Vlaams-Brabant en Waals-Brabant zijn met hun dertien lentes de jongste provincies van het land. Over de ict-activiteiten in Waals-Brabant leest u volgende week alles in Data News. Deze week is Vlaams-Brabant aan de beurt. Dertien jaar na de splitsing van het vroegere Brabant en de scheiding van Brussel scoort de jonge provincie bijzonder goed op onze ict-barometer, dankzij de sterke ict-concentraties in de Vlaamse rand rond Brussel en in Leuven.

De voorbije weken kon u in Data News al lezen waar zich in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en in de provincie Antwerpen het zwaartepunt van de lokale ict-activiteiten bevindt. In het derde deel van onze reeks regiospecials belichten we de situatie in de provincie Vlaams-Brabant. Het jeugdige karakter van Vlaams-Brabant – België telt pas sinds 1995 tien provincies – had onder meer rechtstreekse gevolgen voor de ict-organisatie binnen het provinciebestuur zelf (zie verder). Maar tegelijk zindert de scheiding van Brussel nog na. In de regiospecial over Brussel was onder meer de opmerking te horen dat Brussel zich als ict-stad ten onrechte laat overklassen door andere Europese steden. Wanneer het potentieel van Brussel daardoor onderbenut blijft, is dat onder meer gevolg van het gebrek aan samenwerking met Vlaams-Brabant, de provincie die heel Brussel omsluit.

Twee ict-concentraties

Wanneer we de omzetresultaten van de grootste ict-bedrijven uit Brussel en Vlaams-Brabant met elkaar vergelijken, dan komt Brussel makkelijk als winnaar uit de bus. Vlaams-Brabant staat echter op een sterke tweede plaats, voor Antwerpen. Overlopen we de top 20 van ict-ondernemingen uit Vlaams-Brabant, dan blijkt al snel dat de ict-bedrijven zich niet bepaald gelijkmatig over de provincie verspreid hebben. Het grote overwicht van bedrijven uit Zaventem, Nossegem en Diegem valt meteen op. Daar hebben heel wat internationale ondernemingen hun Belgische hoofdkantoren neergepoot. Blikvangers zijn er onder meer Microsoft, Oracle, Xerox en Sun. In Diegem treffen we ook Avnet en HP aan, de ict-bedrijven met respectievelijk de grootste omzet en de grootste ict-tewerkstelling van de provincie. Daarnaast is uiteraard Leuven erg belangrijk, met onder meer Tyco Electronics, IMEC en Telindus – allemaal in de top 10. Andere ict-bedrijven bevinden zich verspreid over de provincie, zoals Tech Data in Ternat, Ingram Micro in Vilvoorde en Dolmen in Huizingen, zonder dat we daarbij nog echt van ict-concentraties kunnen spreken.

Een belangrijke vaststelling is niet alleen het grote verschil tussen de ict-concentraties in de Vlaamse rand en in Leuven enerzijds, en de rest van de provincie anderzijds. Er is ook een grote tegenstelling tussen de typerende ict-activiteiten in de Vlaamse rand en die in de regio Leuven. In de Vlaamse rand vinden we vooral internationale bedrijven die profiteren van hun ideale ligging: dicht bij Brussel en de Europese instellingen, vlakbij de belangrijkste verkeersassen naar Vlaanderen en Wallonië. Er blijkt weinig ruimte voor onderzoek en ontwikkeling in de Vlaamse rand, maar het zijn natuurlijk wel de bedrijven die het Belgische ict-park up and running houden met software, hardware en dienstverlening. Voor onderzoek en ontwikkeling moeten we in Leuven zijn, met een opvallende concentratie aan onderzoeksinstellingen, incubatiecentra en de start-ups die daar uit voortvloeien. Het is daarbij duidelijk dat Leuven de blik meer op de ELAt-regio (Eindhoven Leuven Aachen triangle) gericht houdt, dan op Brussel. Daar komt nog bij dat de ict-concentratie in Leuven zich fysiek gescheiden ziet van Brussel en de Brusselse rand door de ring en de bijhorende files. Ternat en Leuven liggen dan plots wel erg ver uit elkaar.

Het Oosterlinckeffect

Volgens Martin Hinoul zijn er in de regio Leuven vandaag 325 technologiebedrijven gevestigd, “waaronder een belangrijk aantal met activiteiten rond ict. ” Hinoul stond mee aan de wieg van Leuven. Inc (Innovative Networking Circle). “We haalden het idee voor ons horizontale netwerk in Cambridge”, zegt hij. Leuven. Inc brengt zowat vijfhonderd leden uit verschillende bedrijfsdomeinen samen – de wetenschap, de financiële sector, de industrie – waarbij ict doorgaans het bindende element vormt. Daarnaast is Leuven ook het terrein van verticale netwerken als DSP Valley, het technologienetwerk voor bedrijven uit de wereld van de digital signal processing, en L-Sec, de netwerkorganisatie voor securityspecialisten. “De dynamiek in Leuven is erg groot”, zegt Martin Hinoul. “Dankzij de universiteit en onderzoekscentra als IMEC en ESAT zitten we hier op een bom aan informatie. Zonder de universiteit zou Leuven wellicht maar een klein provinciestadje zijn. ”

Hinoul schrijft de Leuvense boom voor een belangrijk deel toe aan de rector van de universiteit. “We mogen zonder twijfel spreken van een Oosterlinckeffect”, stelt hij. “De voormalige rector (van de KULeuven nvdr) heeft gezorgd voor een kader waarin ruimte is voor meer spin-offs, met betere bescherming van de opgebouwde kennis. ” Het succes van de Leuvense bedrijven heeft automatisch nieuwe initiatieven aangetrokken, waardoor de regio Leuven de voorbije tien jaar een snelle groei heeft gekend. Visibiliteit en kritische massa blijven het succesverhaal op die manier automatisch voeden. Meteen ook een voor de hand liggende reden waarom er in pakweg Aarschot, Diest of Tienen – met alle respect trouwens voor die Vlaams-Brabantse steden – alsnog geen vergelijkbare ict-succesverhalen te noteren vallen.

Van de grond af opgebouwd

Zoals gezegd gebeurde de splitsing van Brabant pas in 1995, netjes langs de taalgrens, met Leuven als hoofdstad van de nieuwe Vlaamse provincie. Brussel kreeg meteen een heel eigen gewest. “We stonden voor een unieke situatie”, zegt Marc Vervloet, ict-directeur bij de Provincie Vlaams-Brabant. “We hebben beslist om alle ict van de grond af op te bouwen en zo weinig mogelijk legacy mee te nemen uit Brussel. Bovendien hebben we bewust gekozen voor de uitbouw van een ict-dienst zonder binding met een geprivilegieerde partner à la Cevi of Cipal. ” In tegenstelling tot de meeste andere provincies bezorgde de ict-dienst van Vlaams-Brabant zichzelf hiermee de luxe om alles state of the art uit de grond te stampen. “Alleen bleek het door de concentratie aan ict-activiteiten in onder meer Zaventem en Heverlee voor de provincie niet makkelijk om ict’ers aan te trekken. ” De afdeling informatica van de provincie telt vandaag vierentwintig medewerkers.

Dat Vlaams-Brabant er op het vlak van ict een realistische visie op nahoudt, blijkt onder meer uit de oprichting van het autonoom provinciebedrijf VERA (Vlaams-Brabants Extranet voor Regio en Administratie). “Heel wat kleine gemeentebesturen hebben het moelijk om ict-kennis in huis te halen”, vertelt Marc Vervloet. “Met VERA wilden we extra ondersteuning bieden. ” Het bedrijf bestaat vandaag nog altijd, maar is opgeschoven in de richting van dienstverlening en advies. Belangrijke projecten voor de dienst ict van de provincie Vlaams-Brabant zijn verder de ontwikkeling van een dossieropvolgingssysteem en de uitbouw van een systeem voor citizen relationship management. Vervloet betreurt dat daarbij weinig samenwerking is tussen de provincies onderling. “Elke provincie werkt met andere systemen. Straks moeten de provincies op een nieuwe manier hun boekhouding organiseren. Dat betekent voor de Vlaamse provincies: vijf analyses en vijf implementaties. Eigenlijk is dat niet zo slim. ”

Graag meer overleg

De versnippering van ict-inspanningen komt nog meer tot uiting op gemeentelijk vlak. “Wat ons betreft zou er zeker meer overleg mogen komen”, zegt Willy Piot, directeur van HeLics (Hasselt En Leuven InterCommunale Samenwerking), de intergemeentelijke vereniging voor informatica die Hasselt en Leuven samen hebben opgericht. De gemeenten houden soms te krampachtig vast aan hun autonomie, terwijl ze net heel wat voordelen zou kunnen halen uit een beetje samenwerking op het vlak van ict. “Ook de impact van de centrumsteden kan in dat verband nog heel wat beter. ” HeLics bestaat pas sinds 2003 en is in de eerste plaats gericht op schaalvergroting. Die moet toelaten betere voorwaarden te bedingen bij externe leveranciers: Leuven en Hasselt hebben langlopende contracten met Cevi en Cipal. “Op termijn willen we echter wel meer met gedeelde oplossingen werken”, aldus nog Willy Piot. Zo stappen de administratieve diensten van Leuven en Hasselt binnenkort over op de mail- en agendatoepassing van Zarafa. Dolmen kreeg de implementatie-opdracht toegewezen. z

Dries Van Damme