Exact dertig jaar na de officiële uitrol van Windows 1.0 lanceert Microsoft de tiende versie. Dit zou ook de ‘laatste’ versie ooit zijn van Windows. Via continue updates wordt Windows voortaan steeds actueel gehouden. Bovendien kunnen de meeste gebruikers gratis upgraden, op voorwaarde dat ze dat vóór 29 juli 2016 doen. Wat brengt Windows 10 voor professionele gebruikers ?

Met Windows 8 zette Microsoft drie jaar geleden zijn kaarten volledig in op touch. Het succes van de iPad en van Android-tablets leek toen nog het einde in te luiden van de klassiek pc met toetsenbord en muis. Maar ondertussen stagneert de verkoop van tablets en smartphones alweer. Vorig jaar werden wereldwijd méér dan 315 miljoen desktop-pc’s verkocht, ofwel één procent meer dan het jaar ervoor. In de Verenigde Staten steeg de verkoop van desktop-pc’s zelfs met dertien procent (cijfers onderzoeksbureau Gartner). Productiviteitswerk gaat met muis en toetsenbord nu eenmaal vlotter. Een aanraakscherm is een leuke extra, maar niet essentieel voor wie zijn computer vooral professioneel gebruikt. De nieuwe Modern UI (Metro) aanraakinterface van Windows 8 werd aanvankelijk positief onthaald. Maar consument en bedrijfsleven moesten er niet van weten. Negentig procent van alle bedrijven houdt het tot op heden bij oudere Windows-versies en negeert Windows 8.

IRRELEVANT

Door de té sterke nadruk op de aanraakinterface, dreigde Windows irrelevant te worden voor de grote meerderheid van traditionele computergebruikers. Vooral het verdwijnen van het startmenu kwam Microsoft op kritiek te staan. Ook de “Charms Bar”, het aanraakalternatief voor rechtsklikken met de muis en voor “jump lists” van recente bestanden, werd door de traditionele muis- en toetsenbordgebruiker niet gesmaakt. Nauwelijks een jaar later introduceerde Microsoft Windows 8.1, dat het startmenu en de startbalk min of meer herstelde. In februari vorig jaar kwam er een extra gratis Update van Windows 8.1 met de mogelijkheid om Modern UI-stijl apps op de desktop te draaien en met een startmenu dat nog meer lijkt op dat van Windows 7.

ONE OS

Nauwelijks zeven maanden na Windows 8.1+Update toonde Microsoft al de eerste versie van Windows 10 op de Build 2014-conference, hoewel eerder al details ervan uitlekten. Windows 10 is op alle soorten apparaten eindelijk één en hetzelfde besturingssysteem, van servers tot smartphones en van tablets tot spelconsoles. Windows, Windows Phone en Windows Embedded gebruiken voortaan een gemeenschappelijke architectuur en ondersteunen universele applicaties die exact hetzelfde zijn op alle soorten hardware. Al is dat momenteel nog veeleer theorie, want de versie voor smartphones zal pas eind dit jaar helemaal klaar zijn.

De apps zijn te vinden in de vernieuwde Windows Store, die vanaf nu ook desktopapplicaties, muziek, boeken en te huren of te kopen tv-series en films bevat. Bedrijven kunnen hun eigen zakelijke app-winkel creëren met daarin alleen toegelaten apps, afgedwongen via “Device Guard”. De bedoeling is dat dit “One OS” onderweg (mobiel) zowel als op kantoor (desktop) een naadloze gebruikerservaring levert. Persoonlijke en bedrijfsmatige data kan men scheiden via “Enterprise Data Protection”, ongeacht waar ze opgeslagen zijn. Bedrijfsdata blijven op daarvoor geschikte hardware ook beveiligd wanneer ze het toestel verlaten. Microsoft citeert cijfers van onderzoeksbureau Forrester om de noodzaak van deze stap te benadrukken. Vijftig procent van alle bedrijfsmedewerkers gebruiken drie of méér apparaten en zeventig procent werkt regelmatig buiten kantoor.

WINDOWS INSIDER

De tijd van driejaarlijkse nieuwe Windows-versies met tussentijdse “service packs” is definitief gedaan. Na Windows 10 komt er geen Windows 11, toch als we Microsoft mogen geloven. Windows is voortaan een dienst die constant verbeterd wordt. Die “Windows as a service”-filosofie is al van bij de start van de ontwikkeling van Windows 10 gehonoreerd. Via het Insider-programma kon iedereen die dat wou elke nieuwe “build” van Windows 10 installeren, testen en becommentariëren. Het Insider-programma is trouwens een constant gegeven en zal blijven doorlopen via de nieuwe Windows Feedback-app.

Wie eraan deelneemt, kan zijn wensen via een stemsysteem kenbaar maken en zal nieuwigheden naar keuze sneller ontvangen. Gebruikers bepalen voortaan zelf het updatetempo. Dit laatste geldt overigens niet voor gebruikers van de Home-versie : daar kiest Microsoft dit zelf. Bedrijven kunnen ook opteren voor een niet-wijzigende LTS-versie van Windows 10 voor kritieke bedrijfssystemen. Beheerders mogen updates bovendien met enkele maanden uitstellen, zodat ze intern eerst getest kunnen worden met de eigen bedrijfstoepassingen.

HYBRIDE EN NAADLOZE UI

Inzake gebruikersinterface slaagde Microsoft erin om het beste van Windows 7 en Windows 8 te integreren in Windows 10. De UI lijkt op een (mooie) bastaardzoon van de doorzichtige “Aero Glass”-interface van Win7 en de tegelgebaseerde Modern UI/Metro-interface van Windows 8. Tabletgebruikers kunnen nog altijd kiezen voor een full-screen Modern UI-achtige interface met tegels en grotere aanraakknoppen, maar de standaardinterface is opnieuw die van Windows 7, met een startmenu, takenbalk, schaalbare apps, ‘jump lists’, contextgevoelige menu’s die u activeert via rechtsklikken met de muis én (eindelijk) de aan/uitknop opnieuw ín het startmenu. Het ‘power user’-menu, dat opent wanneer u rechts klikt op het Windows-pictogram waarmee u het startmenu activeert, werd tegenover Win 8.1 nog verder uitgebreid en zal vooral ‘power users’ bekoren. De charms bar is verdwenen en vervangen door een ‘Action Center’ met herinneringen en een (zelf te configureren) tegelweergave met de meest gebruikte configuratieopties. Via de tegel ‘All Settings’ activeert u de opvolger van het regelpaneel (‘Control Panel’) met daarin alle instellingen netjes thematisch gegroepeerd. Het instellingenmenu van Windows Phone is vanaf nu op dezelfde manier overzichtelijk ingedeeld en bestaat niet langer uit een ellenlange lijst met configuratieopties.

Schakelen tussen de tablet- en desktopweergave kan automatisch wanneer het tabletgedeelte bij een 2-in-1 systeem losgekoppeld wordt. Maar het kan ook manueel via een knop in het Action Center. Dat kan van pas komen op een All-in-One pc met aanraakscherm die men naar believen als grote tablet of traditionele desktop gebruikt.

Nieuw is ook de aanwezigheid van meerdere virtuele desktops met elk hun eigen apps. Dezelfde apps kunnen geopend worden in meerdere desktops. Desktops zijn bereikbaar via het tabletpictogram rechts van de Cortana-balk. Edge is de nieuwe standaard browser in Windows. Edge is eenvoudiger, sneller en beter aan aanraakschermen aangepast dan Internet Explorer, maar IE is omwille van compatibiliteitsredenen nog altijd aanwezig. Nieuw in Edge is de mogelijkheid om aantekeningen te maken op bezochte websites en die te delen met anderen.

START

Het startmenu is opgemaakt met de in Windows 8 geïntroduceerde tegels (met inbegrip van ‘live tiles’ die actuele informatie tonen), maar de gebruiker kan die naar wens verkleinen, vergroten, verplaatsen of desgewenst helemaal wissen. De weergave schikt zich trouwens automatisch naar de beschikbare schermruimte. Dat betekent bijvoorbeeld dat u op het kleine scherm van een Windows 10-smartphone uitsluitend tegels ziet, met dezelfde inhoud en indeling als op uw tablet of pc. Dit laatste op voorwaarde dat u de UI-synchronisatie inschakelt en inlogt met dezelfde gebruikersgegevens.

CORTANA

De ‘intelligente’ persoonlijke assistent Cortana, die geïntroduceerd werd bij Windows Phone 8.1, steekt nu ook in Windows 10 en zal verder uitgerold worden naar iOS en Android. Cortana herkent uw stem, kan eenvoudige vragen beantwoorden via lokale of internetzoekopdrachten en is ook in staat om herinneringen in uw agenda te plaatsen. In de Cortana Notebook worden uw persoonlijke interesses opgeslagen en gedeeld met uw andere apparaten. Hoe méér u ermee werkt, hoe slimmer de assistent wordt. Voorlopig bestaat Cortana echter niet in het Nederlands. Wil u er gebruik van maken, dan dient u de Engelstalige, Duitstalige of Franstalige versie van Windows 10 te installeren. U kunt daarbovenop het Nederlandse ‘language pack’ installeren, maar zodra u de interface naar Nederlands wijzigt, wordt Cortana uitgeschakeld. Op een Engelstalig systeem activeert u de assistent met ‘Hey Cortana’ (om de batterij te sparen, kunt u dit uitschakelen, zodat de assistent alleen zal reageren wanneer u op het betreffende pictogram klikt). Zelfs als u met een zwaar Engels accent praat, verstaat Cortana u na een korte oefensessie wonderwel, hoewel dit ook afhangt van de kwaliteit van de gebruikte microfoon. In principe werken ingebouwde microfoons probleemloos, op voorwaarde dat ze aan enkele technische criteria beantwoorden. In verband met uw privacy houdt u er wel best rekening mee dat Cortana zijn “intelligentie” grotendeels betrekt uit een semantisch netwerk in de Microsoft-cloud. Via het MS Bing.com dashboard kunt u uw persoonlijke Cortana-data eventueel verwijderen.

Jozef Schildermans