‘Er is vandaag meer druk rond herstelbaarheid’

‘Toestelmakers bewegen pas als ze aan bepaalde standaarden moeten voldoen,’ zegt Matthias Mayer, Europees directeur van iFixit.

Een nieuw toestel kopen is leuk, maar wat als dat door uw eigen toedoen, of net buiten de garantie, de geest geeft? iFixit legt zich al jaren toe op de herstelbaarheid van uw eigen elektronica. De organisatie biedt handleidingen aan, ook in het Nederlands en Frans, onderdelen en tools om zelfs de meest specifieke schroeven of vastgelijmde onderdelen los te krijgen.

Is het vandaag makkelijker of moeilijker om uw eigen toestellen te herstellen?

Matthias Mayer: Dat is een proces met verschillende evoluties. In het algemeen was de iPhone 4 een zeer herstelbaar toestel. Maar met de tijd zijn de toestellen, niet enkel die van Apple, ook van andere merken, meer gebruik gaan maken van lijm. Dat gebeurt om productieredenen, om toestellen dunner te maken, maar lijm maakt het altijd lastiger om een toestel te openen en nadien weer te sluiten.

Tot onze eigen verrassing blijkt de iPhone 14 een zeer herstelbaar toestel, maar dat is niet zomaar. Zeker in Europa verandert de regelgeving en zitten mensen meer in met de herstelbaarheid van hun toestel. De middelen die we in een toestel stoppen zijn voor eeuwig verloren, tenzij we dat toestel langer kunnen laten meegaan. (We spreken Mayer na zijn speech op Maker Faire Rome, waar hij vertelt hoe een groot deel van de toestellen wordt gerecycleerd, maar lang niet alle onderdelen en stoffen worden ook effectief hergebruikt, nvdr.).

De iPhone 14 is een mooi voorbeeld omdat het intern design van dat toestel helemaal is veranderd. Plots heb je twee toegangspunten: niet alleen voor het scherm maar ook voor de achterkant die je kan losmaken. Je kan dus makkelijker aan de interne onderdelen. Maar we zijn er nog niet. Het is vooral een teken dat het gebeurt en dat we vooruitgang maken. We zien die vraag ook vaker komen van toestelproducenten zelf. Ze vragen ons om advies om hun toestellen te ontwerpen zodat ze beter herstelbaar zijn.

Het is dus niet dat toestelmakers herstellen moeilijk maken omdat de consument dan sneller een nieuw exemplaar koopt?

Mayer: Natuurlijk willen ze graag dat je hun nieuwe dingen koopt. Maar ze willen ook een markt hebben in de toekomst. Frankrijk is vorig jaar begonnen met zijn repair index. Dat geeft de consument al bij de aankoop een indicatie hoe herstelbaar een toestel is, dus dat kunnen aanbieden is een argument voor de consument.

Dus regulering zorgt voor de trend bij toestelmakers?

Mayer: De richtlijnen rond ecologisch design bevatten vaak ook herstelbaarheid, maar het is ook de aandacht van de consument voor die dingen in combinatie met de overheid die er meer aandacht voor heeft. Er is vandaag meer druk rond herstelbaarheid.

Apple kwam dit jaar, tot verrassing van velen, met een herstelkit voor haar toestellen en de mogelijkheid om rechtstreeks bij hen onderdelen te kopen. In praktijk was dat vooral om voor te lopen op wetgeving in de VS, toch?

Mayer: Ja, daar komt het op neer. Toestelmakers bewegen pas als ze aan bepaalde standaarden moeten voldoen. Ze moeten het doen. Maar Apple die zelf zegt ‘je kan je iPhone zelf herstellen’ bewijst wel dat het mogelijk is. Maar ook daar zitten addertjes.

Hoezo?

Mayer: Als je via Apple je toestel herstelt, dan ga je naar de website en voer je het serienummer van je toestel in en bestel je een onderdeel. Eens je dat ontvangt moet je softwarematig dat deel koppelen aan je toestel. Je kan dus niet zomaar iets vervangen.

De software moet dus goedkeuren dat er een ‘vreemd’ ding in de telefoon zit?

Mayer: Exact. En misschien is dat om veiligheidsredenen, maar we zijn daar wel bezorgd over, want op het einde van de rit betekent dit dat enkel de fabrikant dat specifieke onderdeel kan voorzien. En dan is er wel verschil met de auto-industrie: daar heb je al lang de aftermarket van originele onderdelen én de compatibele onderdelen.

Wil dat zeggen dat een technisch perfect onderdeel mogelijk niet werkt, of dat het toestel helemaal stopt omdat het niet van Apple zelf komt?

Mayer: Exact. Ik wil wel nuanceren dat we in dit geval over Apple spreken, maar ook andere merken zijn daar schuldig aan. Bedrijven als HTC of Samsung doen of plannen gelijkaardige dingen.

Zijn er merken die intussen een geschiedenis in herstelbaarheid hebben, of wisselt dat per product?

Mayer: Er zijn de extremen, zoals Fairphone. Daar hebben ze, naast aandacht voor fairtrade, heel veel nagedacht over herstelbaarheid. Maar van grote bedrijven zien we vooral dat verschillende toestellen verschillende paden nemen. Er zijn er weinigen die bewust en breed de weg van herstelbaarheid opgaan. Logitech heeft er duidelijk wel veel aandacht voor. Philips heeft een CSR team dat daar de laatste jaren intensief rond werkt en dat gaan we meer zien.

Androidtoestellen kunnen technisch vlot jaren meegaan. Maar de meeste toestellen worden twee, hooguit drie jaar ondersteund met veiligheidsupdates. Is dat ook een obstakel daarin?

Mayer: Software obsolesence is inderdaad een punt. En nu er meer aandacht is voor ecologisch design, verwacht ik ook dat er meer aandacht komt voor de softwarekant. (Ondermeer de nieuwste generatie Qualcomm chips kunnen drie tot vier jaar ondersteuning geven, al gaat het voorlopig vooral om de duurdere modellen, nvdr.). Maar het vraagt wat lobbying, mensen overtuigen, misschien wetten introduceren. Langere softwareondersteuning wordt de volgende focus.

iFixit verkoopt ook tools om elektronica te herstellen. Is dat makkelijk? Sommige van de aansluitingen zijn gepatenteerd of zo ontworpen dat ze niet met een gewone schroevendraaier loskomen.

Mayer: De pentalobe screw is een zeer specifieke schroef van en voor Apple. Maar we willen uiteraard geen trademarks schenden. Dus in het geval van de pentalobe, hebben we een schroevendraaier ontworpen die een pentalobe-schroef kan openen zonder dat het de exacte vorm van de pentalobe heeft. Er zijn manieren waarmee je nog altijd een oplossing kan aanbieden zonder in overtreding te gaan.

iFixit begon in de VS en is al jaren actief in Europa. Ziet u een verschil tussen de twee regio’s in de mate dat consumenten zelf willen herstellen?

Mayer: In het algemeen zijn er verschillende redenen, maar mijn indruk is dat men in de VS vooral redeneert ‘het is mijn toestel, als ik het bezit dan mag ik het herstellen.’ In Europa zal het eerder vanuit duurzaamheid zijn. Maar aan beide kanten zien we dat mensen herstellen om geld te besparen en dat is ook een goede reden. Maar er zit heel veel overlap in.

Jullie bieden ook onderdelen aan. Die zijn ook op verschillende, vaak Chinese, webshops te krijgen. Hoe kan je als consument die niet erg beslagen is in dat herstellen, weten of het een kwaliteitsvol, veilig onderdeel is?

Mayer: Dat weet je niet. Je ziet dat ook niet. In het verleden hebben we al displays in onze handen gehad die er exact hetzelfde uitzien, maar het ene werkte niet of paste net niet. Maar dat zie je niet tot je het gebruikt. We zetten daarom wel sterk in op kwaliteit. Wat we verkopen moet goede kwaliteit zijn en daarom geven we vaak levenslange garantie op die onderdelen.

Is Apple dat nu zelf onderdelen en herstelkits aanbiedt een concurrent voor jullie? Of is het alleen maar toe te juichen dat ze het doen?

Mayer: Dat klopt in zekere zin. Maar we verkopen ook de originele onderdelen voor sommige modellen. Van de Google Pixel bijvoorbeeld, van HTC of Motorola en dat aanbod breidt uit. Maar als we die toegang niet hebben, dan willen we mensen nog steeds een oplossing bieden om te herstellen en dan zit je in de aftermarket van compatibele componenten, die niet exact hetzelfde zijn, maar nog steeds werken met die toestellen.

Dat bewijzen we ook. Wat we aanbieden hebben we getest op kwaliteit. In veel gevallen is die ook meer dan oké. We verkopen batterijen met een ander circuit board dan de originelen, maar die uitstekend gemaakt zijn en daar merk je dan ook geen verschil met het origineel.

Bedrijven die laptops aankopen, willen vaak wel het scherm of het toetsenbord vlot kunnen vervangen. Denkt u dat smartphones zullen evolueren tot het punt dat dat ook normaal is?

Mayer: Het is mogelijk. De Fairphone 4 toont dat, het is een zeer strak toestel dat nog altijd vlot herstelbaar is. Als je van bij de start ontwerpt voor herstelbaarheid, dan is het mogelijk. Maar je moet een aantal regels volgen, en interesse hebben om het te doen.

Is het lastig om te verwerken in productdesign?

Mayer: Het moet vooral op de agenda staan van bij de start. Is dat niet het geval en je begint te ontwerpen, dan gaat het er waarschijnlijk ook niet van komen. Misschien is je design dan wel iets goedkoper of dunner, maar als je het van bij de start meeneemt dan kan het en de iPhone 14 bewijst het. Dat is een modern toestel met dezelfde afmetingen als de iPhone 13, maar een heel ander intern design.

iFixit is in Europa een Duits bedrijf dat verkoopt in de EU. Ziet u verschillen doorheen de landen? Zijn er consumenten in landen die net vaker herstellen?

Mayer: We verkopen in dertig landen en daar zit wel wat verschil in. Als Duits bedrijf merken we wel dat Duitsers ‘prutsers’ zijn. We verkopen hier veel. Maar de Franse markt is ook een grote markt voor ons. Daar zitten ze nog een stap verder qua sustainability. Italië is ook zo’n voorbeeld.

Het ding met groeien in Europa is dat je het land per land moet doen. De taal en de wetgeving is overal ietsje anders. Als we naar een land gaan, dan moeten we daar wel even op focussen, vaak lokale mensen aannemen om dat te doen, en dan pas naar het volgende land gaan.

Maar we willen nog volop groeien. In Italië en Spanje zien we nog groeimogelijkheden, ook in de UK. In Nederland zien we het wel vrij goed lopen. In Portugal zien we dan weer een groot verschil in de interesse voor de tools en de onderdelen. Maar we zitten nu wel op een punt dat we in Europa ook via distributeurs tools aanbieden, dat is nog een stap verder dan enkel online je dingen aanbieden. Maar op vlak van reserveonderdelen zijn er even goed andere componenten (dan degenen die iFixit aanbiedt, nvdr) die goed zijn.

Wat wij doen is oplossingen en handleidingen voor herstel, aanbieden, maar ook de tools en de onderdelen om dat te doen. En ons doel is dat te communiceren in de verschillende Europese landen.