ver te zoeken’, zegt Vanderlinden die haar presentatie afsloot met de quote dat ‘vrouwen HOT zijn: de hope of tomorrow’.
Vrouwen, het grootste onbenutte potentieel: futuroloog Kristel Vanderlinden over innovatie door en voor vrouwen