1 op 5 Belgen voelt zich hulpeloos in de digitale samenleving

Twintig procent van de Belgen geeft toe dat ze verloren lopen in de digitale samenleving en dat dit hen ronduit stresseert. Dat blijkt uit onderzoek van Gezinsbond, OKRA en Ligue Des Familles. Zij vragen de overheid om het groeiend risico op digitale ongeletterdheid aan te pakken.

Uit een enquête die deze zomer afgenomen werd bij 1.000 Belgen, blijkt dat de digitale kloof onze samenleving in twee splijt. Meer dan de helft van de Belgen wil liever nog meer online kunnen regelen, terwijl een derde dat helemaal niet ziet zitten. Zij willen liever terug overschakelen naar papieren administratie maar vrezen dat ze daar extra voor moeten betalen. En dat ervaren ze als een inbreuk op hun keuzevrijheid.

Bij één op de vijf Belgen leidt de groeiende digitalisering tot stress. Liefst 22 procent zegt zich vaak hulpeloos en verloren te voelen omdat er tegenwoordig zoveel geregeld wordt via het internet. “In onze snel digitaliserende samenleving dreigt voor deze groep de uitsluiting”, klinkt het bij de Gezinsbond.

Digitale overheid blijkt nog ver weg

Volgens de federale overheid moet digitaal de nieuwe standaard worden voor interactie met de burger tegen 2020. Dat zal nog heel wat inspanningen vergen. Want die digitalisering mag dan intussen wel de norm zijn in onze privéwereld, op het werk en voor het afhandelen van financiële zaken, we blijven toch opvallend gehecht aan fysieke contacten als het gaat over overheidszaken. De meerderheid van de respondenten (53 procent) zegt zelden of nooit administratieve aanvragen – bijvoorbeeld voor toelages, premies, subsidies, … online af te handelen. Ook het aantal online belastingaangiftes stijgt nog slechts met mondjesmaat.

Liefst 40 procent van de respondenten klaagt dat er te weinig mogelijkheden zijn om telefonisch of via het loket zaken te regelen met overheidsadministraties. Ze geven ook duidelijk aan dat er meer informatie, betere handleidingen of helpdesks en zelfs meer opleidingen nodig zijn om aanvragen en aangiftes digitaal te kunnen afhandelen.

Angst voor fraude

Digitaal werken is veruit het meest ingeburgerd op het vlak van bankzaken. Negen op de tien betaalt ondertussen zijn facturen al meestal of altijd online. Toch blijven nog 3 op de 10 Belgen zweren bij papieren bankafschriften en verzekeringsdocumenten. Het grootste probleem blijkt de perceptie van onveiligheid. Een derde van de respondenten die nog niet digitaal betaalt, is er bijvoorbeeld van overtuigd dat dit gevaarlijk is. Meer dan een kwart van alle Belgen geeft aan dat ze in het verleden al slechte ervaringen hadden en slachtoffer werden van fraude, hacking, misleidende informatie of stalking.

Gebrek aan interesse of aan kennis?

Digitale geletterdheid en activiteit blijkt sterk af te hangen van leeftijd en opleidingsniveau. Hoe jonger en hoe hoger opgeleid, hoe meer men zich thuis voelt in de digitale samenleving. Ellen Ophalvens van de OKRA-studiedienst treedt bij: “Computercursussen op een aangepast leertempo voor ouderen blijven noodzakelijk. De overheid moet hier dan ook voldoende middelen voor vrijmaken.”

Opvallend is dat het aandeel Belgen dat veel minder digitaal actief is, uiteenvalt in twee belangrijke groepen. Enerzijds is er de categorie die zegt niet geïnteresseerd te zijn, anderzijds degenen die aangeven dat ze het te moeilijk vinden of dat het hen ontbreekt aan hulp en middelen. “Maar je kan je de vraag stellen of ook die desinteresse niet te maken heeft met een gebrek aan kennis en inzicht. Liefst 60 procent van alle Belgen geeft aan dat ze graag internet- en computeropleidingen willen volgen om beter mee te zijn en blijven”, zegt Anneke Blanckaert, communicatiedirecteur van de Gezinsbond.

1 op de 10 vreest voor zijn job

Op het werk is de digitalisering voor de meeste Belgen nog amper weg te denken: 46 procent zegt bijna de hele dag achter de computer te zitten. Bijna één op de drie zegt dat de digitale evoluties op dit vlak te snel verlopen. Meer nog: ruim één op de tien vreest zelfs voor zijn job omdat ze niet kunnen volgen. Bijna de helft is dan ook vragende partij voor meer opleidingen op het werk.

“We beseffen met zijn allen dat verdere digitalisering onvermijdelijk is, maar ondertussen is er nu al een omvangrijke groep die niet meer mee is. Dat vraagt de nodige sensibilisering: mensen moet overtuigd raken van de meerwaarde van digitalisering” zegt Anneke Blanckaert van de Gezinsbond.

“We merken ook dat ze sneller afhaken naarmate de taken complexer worden. Het komt er dus op aan om hen gerust te stellen, de processen zo eenvoudig mogelijk te maken, hen zo goed mogelijk te begeleiden – zeker ook via de telefoon of aan het loket – en in voldoende opleidingsmogelijkheden te voorzien.”

“Zolang niet iedereen mee is of kan met de digitale revolutie, is het belangrijk om in voldoende alternatieven te voorzien. Ook wie geen computer heeft, moet blijvend kunnen gebruik maken van rechtstreekse contacten via telefoon of loket en papieren documenten. Tot slot valt ook op dat zowat alle respondenten, dus ook zij die al volop mee zijn, aangeven dat een goedkopere internetaansluiting hen zou aansporen om vaker gebruik te maken van digitale tools,” besluit Ellen Ophalvens van de OKRA.