Schrijver dezes doorbladerde bijna alle 1000 nummers van Data News, op zoek naar trends, (r)evoluties, constanten, markante artikels, anekdotes en leuke quotes, om zo tot (een verre van volledige) impressie te komen van 30 jaar Data News. @

Onschuldig, onbezoedeld, onbevooroordeeld. Dat is het beeld van de ict-sector en haar gebruikers in de vroege jaren ’80. Althans het beeld dat doorschijnt doorheen de nu vergeelde, bijna A3-grote pagina’s van de eerste nummers van Data News. Dat hoeft niet te betekenen dat er vandaag, een kleine dertig jaar na datum, veel veranderd is. Integendeel, het is aandoenlijk te zien hoe de basisproblemen en -vraagstukken van de sector identiek gebleven zijn. Maar het onschuldige, onbezoedelde, onbevooroordeelde lijkt op het eerste gezicht na dertig jaar wel uitgedoofd. ‘Lijkt’ en ‘op het eerste gezicht’, schrijven we, want na 1000 nummers Data News kunnen we ons hier op de redactie nog steeds kinderlijk verbazen over dynamiek en innovatieve kracht van de ict-sector, over technologieën en ict-concepten die toch nog niet bedacht leken te zijn, over oplossingen voor problemen die onoplosbaar leken. Na 30 jaar en 1000 nummers beoordelen we die stroom aan innovaties gewoon met meer bagage, kennis, ervaring. ‘Alles komt terug’, klopt dus slechts deels: alles komt inderdaad terug… maar dan beter.

Geheimdoenerij

Treffend is een gebruikersonderzoek uit 1980 van Sobemap (nu TNS Media). Ict-gebruikers vinden dat de belangrijkste bijdrage van ict “het snel leveren van gedetailleerde informatie” is, al vinden sommigen dàn al dat ze teveel gegevens krijgen. “De invloed op de beslissingsprocessen is echter (…) zeer beperkt.” Gebruikers vinden dat informatici vaak slechte analyses maken en zwakke programma’s schrijven. Informatici ergeren zich aan gebruikers die de gevolgde procedures ter discussie stellen, te weinig informatie geven en daarbij geen begrip hebben voor de noden van de ict’er. Ict-directeurs gebruiken als overkoepelende verklaring vooral de zinsnede ‘slechte communicatie’. Klinkt bekend, toch?

Ict wekt in de jaren ’80 nog de indruk vooral nadelig te zullen zijn voor de tewerkstelling. Diezelfde vrees bestaat vandaag rond outsourcing en offshoring. Bij de Franse PTT wordt gesteld dat ict discriminerend is voor vrouwen. “Nu is het zo dat het merendeel van het personeel vrij lage posten bekleedt”, citeert Data News uit Le Monde. “Zij lopen het risico als eersten te worden getroffen door de informatisering.” Het duurt niet lang voor zelfs de job van de ict’er zelf, en met name die van de programmeur, op een schopstoel zit. Nog geen dreiging van horden Indiërs in die tijd, maar van zogenaamde ‘software-generatoren’. “Programmeur, hou u vast aan de takken van de bomen!”, waarschuwt Data News. “Een application generator stelt aan de gebruiker een reeks werktuigen ter beschikking waarmee hij in een mum van tijd en met een beperkte voorkennis zijn eigen problemen op de computer kan oplossen.” Overigens blijkt de journalist van dienst een voorstander te zijn van het idee. “De geheimdoenerij moet uit de programmeurswereld verbannen worden. De computer is er voor de mens, en niet omgekeerd.”

Uiteraard subjectief

Microsoft dat het epitheton ‘dwerg’ meekrijgt ten overstaan van reus (en toenmalig bondgenoot) IBM, dàt is wel veranderd. In de jaren ’80 richtte de Europese Commissie haar antitrustpijlen nog niet op het softwarebedrijf, maar op IBM, met een grootschalige schikking in 1984 tot gevolg. IBM kan in die periode overigens op weinig bijval rekenen van Data News, met een mooi voorbeeld uit 1985, wanneer wijlen hoofdredacteur Paul Ruëll in zijn stuk ‘Advokaat van de duivel’ alle zwaktes van Big Blue opsomt, culminerend in een fictieve ‘Big Bang’.

Chouchou van dienst bij de toenmalige redactie is buitenbeentje en rijzende ster Apple. In 1986 waagt Data News zich zelfs aan een artikel over ict bij… Data News, waarin de Macintosh een hoofdrol speelt. Ruëll slaat zelfs mea culpa in de inleiding. “Aan de liefhebbers van harde en objectieve verslagen over nieuwe producten en tendensen in de computerindustrie – een Data News handelsmerk – raden wij de lectuur van dit artikel ten zeerste af. En wel hierom: dit artikel is een uiteraard subjectief relaas over de rol van de Apple Macintosh in de automatisering van dit blad. We zijn er dus rechtstreeks en zeer nauw bij betrokken. Une fois n’est pas coutume…” En in 1988 staat er: “Data News, soit dit en passant, was één van de weinige informaticavakbladen – zoniet het enige! – dat de Macintosh van bij de lancering au sérieux genomen hebben. De tijd heeft ons gelijk gegeven.”

Silicon Valley bestaat niet

Met een pak meer objectiviteit komt natuurlijk ook de doorbraak van andere belangrijke spelers aan bod: HP (“Tot voor kort kon HP vergeleken worden met een zeer professionele maar saaie voetbalploeg die op 0-0 speelde en slechts zelden een uitval waagde. Nu niet meer, want nooit was HP zo aanvalslustig.” (1984)), Sun (“We zijn wellicht het snelst groeiende computerbedrijf uit de geschiedenis” (1984)), Digital Research (“Het bedrijf heeft inmiddels nieuwe stappen ondernomen die Bill Gates van Microsoft koude rillingen moeten bezorgen.” (1984)), Dell (“Schoppende wonderknaap schopt het ver” (1987)) of Oracle (“Larry Ellison: ‘Ach wat, Paradox en Sybase zijn over het paard getilde public-relationsfenomenen waar niets achter zit. Niets!'” (1988)).

Toch moet gezegd dat Data News al vroeg begreep dat het in de eerste plaats een rol te spelen had in de Belgische informaticasector, met in 1981 een voorloper van wat nu de ICT Enquête heet: ‘De Belgen en de Informatica’. In 1982 concludeert Data News dat “de Belgische informaticahandelsbalans een ramp is”. Het artikel besluit zelfs dat Data News het goede voornemen moet hebben om aandacht te besteden aan Belgische bedrijven die software en hardware uitvoeren. Of nog in hetzelfde jaar: “Het gebouw Vlaanderen lekt langs alle kanten. Er is geen informaticanijverheid die naam waardig, er is geen nationale computerbouwer en men is er daarenboven niet in geslaagd om – in tegenstelling met de auto-industrie – de buitenlandse spitsbedrijven naar deze contreien te lokken.” Een KUL-studie in 1986 is al positiever en ziet vooral kansen in software voor Belgische firma’s. Data News laat zich niet onbetuigd en brengt jarenlang de bijlage ‘Reboot’ uit, een vrij volledig overzicht van Belgische softwarebedrijven.

Af en toe kunnen de redacteurs het dan ook niet laten te sneren naar het Amerikaanse voorbeeld Silicon Valley. “In welk bedrijf uit Silicon Valley had u in ’84 moeten investeren om op de beurs veel geld te verdienen? In ‘Velobind’, een fabrikant van boekbinders, en in ‘San Jose Water’, de lokale watermaatschappij…”, klinkt het in 1985. En in 1986: “Silicon Valley is niet dat paradijselijke centrum van prettige hoogtechnologie, waar een nieuw type mens geboren werd, (…). Silicon Valley bestaat niet eens. Silicon Valley is een uitvinding van het public-relations-genie Regis McKenna, een zichzelf waarmakende profetie, een schitterende vondst die de naambekendheid van enkele bedrijven beter verzorgde dan de duurste reclamecampagne.”

Sigaar roken

Niets leuker overigens dan de voorspellingen van de voorbije 30 jaar door te nemen en dan de schrijver ervan op zijn woorden te pakken. Zo worden mainframes al in 1988 een gewisse dood voorspeld, een stelling die te pas en te onpas, tot op vandaag herhaald wordt, met natuurlijk ook telkens de traditionele dwarsligger die ‘de revanche van de mainframes’ aankondigt. Programmeertaal Cobol wordt al in 1984 (!) een “dino-saurus” genoemd. En in de loop van de jaren ’80 gokt Data News meermaals dat “dit het jaar van het LAN” is. In 1993 vraagt Data News tal van ict-eminenties hoe de informaticawereld er over 15 jaar zal uitzien, in 2008 dus. Daar is het verrassend hoe nauw sommige voorspellingen aansluiten op de realiteit. “De informatie circuleert morgen volgens het client/server model”, meent Jos Poelmans, toenmalig cio van Brussels Airport Terminal Company. En ook: “Misschien wordt de gsm de eerste draagbare terminal die de logistieke dienst van de bedrijven permanent in verbinding zet met de mens.” Jean-Claude Van der Auwera, toen algemeen directeur van Motorola Codex, spreekt al van de ‘pdma’ (‘personal digital multimedia assistant’), die “de attaché-case en draagbare telefoons al enkele jaren vervangen heeft”. Hij ziet ook “televisieprogramma’s à la carte” in de toekomst. “Binnenkort zullen we in de winkels boodschappen kunnen doen, zittend op een informaticamuis, en bestellingen kunnen plaatsen met een combinatie van telefoon en tv-scherm”, verwacht Bessel Kok, toenmalig ceo van Belgacom. Voor de aardigheid toch nog enkele van de pot gerukte verwachtingen: “Meer dan de helft van de werktijd wordt gespendeerd aan opleiding en bijscholing”, “Dankzij de automatische besturing van de wagens zijn er veel minder files”, “In 1999 zal niemand nog software schrijven met behulp van programmeertalen” en “We zullen meer tijd hebben (20 werkuren per week) om rustig een sigaar te roken en creatief te zijn”. Close, but no cigar…

Ouwe Bokkepoot

“Mijn Walk Around Workstation (WAW) zegt me dat het speciale nummer voor de 30ste verjaardag van Data News met de electronic mail geleverd werd”, orakelt Jean-Claude Stessels nog in 1993. Verdienstelijke poging. Hoe zat het eigenlijk met de voorspellingen over papieren magazines versus internet? Wel, in 1982, nog een hele tijd voor de inburgering van het wereldwijde web maar wel aan de vooravond van de lancering van een (papieren) Data News Letter, bespreekt Data News al de theorieën over de toekomst van ‘informatie’ en past die op zichzelf toe. “Ook zal de relatie tussen het distributiekanaal en de waarde van de informatie verstevigd worden: de tijdschriften zullen dragers zijn van belegen backgroundinformatie, seminars zullen technische diepte-informatie verspreiden, nieuwsbrieven snelle commercieel-financiële informatie. (…)” Het geloof in de toegevoegde waarde en diepgang die een gedrukte Data News kan bieden, is na 30 jaar nog steeds overeind gebleven, los van het gestaag groeiende belang van online nieuws. In 1982 werd dat laatste overigens nog raak gerelativeerd: “Data News Letter zal zeer waardevol zijn, maar nooit zo goed als Ouwe Bokkepoot die u vandaag de Wall Street Journal van morgen geeft in ruil voor uw ziel.”@

1979

” Ada ontstaat als programmeertaal, op aansturen van het Pentagon

” Oracle introduceert de relationele databes met SQL als querytaal

” Visicalc is de eerste spread-sheet voor Apple II

” Microsoft is welgeteld 1 jaar oud

1980

” Begrip ‘personal computers’ krijgt almaar meer weerklank

” Energiereus Exxon stort zich op de informaticamarkt

” Apple werpt zich op de markt van de ‘super-micro’s’, met Apple III

” Europese Commissie onderzoekt concurrentiepraktijken van IBM

1981

” IBM komt met de eerste échte ‘personal computer’

” Burroughs koopt Memorex

” Het Belgische Delaware en Trasys worden opgericht

” Xerox opent een Belgische vestiging

1982

” Onder meer Sun Microsystems, Compaq en Adobe zien het levenslicht

” Xerox bouwt eerste Ethernet-product, Xerox Star

” MS-Dos maakt furore

” Sony lanceert de 3,5″ floppy met 250 KB

” Wordperfect komt met een tekstverwerker voor pc

1983

” Ericsson opent een Belgisch kantoor, in de gebouwen waar Data News vandaag zit

” Flanders Technology, een Vlaamse technologiebeurs, gaat voor het eerst van start

” De eerste 14.400 bit/s modems komen op de markt

” Bell Telephony Manufacturing Company brengt de eerste videotextoestellen op de markt

” De pc maakt voor het eerst z’n opwachting in Europa

” Burroughs lanceert het B-7900 mainframe

1984

” Relationele databases van Cullinet, Oracle en Ingres maken opgang

” Microsoft kondigt MS-Windows aan voor 16 bit-computers, met Dos voor de IBM-pc’s verdient Microsoft bakken geld

” Apple lanceert de Macintosh

” General Motors koopt EDS

” Michael Dell start pc-bedrijf Dell vanuit zijn kamer op de campus van universiteit van Texas

1985

” Grote crisis in de informaticawereld: Apple, HP, Wang, Data General, …

” Alle grote namen moeten jobs schrappen

” Lotus 1-2-3 verkoopt als zoete broodjes

” De muis is in opmars bij Xerox en Apple

” Integrated Voice Data Terminals (IVDT), pc en telefoon in één, zijn de nieuwste, voorlopig onterechte, hype

” Steve Jobs verlaat Apple met slaande deuren

” Econocom wordt opgericht

1986

” De pc is op weg een groot succes te worden, dankzij spelcomputers als de Commodore 64

” Unisys ontstaat als fusie van Burroughs en Sperry

” De compact disc dringt door in de informaticawereld, als cd-rom en als CD-I

” Compaq lanceert z’n Deskpro 386

” Het Belgische Real Software wordt opgericht.

1987

” Chipfabrikanten Intel en AMD, tot dan toe bondgenoten, ruziën om de fabricagerechten van de 32-bit microprocessor 80386

” Alcatel wordt geboren als fusie van het Amerikaanse ITT en het Franse CGE. In ons land ontstaat zo Alcatel Bell

” Het tijdperk van de IBM-klonen is aangebroken

” IBM zelf lanceert PS/2 met besturingssysteem OS/2, ontwikkeld met de hulp van Microsoft

” Het Belgische Option, kind van Jan Callewaert, ziet het levenslicht

” Unix is zowat overal

1988

” De eerste NeXT-computer, van het gelijknamige bedrijf van ex-Apple-man Steve Jobs, wordt gelanceerd

” Dit is ook het geboortejaar van de AS/400, die veel aandacht, maar ook veel scepsis oogst

” Apple daagt Microsoft en HP voor de rechter wegens het vermoedelijke na-apen van de user interface van Macintosh.

” Oracle vestigt zich ook in België

” Banksys ontstaat als fusie van Mister Cash en Bancontact

1989

” Cullinet wordt overgenomen door Computer Associates (CA)

” Microsoft opent een Belgische poot

” Ruzie tussen twee Unix-consortia, één rond AT&T (Unix International) en één rond Dec en IBM

” De RTT lanceert het Belgische ISDN-netwerk, Aline. RTT wordt dat jaar ook losgekoppeld van het BIPT

” HP koopt zich met Apollo een plek op de CAD-markt

” Intel introduceert de 80486

1990

” De eerste veroordeling van een hacker is een feit

” Siemens koopt Nixdorf Computer en heet voortaan Siemens Nixdorf

” Telindus en Informabel fuseren tot Telinfo

” Bell Labs bouwen de eerste optische computer. Elektriciteit wordt er vervangen door lichtimpulsen

” Windows 3.0 komt op de markt

1991:

” IBM, Apple en Motorola werken aan de PowerPC

” AT&T koopt NCR

” Novell neemt Digital Research over

” Lexmark ontstaat als printer-dochter van IBM

” Linus Torvalds begint te bouwen aan een eigen besturingssysteem, Linux, op basis van Minix

” Robert Cailliau en Tim Berners-Lee lanceren het ‘world wide web’-project, na jaren werken aan http en html

1992:

” Intel kondigt de Pentium-processor aan, Digital dan weer de 64-bit Risc Alpha chip

” Wang vermijdt een faillissement via een gerechtelijk akkoord, Prime en Atari stoppen ermee

” Gsm-netwerken zijn in opkomst, ook in België

” IBM België moet meer dan helft van zijn personeel, 1400 mensen, ontslaan

1993

” Microsoft lanceert zijn 32-bit besturingssysteem Windows NT

” Novell neemt Unix Software Lab van AT&T over

” Bill Clinton en zijn rechterhand Al Gore drukken het technologiegaspedaal in

” Apple lanceert zijn Newton Messagepad en noemt het ook een ‘pda’

1994:

” Chicago, alias Windows 4.0, alias Windows 95 wordt uitgesteld tot 1995

” Intel wordt bekampt door IBM, HP, DEC, Apple en tal van anderen die inzetten op de pc met Risc-processoren

” Novell koopt WordPerfect

” Internet, meestal gebruikt als synoniem voor ‘world wide web’, raakt stilaan ingeburgerd

1995:

” Naast Windows 95 komt ook Exchange uit als ‘Lotus-killer’

” IBM dat met OS/2 Warp (tevergeefs) Windows tracht te beconcurreren, neemt Lotus over

” Laptops worden echt populair

” België telt 150.000 gsm-abonnees. Mobistar betreedt die markt

” Onder impuls van de Vlaamse regering wordt het project ‘Telenet Vlaanderen’ opgestart, om telefonie en internet over de kabel te krijgen. Het project krijgt een communautair sausje

1996:

” Belgische kmo’s zetten erg schuchtere stappen op het internet. The Reference, van de gebroeders Caudron, bestaat 2 jaar, maar is dan al de grootste producent van Belgische www-pagina’s

” Het intranet is een zege voor lokale netwerken

” Banksys ziet het groot met Proton

1997:

” De NC (network computer), opvolger van de pc, wordt geïntroduceerd als concept, maar krijgt nooit echt armslag.

” Fujitsu koopt mainframe- en Unix-reus Amdahl

” Compaq koopt Tandem

” Microsoft neemt een aandeel van 8 procent in spraak-technologiebedrijf Lernout & Hauspie

” Microsoft geeft het noodlijdende Apple ademruimte via een investering van 150 miljoen dollar

” De Y2K-paniek steekt overduidelijk de kop op. Data News wijdt er een volledig nummer aan.

” De Vlaamse regering beslist om alle informatica uit te besteden. Dat zal uitmonden in één van de grootste outsourcingsprojecten in België

1998

” Microsoft wordt in Amerika beschuldigd van monopolievorming. Bill Gates krijgt in ons land een taart in het gezicht.

” Compaq koopt Digital

” Real Software shopt wild om zich heen

” Apple herleeft dankzij MacOS en de iMac

” De telecommarkt wordt definitief geliberaliseerd.

” Google schiet uit de startblokken

1999

” Getronics neemt Wang over, EMC koopt Data General en Xerox slokt Tektronix op

” Windows 2000 wordt aangekondigd. “Nog niet kopen”, adviseert Gartner.

” Dolmen trekt naar Euro-next

” Real Software koopt het Amerikaanse Tava voor veel meer dan wat het bedrijf waard is. Het begin van een helse periode voor het Antwerpse bedrijf

” De milleniumnoodplannen hebben vorm gekregen in de grotere bedrijven maar de kmo en de Belg in het algemeen liggen er niet wakker van. ‘De bug die een muis baarde’ titelt onze vaste columnist.

2000

” Baan zit in moeilijkheden en wordt uiteindelijk verkocht aan Invensys

” L&H komt in een fatale storm terecht wanneer The Wall Street Journal fraude met spookbedrijven en de boekhouding aan het licht brengt

” Siebel landt in België

” E-business wordt een hype

2001

” Het beruchte uiteenspatten van de ‘internetzeepbel’: crisis op alle vlakken in de ict-wereld

” L&H wordt failliet verklaard. De spraaktechnologiebusiness wordt overgenomen door Nuance

” Compaq fuseert met HP

” Apple lanceert de iPod, een megasucces

” Real Software raakt op drift en heeft een schuldherschikking nodig

” Microsoft lanceert succesnummer Windows XP

2002

” Base lanceert iMode

” Vanco is de eerste virtuele mobiele operator in België

” Door de dotcomcrisis zijn er plots veel te veel datacenters, veel ervan sluiten

” Het ministerie van Justitie lanceert het ambi-tieuze Phenix-project voor de digitalisering van de werking van het Belgische gerecht. Unisys kan er aan slag.

2003

” EMC koopt in drievoud: Legato, Documentum en VMware zijn de prooien

” Oracle neemt Peoplesoft over

” De buzzwords in ict-land zijn: open source, Java, e-government, voice-over-ip

” Het Vlaamse outsourcingscontract gaat over van SBS en IBM naar EDS en Telindus

” SSA Global koopt het vroegere Baan over van Invensys

2004

” De ministerraad beslist tot de algemene invoering van de elektronische identiteitskaart

” Real Software wordt overgenomen door Gores

” Information Lifecycle Management (ILM), 3G (UMTS), digitale tv en Unified Communications zijn de nieuwste hypes in de sector

” Microsoft krijgt een recordboete van de Europese Commissie bijna 500 miljoen euro wegens concurrentievervalsing. De softwarereus gaat in beroep.

2005

” Nicholas Negro-ponte, professor van het MIT, stelt een 100-dollar-laptop voor ten behoeve van ontwikkelingslanden

” Sun Microsystems koopt Storagetek

” Het Phenix-project heeft nog weinig goeds opgeleverd en ligt daarom onder vuur

” eBay neemt Skype over

” ALE-Télédis en Brutélé slaan de handen in elkaar om een Franstalige tegenhanger voor Telenet op te richten

” Oracle slokt Siebel op

2006

” Belgacom neemt integrator Telindus over

” Banksys komt in handen van Atos Origin

” Infor neemt SSA, en dus ook het vroegere Baan, over

” Macs met Intel-processor kunnen voortaan ook Windows draaien

” Virtualisatie is echt hip, net als SOA.

” De eerste ‘Ultra Mobile PC’ (UMPC) ziet het levenslicht

” Alcatel en Lucent fuseren

” Microsoft lanceert besturingssysteem Windows Vista voor bedrijfsklanten

2007

” De federale overheid trekt de stekker uit Phenix

” Oracle koopt Hyperion, SAP neemt Business Objects over, Cognos wordt onderdeel van IBM

” TomTom koopt Tele Atlas, KPN haalt Getronics binnen

” Microsoft schikt zich uiteindelijk naar de eisen van de Europese Commissie in het aanslepende antitrustproces

” Belgacom heeft een nieuw vdsl-netwerk, maar weigert het open te stellen voor andere telecomspelers

” Het fraudeproces rond Lernout & Hauspie gaat van start

Stefan Grommen