Nu internetpionier en ‘enfant terrible’ Alexander Van de Rostyne de ict-sector laat voor wat hij is, legt hij de vinger nog eens op de wonde. “Ict-bedrijven worden dood gerationaliseerd, tot er niet meer dan een hi-tech kamerplant overblijft. Wat denk je dat de volgende stap is voor Microsoft, IBM of HP?”

Alexander Van de Rostyne (51) heeft het gemaakt. Dat merk je niet alleen aan zijn indrukwekkende staat van dienst of aan de dure wagens op zijn oprit, maar evenzeer aan de enthousiaste manier waarop de man nog steeds in het leven staat.

Eind van de jaren 70, tijdens zijn studies burgerlijk ingenieur en informatica aan de VUB, leert Van de Rostyne programmeren. “Het was de periode van de eerste microprocessoren, en we werkten nog echt op bit en op byteniveau. Wat ik daar geleerd heb, heeft een invloed gehad op mijn hele carrière. Want ofwel programmeer je juist, ofwel programmeer je fout.” Van de Rostyne vindt het vreselijk dat de lat doorheen de jaren veel lager is komen te liggen. “Philips heeft duizenden Senseo’s moeten terugroepen omdat er een minuscule kans bestaat dat zo’n toestel een plofje kan maken. Terwijl een pc die draait op Windows XP het vijf keer per dag laat afweten. Je drukt op een knop en in plaats van koffie komt er tomatensoep uit.”

Dat Van de Rostyne in een ver verleden nog voor Steve Jobs gewerkt heeft, zal er wel voor iets tussen zitten, maar als voorbeeld van hoe het wel moet, komt hij steevast met Apple aandraven. “Je zal me nooit horen zeggen dat een Mac perfect is, maar als je vergelijkt met een pc… Dat is simpele statistiek, toch? Vandaag worden de Palm Pre en de Google Phones gelanceerd. Toch blijft de iPhone het ijkpunt in zowat elke vergelijking. Met de Google Phone geraak je maar moeilijk in de webwinkel, de Palm Pre loopt veel vaker vast. Need I say more?”

“Belangrijk is de mindset. Apple zal nooit goed zijn in corporate it, het team rond Jobs heeft daar de juiste mentaliteit niet voor. Maar de aandacht voor detail in Cupertino is ongezien. Dat zit gewoon in hun DNA, en die hunkering naar perfectie straalt af op de hele community.”

“Bij Microsoft zie je dat niet”, vindt Van de Rostyne. “Toegegeven, dat bedrijf is de bedrijfswereld op het lijf geschreven, maar naar de consument toe maakt het keer op keer de meest bizarre fouten. De ventilator in de Xbox bijvoorbeeld zou zelfs op Zaventem verboden worden voor geluidsoverlast. Maar voor MS is die ventilator zowat het vertrekpunt. Het grote probleem is dat – eens je gelijkgestemde mensen rond je verzameld hebt, en eens je ontwikkelaars zich een bepaalde mentaliteit eigen hebben gemaakt – het vreselijk moeilijk is om hen daar nog van af te brengen. Als je aan de Stones vraagt om de Beatles te spelen, lijkt het resultaat toch ook nergens op?”

Ontgoocheld

Alexander Van de Rostyne heeft een opvallende carrière achter de rug. Na zijn studies ging hij aan de slag bij Motorola, maar het duurde niet lang of hij werd de eerste Belgische marketingdirecteur voor Apple. Voor diezelfde onderneming bracht hij ook vijf jaar door in Parijs. “Ik ben jarenlang passioneel bezig geweest met Apple. Maar naar het einde toe heeft die onderneming mij ontgoocheld. Plots was het een multinational geworden, met een productafdeling, met marketeers, met spreadsheets. Samen met Jobs was ook de spirit verdwenen. Niet veel later ben ik opgestapt.”

Na een sabbatical van een jaar wordt hij in 1994 aangetrokken door Digital, om in België de pc-divisie op poten te zetten. Hij zorgt er voor heel wat controverse omdat hij er absoluut een distributiemodel via partners wil doordrukken. “Ik heb toen meer ruzie gemaakt dan iets anders. Verbijsterend om te zien welke afstotingsverschijnselen de verkoop van pc’s creëerde bij Digital. Maar na een tijdje haalden we wel een marktaandeel van 23 procent in NT-servers, een ongeziene primeur voor dat bedrijf.”

Twee jaar later richt hij zijn pijlen op het internet, en staat Van de Rostyne aan de wieg van Planet Internet. “We zijn begonnen vóór de grote doorbraak van het internet, met tien man in een bezemkast. Journalisten vroegen mij toen hoe we ooit geld wilden verdienen. Ik vond dat een domme vraag. Waarom rijden we vandaag met de trein? Omdat er ooit een koning wakker geworden is met het idee om overal spoorlijnen te laten leggen natuurlijk.”

“Ik zei toen altijd: we zitten in de plumbing fase. Lijntjes trekken, servers plaatsen, switches installeren. Nu pas bereiken we de fase waarbij er gekeken wordt naar wat er allemaal kan op het netwerk. Wij hebben de aanzet gegeven, samen met Skynet en enkele anderen. Maar toen KPN zich terugtrok, is Planet Internet verkocht aan Scarlet.”

Na dat avontuur werd Van de Rostyne gevraagd om de leiding van het kwakkelende The Reference op zich te nemen. “Ik ben daar binnengestapt toen het bedrijfje helemaal op apengapen lag”, klinkt het nog. Maar na een volledige turnaround en de verkoop aan Emakina kijkt Van de Rostyne terug op een ‘erg geslaagd dossier’. “De eerste vereiste bij de verkoop was dat het een speler moest zijn die ‘genetisch compatibel’ was met The Reference. Emakina was zo’n speler. Iemand als Brice Le Blévennec is uit hetzelfde hout gesneden als de mensen bij Apple. Die man ademt het internet. Het is geen zeveraar met een product sheet, maar iemand met een duidelijke visie.”

Overigens loopt de vijftiger niet hoog op met de term ‘web 2.0’. “Te goeroeachtig. Met verwart alles wat mogelijk is met wat er echt gaat gebeuren. Je merkt dat het internet qua sfeerschepping het speeltje van de marketeers is geworden. Op zich is daar niets mis mee, maar het nadeel is dat elke communicatie ook klinkt als marketingspeak.”

“Het goede nieuws is dat Darwin sterk speelt op het net. Dat merk je aan de marktaandelen van de ondernemingen die actief zijn op het web. Ofwel heb je een aandeel van 80 procent, ofwel speel je niet mee. Noem eens een andere zoekmachine dan Google? Bing zeg je? Jij bent dan ook een journalist. Als ik dezelfde vraag aan mijn buurman stel, valt hij stil. Internetbedrijven zijn vaak zeer dominant, simpelweg omdat ze de beste zijn in hun vakgebied.”

Zit Van de Rostyne intussen zonder werk? Natuurlijk niet. Zo is hij nog steeds aandeelhouder bij het internetbedrijf HR Technologies, en zetelt hij in de raad van bestuur van het investeringsfonds rond DocPharma. En alsof dat nog niet volstaat, ontwikkelde hij tussen de soep en patatten een modelhelikopter die tot speelgoed van het jaar werd uitgeroepen. “Ik ben en blijf een ingenieur”, luidt de verklaring. “Van zodra ik als kleine jongen een speelgoedautootje kreeg, wilde ik het openmaken om te zien hoe het werkte. Zo zit ik nog steeds in elkaar. Ik zit altijd te prutsen en te doen. In mijn garage staat een auto die ik volledig zelf aan het bouwen ben. En helikopters ontwerp ik nog steeds.”

General Motors

Het helikopterverhaal, dat pas een succes werd nadat een Chinese speelgoedfabrikant er een licentie op had genomen, deed Van de Rostyne nogmaals beseffen in wat voor wereld we leven. “Hoe kan Vlaanderen ooit een innovatieve regio worden als we een verkoper blijven van andermans producten?”

“Meer dan de helft van de koopwaar in onze winkels komt van buiten Europa. Vlaanderen een dienstenregio? Mij goed, maar uiteindelijk gaat het om de producten. En wat dat betreft zijn we afhankelijk van Azië en Amerika. Shipping, distributie, transport, verzekeringen: als de producten wegvallen, valt alles weg. Conclusie? Wie er in slaagt vernieuwende producten te maken, heeft een toekomst.”

“Option is zo’n bedrijf. Soms lukt het, soms lukt het niet. Maar het is onbegrijpelijk dat men zit af te geven op Jan Callewaert. Doe het dan zelf eens verdorie! (gromt) Wanneer ik aan de universiteit kom, zie ik dat afgestudeerde ingenieurs er geen graten in zien om voor een bank te gaan werken. Voor een bank! Wat gaan ze daar doen met hun expertise?”

“Het leven is aan de durvers”, vat Van de Rostyne mooi samen. “Ook bij ons lopen er mensen rond zoals Steve Jobs. Maar het klimaat om iets te doen met een dergelijk talent ontbreekt. Binnen grote internationale bedrijven zie je trouwens net hetzelfde gebeuren. Wat is de volgende stap voor Microsoft, HP of IBM? Wat gaan ze doen eens ze dood gereorganiseerd zijn? Vraag aan de man in de straat eens naar de laatste technologische doorbraak die HP gerealiseerd heeft de voorbije 10 jaar?”

“Als er slechts om de zoveel jaren een nieuwe Google opstaat, dan moet het antwoord op de vraag what’s next een doodse stilte zijn. Worden IBM, HP of Microsoft dan de General Motors van de technologiesector? Misschien wel. Er zit zoveel kennis bij die spelers, maar er gebeurt niets mee. Je gaat mij toch niet wijsmaken dat GM geen kleine en zuinige auto’s kan maken? En toch gebeurt het niet. De ict-wereld zou moeten erkennen dat er een soort GM-trauma kan ontstaan. Als de genetische code voor vernieuwing ondergesneeuwd raakt, dan rijd je vast. Als je die code actief aanstuurt, dan krijg je een wederopstanding, zoals bij Apple. En dat bedrijf is niet eens van zijn kernactiviteit moeten afwijken.”

Frederik Tibau