Analyse | Nieuws

De zelfrijdende trein komt eraan (maar de machinist blijft voorlopig zitten)

© belga

In onze buurlanden kondigen de spoorwegmaatschappijen de eerste proeven met zelfrijdende treinen aan. Volgt de NMBS in hun spoor?

De Nederlandse spoornetbeheerder ProRail wil eind dit jaar de eerste proefritjes met een zelfrijdende goederentrein opstarten, lazen we donderdag in De Telegraaf. De eerste test met reizigerstreinen moet er volgend jaar komen, aldus ProRail-topman Pier Eringa in de Nederlandse krant. En tegen 2023 moeten de ‘autonome’ treinen volop in de dienstregeling komen in Nederland.

Die timing klinkt ambitieus, maar er zijn enkele kanttekeningen. ProRail is hier al langer mee bezig. Het proefproject stond eerst gepland voor eind 2017, waarna gemikt werd op het voorjaar van 2018. Nu de spoornetbeheerder daarvoor bijna de nodige vergunning te pakken heeft, hoopt ze tegen eind dit jaar haar proefproject te kunnen starten.

Daarnaast kan ‘zelfrijdend’ nogal ruim geïnterpreteerd worden. Het gaat hier om de zogeheten ATO-techniek: Automatic Train Operation. Gelijkaardig aan de evolutie die voor zelfrijdende auto’s verwacht wordt, zal die in verschillende fases verlopen. De proeven van Prorail worden uitgevoerd in ATO-niveau 2: enkel het remmen en optrekken wordt geautomatiseerd. Pas in de allerlaatste fase, ATO-niveau 4, heeft de trein geen machinist meer nodig.

Toch heerst er al onrust bij de treinbestuurders. Een Nederlandse spoorvakbond liet donderdag al haar ongenoegen blijken. ”Desnoods roepen wij alle machinisten van Nederland op om deze testen te blokkeren”, aldus Henri Janssen, vakbondsbestuurder van FNV.

Ook de NMBS werkt aan Automatic Train Operation om treinen automatisch te laten remmen en optrekken (dus niveau 2). “Door de rem-en optrekcurves te optimaliseren kunnen we de doorstroming van het treinverkeer verbeteren”, zegt woordvoeder Bart Crols. Hij wijst erop dat het efficiënter remmen en weer optrekken vooral de capaciteit in de Brusselse Noord-Zuid-verbinding kan vergroten – een flessenhals waar veel treinen dicht op elkaar rijden.

Een timing wil de NMBS er niet op kleven, maar het is de bedoeling dat de techniek “in de loop van de komende jaren” zal ingevoerd worden.

Londen gaat vanaf volgend jaar haar treinen automatisch laten optrekken en remmen. En sommige spoorwegmaatschappijen denken zelfs al een ATO-stap verder. Het Franse SNCF kondigde deze maand aan dat ze tegen 2023 de eerste prototypes wil lanceren die zonder treinbestuurder kunnen rijden. Die moeten tegen 2025 ingeschakeld worden in het normale treinverkeer. De Franse spoorwegmaatschappij wil daar jaarlijks honderd miljoen euro voor uittrekken.

Hoe realistisch is het überhaupt dat we binnenkort treinen zonder machinist over de sporen zien denderen?

Er bestaan al metro-systemen die de ATO-techniek gebruiken om zonder chauffeur te rijden. Maar dat zijn relatief gecontroleerde systemen, waar bijvoorbeeld niet ineens een koe op de sporen kan staan. Zelfrijdende treinen zullen obstakels moeten kunnen detecteren, net als zelfrijdende auto’s, maar ze hebben een veel grotere remafstand. De sensoren in zelfrijdende treinen moeten dus ook nog eens veel verder kunnen kijken.

Dat lijkt nog een uitdaging. Zelfrijdende treinen waarbij de machinist volledig overbodig wordt, zitten er de komende jaren dus nog niet aan te komen – los van protest van de vakbonden. Wel zal de techniek geleidelijk aan steeds meer taken van de machinist uit handen nemen.

Voor de NMBS zijn experimenten om een trein volledig automatisch te laten stoppen en vertrekken momenteel nog niet aan de orde. “Maar we volgen deze ontwikkelingen wel nauwlettend op”, klinkt het.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content