Campagne tegen omzetting Europese dataretentie-richtlijn

De Liga voor Mensenrechten, de orde van Vlaamse en Franstalige Balies en de Vereniging voor Telecom- en Internetklanten (Tik) lanceren begin september een campagne tegen de omzetting van de Europese richtlijn over dataretentie in Belgische wetgeving.

De Liga voor Mensenrechten, de orde van Vlaamse en Franstalige Balies en de Vereniging voor Telecom- en Internetklanten (Tik) lanceren begin september een campagne tegen de omzetting van de Europese richtlijn over dataretentie in Belgische wetgeving.

Op de website [bewaarjeprivacy.be] kan iedereen die kanttekeningen plaatst bij een algemene en preventieve bewaarplicht van internet- en telefoongegevens, ook nu al zijn stem laten horen en intekenen. In september wordt er meer ruchtbaarheid gegeven aan het initiatief, en vanaf dan trekt de Liga voor Mensenrechten de straat op, om de bewustwordingscampagne nog wat meer in de schijnwerpers te plaatsen.

Wat is er juist aan de hand? Drie jaar geleden keurde de Europese Commissie de dataretentie-richtlijn goed. Deze richtlijn verplicht aanbieders van internet- en telefoondiensten om de ‘verkeersgegevens’ van hun klanten (alle info over de lengte, de locatie en het tijdstip van een telefoongesprek, maar ook de precieze datum en de grootte van sms’jes en e-mails) tussen de zes maanden en de twee jaar bij te houden.

Europa gaat er van uit dat onze data altijd beschikbaar moet zijn voor onderzoek naar de georganiseerde misdaad. Ondanks massaal protest werd de maatregel in ijltempo aangenomen als reactie op de terroristische aanslagen in Londen in juli 2005.

In ons land werd de richtlijn tot op heden nog niet vertaald naar een nationale wet. Terwijl de deadline voor het eerste stukje, dat over de bewaring van het telefoonverkeer, eigenlijk al afliep op 15 december 2007. De hetze rond de verkiezingen en het uitblijven van een federale regering was daar niet vreemd aan.

Voor de omzetting van het richtlijnhoofdstuk over de bewaring van het internetverkeer, kreeg de overheid iets meer respijt, tot 15 maart 2009 om precies te zijn. Maar ook nu weer bleef het muisstil rond de maatregel. Terwijl er in onze buurlanden al heel wat petities en klachtenprocedures werden opgezet.

Vorig jaar heeft er wel even een wetsvoorstel op tafel gelegen, maar dat kreeg al snel een negatief advies van de Privacycommissie. Het bewuste voorstel, gestuurd door Justitie, het BIPT en de ‘Federal Computer Crime Unit’ (FCCU), wilde het maximum halen uit de richtlijn, en op sommige vlakken zelfs verder gaan dan Europa. Zo zou zelfs de registratie van het surfgedrag van de Belgen in overweging genomen zijn.

Intussen werkt de Privacycommissie aan een aangepast en evenwichtig wetsvoorstel, een compromis dat door alle betrokken partijen aanvaard zou kunnen worden. Al raakt de Commissie er blijkbaar zelf maar moeilijk uit. “Het advies zou vorige week klaar moeten geweest zijn, maar intussen is de publicatie al twee keer uitgesteld”, bevestigt communicatieverantwoordelijke Emmanuel Vincart van de Privacycommissie.

“De commissie beslist normaal gezien in collegialiteit, maar in dit dossier is dat tot nu toe niet mogelijk gebleken. Het gaat dan ook om uiterst gevoelige materie. Vanaf vandaag start er een schriftelijke procedure, waarbij alle commissarissen per mail hun kanttekeningen kunnen doorgeven. Binnen een drietal weken worden die kanttekeningen dan mee opgenomen in het uiteindelijke advies.”Nut

Dat het dossier omzeggens stilgelegen heeft, en dat er op regeringsvlak nog geen beslissingen genomen zijn, is dan weer goed nieuws voor de Liga voor Mensenrechten en de andere partners achter het ‘bewaarjeprivacy’-project. “Eigenlijk wilden we al eerder het startschot geven voor de campagne”, vertelt Maartje De Schutter van de Liga voor Mensenrechten, “maar nu wachten we nog tot na het zomerreces, wanneer de parlementairen terug aan het werk gaan.”

De Liga, en in haar kielzog de Orde van Vlaamse en Franstalige Balies, de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) en de nationale Vereniging voor Telecom- en Internetklanten (Tik), wijzen er op dat de maatregel een onaanvaardbare inbreuk is op onze privacy, en dat de noodzakelijkheid en vooral de proportionaliteit ervan ernstig in twijfel moet worden getrokken.

Een ander probleem is de prijs voor al dat moois. De operationele kosten verbonden aan de bewaarplicht zouden erg hoog zijn. Uit studies in andere landen blijkt dat ze voor grote operatoren gemakkelijk 100 miljoen euro per jaar kunnen bedragen. Veel hangt ook af van de lengte van de bewaartermijn. Hoe langer gegevens worden bijgehouden, hoe meer opslagcapaciteit nodig is, en hoe duurder het prijskaartje wordt. En indien de kosten bij de operatoren worden gelegd, zullen zij die uiteraard verhalen op hun klanten, waardoor abonnementen fors duurder kunnen worden.

Een discussie voeren over het nut van de richtlijn, heeft op dit ogenblik misschien weinig zin, “maar de schade kan nog wel beperkt worden”, klinkt het bij de initiatiefnemers. “Voor politici is het natuurlijk onmogelijk om te zeggen: we doen het niet, maar wij kunnen met onze partners nog wel naar het Grondwettelijk Hof trekken”, aldus nog De Schutter. “De implementatie van de richtlijn moet in overeenstemming zijn met de grondwet, en dat lijkt nu niet het geval te zijn. Duitsland en Ierland hebben trouwens al een klacht neergelegd bij het Europese Hof van Justitie.”

Voor minister Van Quickenborne moet de omzetting van de richtlijn in Belgische wetgeving alvast zo goedkoop mogelijk worden gehouden. Dat de consument zou moeten opdraaien voor de extra kosten die de bewaarplicht met zich brengt, ziet hij niet zitten.

Van Quickenborne wil dus niet voor een maximale omzetting gaan, maar zou liever opteren voor een minimale en goedkope(re) oplossing, waarbij de gegegevens waarvan sprake ‘slechts’ voor zes maanden zouden worden opgeslagen. Net zoals in Nederland, waar de Eerste Kamer de bewaarplicht deze week teruggebracht heeft van twaalf maanden tot een half jaar. “Zes maanden, dat moet nu eenmaal van Europa”, klonk het boven de Moerdijk.

[www.bewaarjeprivacy.be]