De financiële drama’s die zich de voorbije weken hebben voltrokken zijn zonder voorgaande, maar de oorzaak van het in elkaar storten van de financiële sector doet in belangrijke mate denken aan Lernout & Hauspie en aan het Enron-debacle. Overheden hebben toen gezworen dat incidenten van dit soort niet langer mochten voorkomen en in het zog van de Amerikaanse senatoren Sarbanes en Oxley werden in de hele wereld structuren en regels uitgezet voor een betere corporate governance. De aandeelhouders zouden hiermee een betere bescherming genieten en bedrijven zouden minder geneigd zijn om onnodige risico’s te nemen. De regelgeving werd vertaald in concrete maatregelen die aantoonbaar moesten worden ingevoerd in de bedrijven. We deden SOX, Basel-II en werden gescreend door de Commisie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen en andere toezichthouders. Iedereen kon op twee oren slapen.

Mede dank zij it die al de governanceprocessen en -systemen invoerde en daarbij zelf ook nog eens it governance implementeerde met Cobit als bruggenhoofd. Maar ondanks al deze inspanningen werd niet belet dat lege dozen konden worden ingeschreven aan de actiefzijde van boekhoudingen alom. Is men ingedommeld door al te veel vertrouwen in de systemen die de risico’s feilloos zouden blootleggen? Heeft men gewacht op een rood knipperlicht dat er nooit kwam? Of zijn de signalen genegeerd omdat ze niet pasten in het beeld dat men wilde voorleggen aan de analisten en aandeelhouders?

Ik denk dat governanceblindheid – bij deze een nieuwe managementziekte – mede aan de oorzaak ligt. Het zat er immers aan te komen, want een governancesysteem verlegt de aandacht van het probleem naar de methode waarmee het probleem wordt aangepakt. Met ons mensen gebeurt dan iets heel raars. Na verloop van tijd kijken we alleen nog naar het systeem en niet meer naar het eigenlijke probleem. De door auditors gewenste scheiding van verantwoordelijkheden bijvoorbeeld leidt tot het opknippen van besluitvormingsprocessen. Hierdoor worden beslissingen ofwel teveel los van elkaar genomen waardoor ‘the big picture’ voor niemand meer bestaat, ofwel verliest men elk gevoel tussen oorzaak en gevolg van beslissingen. Geholpen door workflowsystemen, decision support systemen of BI-oplossingen doet een beslisser zijn werk. Het risico dat de dialoog met collega’s vervangen wordt door steriele elektronische informatie is daarbij reëel. Hiermee verliest men ook discussie, scherpte en inzicht. Wie steeds naar de zon staart, wordt blind of ziet niet meer in de schaduw. Zo ook is het met governanceblindheid. Deze ziekte kan echter wel voorkomen worden door af en toe ook naast het systeem te kijken, liefst samen met collega’s die een ander stukje van de puzzel bekijken. Zo ging het ook in de goede oude tijd, toen de term ‘deugdelijk bestuur’ nog niet was uitgevonden, maar voorzichtigheid nog aangeboren was. #

Stef Knaepkens is columnist en mede-oprichter van Kite Consultants.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content