Kan ons dagelijks leven nog zonder de dimensie van de ruimte? “Ik stel voor dat we es een werelddag zonder satellieten organiseren”, luidt het antwoord van Jean-Jacques Dordain, algemeen directeur van de ESA (European Space Agency). “Dan merk je meteen wat hun impact is op het leven van alledag.”

In een halve eeuw tijd zijn meer dan 6.000 satellieten in een baan rond de Aarde gestuurd. Enkele honderden daarvan dienen als doorgeefluik voor telecommunicatie en televisie, andere zijn voor meteorologische observatie, kijken toe op water en land, worden gebruikt voor het beheer van resources, wereldwijde navigatiegidsen…

Satellieten zijn essentiële, ja onvermijdelijke spelers geworden in de ict-wereld. De digitale wereld doet met zijn compressiesoftware en zijn interactiviteit een universele taal ontstaan die informatie-overdracht op hoge snelheid mogelijk maakt en het samengaan van verschillende systemen voor geïntegreerde toepassingen in de hand werkt. De dimensie van de ruimte verleent hier een globale dimensie aan, waardoor deze applicaties altijd en overal toegankelijk zijn. Hierdoor kan een wereldwijde ict-gebruikersgemeenschap ontstaan die van meerdere synergieën gebruik maakt.

Dit feit bracht de ESA op het idee om IAP-ac (Integrated Applications Promotion) toe te passen binnen het kader van zijn ARTES-programma (Advanced Research in Telecommunication Systems). Tijdens de Ministerraad die op 25 en 26 november in Den Haag werd gehouden en waarbij het actieplan tot 2012 werd bepaald, heeft de ESA een begroting van 53 miljoen euro goedgekeurd voor de lancering van dit initiatief. Dat komt onder de leiding van Magali Vaissière, directrice Telecommunicatie en Geïntegreerde Applicaties bij het European Space Research and Technology Centre in Noordwijk (Nederland). Het initiatief houdt in dat technologische synergieën worden gecreëerd tussen navigatie, teledetectie en telecommunicatie, zowel door satellieten als door netwerken op de grond. Het doel is de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten met toegevoegde waarde te stimuleren, met toepassingen die voortvloeien uit de convergentie van systemen die integraal deel uitmaken van de ict-omgeving. Het ESA is IAP-proefprojecten gestart rond de volgende thema’s: de ruimte en transportveiligheid, de ruimte en gezondheid wereldwijd, de ruimte en kennis en ontwikkeling, de ruimte en het beheer van energieresources.

Digitale symbiose

De Europese Commissie zet zich van haar kant in voor de doelstelling van Lissabon om van Europa ‘s wereld belangrijkste kenniseconomie te maken. Via haar kaderprogramma voor onderzoek en technologie stimuleert ze een symbiose tussen verschillende applicaties die de drie grote ruimtesystemen kunnen versterken:

– De Galileo-constellatie van dertig civiele navigatiesatellieten, die tegen 2014 actief moet zijn. Ze wordt voorafgegaan door EGNOS (European Geostationary Navigation Overlay Service), die in april operationeel zal zijn. Dit systeem verbetert de GPS-signalen boven Europa dankzij een relaissatelliet die een geostationaire baan beschrijft en een netwerk van referentiestations op aarde. Het is een voorproefje van de diensten die Galileo voor geolocalisatie kan bieden: meer precisie, integriteitscertificaat voor meer veiligheid.

– Het allesoverkoepelende GMES-systeem (Global Monitoring for Environment & Security), waarmee de aarde (bodem, oceanen, ijs, atmosfeer, vegetatie, watervoorraden…) voortdurend geobserveerd kan worden. Dit systeem maakt gebruik van teledetectiesatellieten die door de ESA worden beheerd en van “in situ”-observatiemiddelen die onder de verantwoordelijkheid van het EEA (European Environment Agency) staan. Op 27 januari werd in Brussel een tweede conferentie ‘Growing Galileo’ gehouden ter promotie van de toepassingen van satellietnavigatie. De Europese Commissie legde tijdens deze conferentie het accent op de toenadering en de complementariteit van de diensten van GPS-Galileo en GMES. Daarnaast lanceerde de Commissie het initiatief Navobs (inmiddels Navobs Plus), dat bedoeld is om kmo’s aan te moedigen deel te nemen aan de ontwikkeling van innovatieve diensten dankzij Galileo, GMES en ruimtetelecommunicatie.

– De infrastructuur van de breedbandinternetverbindingen in heel Europa maakt deel uit van de prioriteiten die de Commissie in december heeft voorgesteld als deel van het economisch herstelprogramma voor de Europese Unie. Veel landelijke en niet-stedelijke gebieden hebben geen of beperkte toegang tot breedbandinternet. Dit geldt vooral (cijfers uit december 2007)voor Polen (64% dekking), Slovakije (74%), Cyprus (80%), Tsjechië (85%), Estland (85%), Griekenland (86%), Ierland (89 %)… Er zal 1 miljard euro uit programma’s voor plattelandsontwikkeling worden ingezet om de internetkloof tussen stad en land te dichten. Een kwart daarvan wordt gewijd aan satellietoplossingen voor plaatsen waar netwerken op aarde niet aan de behoeften van de verspreid levende bevolking kunnen voldoen. Naast de Commissie willen de operatoren voor ruimtetelecommunicatie – SES (Société Européenne des Satellites), Eutelsat, Hispasat, Inmarsat, Telenor en Hellassat – bijdragen aan de digitale symbiose door informatie binnen ieders bereik te brengen, met inbegrip van afgelegen en geïsoleerde locaties.

Op het vlak van mobiele telefonie wordt het fenomeen van geïntegreerde applicaties goed zichtbaar. De mobiele telefoon is meer dan alleen een gsm. Dankzij veel meer geheugencapaciteit krijgt de mobiele telefoon steeds meer functies, zoals video, televisie, internet, gps… De smartphone is de nieuwe must. Apple koos de naam iPhone. Andere fabrikanten reageerden met hun eigen specifieke producten. De doorbraak van geïntegreerde applicaties is dus nog maar net begonnen en zal de digitale kloof in de Europese Unie helpen dichten en het toepassingsveld van de gebruikers uitbreiden. We vergeten doorgaans dat we deze ‘directe media’, waarmee we de wereld binnen handbereik hebben, te danken hebben aan een steeds performanter netwerk van satellieten.

Galaxia

Onlangs hebben de Europese Regio’s het netwerk ENCADRE (European Network of Clusters on Satellite Navigation & Space-based Applications Development linked to the Regions) gevormd, een clusternetwerk van groepjes ondernemingen dat de gezamenlijke toepassing van satellietapplicaties bevordert. Wallonië maakt deel uit van het netwerk. In de provincie Luxemburg, vlakbij het Euro Space Center in Transinne-Libin, is onlangs het futuristische complex ‘Galaxia’ ingehuldigd, dat volledig door zonne-energie wordt gevoed. Het complex vormt een incubator voor nieuwe ondernemingen die bezig zijn met de integratie van ruimteapplicaties. Het ESA-station in Redu, dat waakt over de goede werking van de satellieten – waaronder ARTEMIS, dat door EGNOS wordt gebruikt – is vlakbij….

Théo Pirard