2013 wordt hét jaar voor crowdfunding, voorspelt Deloitte. Nu de banken het laten afweten en vc’s de vinger op de knip houden, wenden wannabee-ondernemers zich meer dan ooit tot internetgebruikers zoals u en ik om geld te vinden. Is crowdfunding het ideale trucje om opgepot spaargeld te activeren? Maken vele kleintjes één groot? Vier specialisten werpen hun licht op de materie.

Een horloge dat meldt wanneer je gebeld wordt of wanneer je een mailtje krijgt. Eric Migicovsky zag er wel brood in, en kwam op de proppen met de slimme horloge Pebble. De Amerikaan hoopte 100.000 dollar te kunnen ophalen via crowdfunding, maar het pakte even anders uit. In een mum van tijd stond er 10 miljoen op zijn rekening, en nog voor het ding goed en wel gelanceerd was, waren er al meer dan 80.000 Pebble-watches besteld.

Het idee achter crowdfunding is erg eenvoudig: loop niet naar de bank of naar een durfkapitalist om geld op te halen, maar lanceer je idee online en laat de surfers in de buidel tasten. In ons land financierde muzikant Tom Dice zo zijn eerste plaat, nadat hij op straat was gezet door de grote platenfirma’s. Fans konden zich inkopen, en ontvingen zelfs een rendement per aandeel.

Dice ging aankloppen bij Sonic-Angel, het bedrijfje van Bart Becks en Maurice Engelen dat sinds 2009 geld inzamelt voor muzikanten. Becks kwam enkele weken geleden nog met een gelijkaardig initiatief voor zaaikapitaal in de ict-sector: Angel.me.

Overigens bestaat crowdfunding al langer dan vandaag. In de tweede helft van de 19de eeuw werd er al een beroep gedaan op de centen van de lokale bevolking bij de bouw van het vrijheidsbeeld in New York. “Het grote verschil met vandaag is dat alles nu via het internet verloopt”, trapt Charles-Albert De Radzitsky af. “Je kan daar kanttekeningen bij plaatsen, maar het heeft veel positieve kanten. Al was het maar op het vlak van marketing en community-vorming.”

Wereldwijd zou de markt voor crowdfunding in 2013 goed zijn voor 3 miljard dollar, stelt Deloitte. Dat is twee keer zoveel als in 2012. “Het succes van geld ophalen bij het grote publiek is een gevolg van de financiële crisis en van de problemen waar de banksector mee te maken krijgt”, oppert Luc Colebunders. “Banken worden aan strengere regels onderworpen, waardoor ze minder snel duurder geld ophoesten voor starters. Tegelijk drogen de subsidies van overheidswege uit, waardoor alternatieve financieringsvormen aan belang winnen.”

Intussen zijn er al een zestal platformen voor crowdfunding actief in België. Naast Angel.me en de andere initiatieven uit de stal van Bart Becks zagen ook MyFirstCompany, MyMicroInvest, Sandawe, AppsFunder en recent nog CroFun het levenslicht, en allemaal leggen ze eigen accenten. Wijst één en ander er op dat ons land rijp is voor crowdfunding?

“Niet helemaal”, vindt Colebunders. “In de VS zijn er intussen bijna 200 platformen, in Engeland 44. Wat er in ons land ondersteund wordt met crowdfunding is erbarmelijk als je gaat vergelijken met die landen. De mentaliteit bij de mensen moet veranderen. Onze welvaart zal achteruit gaan als de burgers niet mee de lokale economie gaan ondersteunen.”

“De Belgische markt is ook veel te klein voor een zuiver crowdfunding-initiatief zoals Kickstarter”, zegt De Radzitsky. “Crowdfunding is per definitie massa en volume. Dan moet je Europees gaan. De investeerders waar wij mee werken zijn voor 60 procent Belgisch en voor 40 procent Europees.”

Ladingen

Crowdfunding is een vlag die vele ladingen dekt. Grofweg vallen er vier soorten te onderscheiden: donaties en vooraankopen (waarbij er geld wordt opgehaald waar deelnemers iets voor in de plaats krijgen, denk aan het Amerikaanse Kickstarter), peer-to-business leningen (leningen tegen een vooraf afgesproken rente), investeringen voor winstdeelnames (denk aan Seeds.nl) en de iets risicovollere aandelenparticipaties (‘equity crowdfunding’).

“MyMicroInvest valt daar een beetje buiten”, vervolgt De Radzitsky. “Wij linken het model van durfkapitaal aan crowdfunding. We hebben ons eigen fonds, en werken samen met professionele investeerders die geld willen stoppen in starters.”

“Wel laten we het grote publiek stemmen voor projecten op onze site. Na de preselectie plaatsen we de kandidaat online en kan de crowd zijn zegje doen. Pas in een latere fase gaan we over tot het verzamelen van geld. Op die manier doe je een soort van marktstudie voor je van start gaat, en creëer je ambassadeurs voor je starters.”

“Met AppsFunder hebben we gekozen voor vooraankopen en voor winstdeelnames”, mengt Pascal De Keyser zich, “een beetje zoals bij SonicAngel en Angel.me. Dat sluit het beste aan bij onze core business, mobiele apps. Je ziet niet veel apps op Kickstarter. Wij vissen ook in de vijver van de geeks, eerder dan in de pool van de filantropische geldschieters of de business angels. Voor het bouwen van apps heb je geen gigantische bedragen nodig. In elk geval willen we snel naar de VS. Daar ligt de graad van donaties opmerkelijk hoger dan in Europa. De mentaliteit is er helemaal anders.”

“80 tot 90 procent van de platformen in de VS zijn gebaseerd op vooraankopen en winstdeelnames”, knikt Colebunders. “Al wat met leningen of met equity te maken heeft, wordt gemeden. Maar toch zullen er straks mensen opduiken die een zeker rendement willen halen op hun investering. Dat kan dan eventueel gebeuren via een lening. En als nv of als bvba kan je simpelweg geen aandelen uitgeven. Dan moet je wel een coöperatieve vennootschap oprichten, en moet je er tegelijk voor zorgen dat je niet met té veel aandeelhouders komt te zitten. De juridische entiteit die je kiest moet dus in de lijn liggen van de manier van crowdfunding waar je voor gaat.”

Tussenstap

Is crowdfunding de ideale tussenstap tussen zaaikapitaal en een eerste ronde bij durfkapitalisten? “Voor ons alvast niet”, reageert Frank Maene van Hummingbird Ventures. “Durfkapitalisten komen niet noodzakelijkerwijs na crowdfunding, kijk maar naar Clear2Pay. Oprichter Jurgen Ingels had niet meer dan een businessplan, en toch zijn we gevolgd.”

“Het klopt dat starters geen leningen vinden. Ik ken dat probleem. De enige manier waarop ze aan geld kunnen geraken, is via aandelen. Maar ik geloof niet in het model van crowdfunding voor aandelen. Voor mij is crowdfunding hoogstens iets voor de ‘ideation’-fase. Ik heb een goed idee, en zou dat willen uitwerken. Dan kan het. Maar wil je snel een internationaal bedrijf uitbouwen, met ernstige aandeelhouders en met serieus exit-potentieel, dan ga je toch best aankloppen bij durfkapitalisten.”

De Radzitsky: “Wil je een serieus bedrijf oprichten, dan heb je zelfs in de ideation-fase een ernstige investeerder nodig, ondernemers hebben het sowieso al moeilijk genoeg met strategie en met boekhouding. Dat is ook de reden waarom we met MyMicroInvest nooit enkel via de crowd geld laten ophalen. We willen altijd dat er een professionele coach aan te pas komt. Al moet ik daar meteen aan toevoegen dat het verzamelen van geld op grote schaal vaak bijzaak is bij crowdfunding. Geld voor de ideation-fase en voor het versterken van de community rond een project volstaat in de meeste gevallen.”

“Kickstarter is zeker een interessant model voor b2c-projecten, het probleem is dat niemand controleert wat er met het geschonken geld gebeurt. Vaak is er te weinig kapitaal om het product gemaakt te krijgen, in nog andere gevallen gaat de initiatiefnemer er gewoon van door met het geld. Wat dat betreft is er zeker nood aan een duidelijk regelgevend kader.”

“Crowdfunding is vooral interessant omdat potentiële investeerders geld stoppen in iets dat ze begrijpen”, vult De Keyser aan. “Pebble kon niet op de steun van de vc’s rekenen, maar op Kickstarter liep het storm. Plots stonden er 80.000 bestellingen op de ‘to do’-lijst. Maar mensen die belden met vragen, kregen geen antwoord. Plots bleek het moeilijk om op drie maanden tijd 80.000 horloges te maken. Stel je eens voor dat dat gebeurt met aandeelhouders. Als 10.000 mensen plots zitten te schreeuwen dat ze ontevreden zijn, ga je je met niets anders mee kunnen bezig houden. Dat is toch ook een gevaar bij crowdfunding for equity.”

Maene: “Jullie geven het voorbeeld van Pebble, wat ik wel kan volgen, maar dan zit je inderdaad in de b2c-wereld. Terwijl de slinger het voorbije jaar toch duidelijk is overgeslagen naar b2b. Software voor grote ondernemingen zie ik nog niet zo snel geld ophalen via crowdfunding. Poen zoeken bij Jan en alleman werkt goed bij kunstzaken en voor het goede doel. Maar voor b2b-starters? Wij doen drie tot vijf dossiers per jaar, en nog maken we fouten: Eén op de drie gaat failliet. Bij crowdfunding gaat dat een veelvoud zijn.”

Regelgeving

Wat het bovengenoemde regelgevend kader betreft: dat is er nog niet in België, al kan je zonder veel problemen 100.000 euro inzamelen. Gaat het om hogere bedragen, dan wordt het project beschouwd als een financiële instelling die een ‘beroep doet op het openbaar spaarwezen’. In dat geval moet er een prospectus worden opgesteld, en zal de financiële waakhond FSMA een vergunning afleveren.

“Eigenlijk is iedereen aan het freewheelen”, vindt Colebunders, “er zijn nauwelijks ankerpunten. Dat is meteen één van de redenen waarom er nog zoveel scepticisme heerst rond het thema. Een nieuw wetsvoorstel van Peter Van Rompuy (CD&V) moet het wel mogelijk maken om zonder ‘vergunning’ tot 1 miljoen euro te kunnen gaan. Dat is een interessante piste, want de rente op spaarboekjes is historisch laag en de Belgen hebben tenslotte toch 225 miljard euro op de bank staan.”

“Toch lijkt het me zinvol om een minimum aan info te voorzien voor de investeerders”, reageert De Radzitsky. “Vandaag worden heel wat projecten gefund zonder boe of ba, zonder dat er echt interesse is van de geldschieters zelfs. Een prospectus moeten uitgeven onder de 100.000 euro ís misschien niet nodig, maar geen informatie voorzien tot 1 miljoen euro is simpelweg niet werkbaar.”

Oplichting

Een van de redenen waarom iemand als Adeo Ressi van The Founder Institute gekant is tegen crowdfunding for equity, is omdat het malafide figuren zou aantrekken die enkel uit zijn op snel winstbejag. Is het geen probleem dat niet-geaccrediteerde investeerders ook mogen instappen?

“Er zullen altijd mensen zijn die willen profiteren”, zegt Colebunders. De vraag is eigenlijk hoe wij als ondernemers malafide personen kunnen weren uit het investeringsmilieu.” “Alweer een voordeel van het werken met vc’s”, glimlacht Maene. “Wij weten alles over de personen die investeren in onze bedrijven. Bij ons is er een beperkt aantal aandeelhouders per fonds. Meestal mensen die we kennen.”

Iedereen is het er over eens dat de FSMA een oogje in het zeil zal moeten houden, zodat crowdfunding niet leidt tot oplichting. “Er moet een goed evenwicht worden gevonden tussen het aanmoedigen van financiering via crowdfunding, en de controle van de aanbieders”, wordt er besloten.

Frederik Tibau

” EIGENLIJK IS IEDEREEN AAN HET FREEWHEELEN, ER ZIJN NAUWELIJKS ANKERPUNTEN.”