‘Ik kan niet toekijken hoe Mark Zuckerberg het internet kapotmaakt’

IT-blogger Quincy Larson ziet de opgang van Facebook met lede ogen aan. ‘Zuckerberg zal niet stoppen wanneer Facebook ons leven beheerst. Hij wil dat Facebook ons leven wórdt.’

Mark Zuckerberg, de CEO van Facebook is waarschijnlijk de machtigste persoon op aarde. Mogelijk is hij zelfs de machtigste persoon ooit.

Traditioneel beschouwen we de president van de Verenigde Staten als de machtigste op aarde. Uiteindelijk controleert Barack Obama het sterkste leger ter wereld en heeft hij invloed op de economie van zijn land, die 18 triljoen dollar (16,2 triljoen euro) waard is. Maar Obama is gebonden aan systemen die zijn macht uitbalanceren: het Congres en het Hooggerechtshof, grenzen aan zijn ambtstermijn – binnen een maand volgt Donald Trump hem op – en de wil van de Amerikaanse kiezer.

Al die grenzen zijn er niet voor Mark Zuckerberg. Zijn macht komt voort uit Facebook, het zevende grootste bedrijf op de planeet. Hij bezit 18 procent van de aandelen en controleert 60 procent van de stemmen. Vandaag is hij 32 jaar, maar hij kan nog 50 jaar CEO blijven als hij dat wil.

Het financiële plaatje is maar een klein deel van wat Facebook zo machtig maakt. Hier volgen nog een paar manieren waarop het sociale netwerk de menselijke aandacht domineert.

1. Meer dan 1 miljard mensen gebruiken Facebook elke dag. Een vierde van de totale tijd die mensen op het internet doorbrengen, brengen ze door op Facebook.
2. Voor veel mensen ís Facebook het internet. Het is de eerste plaats waar mensen naartoe gaan om huwelijken, geboortes, overlijdens en andere grote momenten in het leven aan te kondigen.
3. Facebook wordt steeds meer het platform waarop mensen media consumeren.

Door zijn Free Basicsprogramma, dat internet overal ter wereld beschikbaar wil maken, is Facebook letterlijk het internet geworden voor de derde wereld. Mensen die deelnemen aan het programma moeten betalen om toegang te krijgen tor websites die geen deel uitmaken van Facebook.

Facebook heeft ook zijn monopolie op de menselijke aandacht gebruikt om te controleren welk nieuws aan wie getoond wordt. Het bedrijf controleert zo de publieke opinie vanuit de schaduw. En Facebook weet meer over de mensheid – en over individuen – dan eender welk bedrijf of regering op aarde. 500 terabyte aan persoonlijke data vloeien iedere dag richting Facebook.

Tot nu toe heeft Zuckerberg de macht van Facebook vooral gebruikt om het bedrijf groter te maken. De meest serieuze concurrenten, Instagram and WhatsApp, heeft hij gewoon overgenomen. Nu strijdt hij met YouTube om de grootste speler in video’s te worden, met Twitter knokt hij om de real time communicatie te beheersen.

Hij is zelfs bezig vormen van artificiële intelligentie te creëren en satellieten te lanceren, hoewel de eerste eindigde in een explosie op het lanceerplatform.

Maar terwijl Facebook goed op weg is om het grootste bedrijf ooit te worden, ziet het ernaar uit dat Zuckerberg’s plannen veranderen.

Hoewel hij gezworen heeft om in de loop van zijn leven 99% van zijn Facebookaandelen weg te geven, zal hij zijn kaderleden blijven controleren. En zijn macht komt niet van zijn miljarden dollars, maar van zijn toegang tot onze aandacht en onze data.

Zijn rol in het vormen van de mensheid is zo substantieel dat er zelfs een team van universiteitsprofessoren is dat letterlijk alles analyseert wat Zuckberg zegt in de hoop om zijn plannen voor de toekomst te begrijpen. Voor de rest van zijn leven zal Zuckerberg in staat zijn om Facebooks ongelooflijke macht in te zetten om alles te bereiken wat hij verlangt.

Maar is hij verantwoordelijk?

Hieronder kun je een Facebookpost lezen van Zuckerberg, waarin hij zijn plannen uiteenzet om nepnieuws te stoppen: ‘Het punt is: we nemen desinformatie serieus’, klinkt het

Naast de post van Zuckerberg staan twee advertenties voor nepnieuws. Fake news heeft vermoedelijk een grote rol gespeeld in de uitslag van de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten en veel andere recente verkiezingen.

Zelfs valse koppen – vaak gebruikt om mensen ertoe te verleiden op advertenties te klikken naar producten die er niets mee te maken hebben – kunnen schade toebrengen. De koppen zijn het enige wat de meeste mensen lezen in een nieuwsverhaal. Op zichzelf kunnen koppen een enorme invloed hebben op de publieke opinie.

En nepnieuws is niet de enige bron van controverse over Facebook. Pas lekten mensen binnen Facebook aan de New York Times dat Facebook werkt aan een slimme censuurtool.

Zuckerberg’s huidige doel is om terug binnen te geraken op de Chinese markt, waar Facebook sinds 2009 is geblokkeerd. Is het verantwoordelijk van Zuckberg om de gigantische macht van zijn bedrijf, het leger van softwareingenieurs te laten helpen in de onderdrukking van ‘s werelds meestbevolkte land? Enkel en alleen om zijn marktaandeel te vergroten?

Overal Facebook

Facebook is al op onze telefoons en computers, waar ze ons pesten met notificaties. Messenger duikt op, bovenop alles wat je aan het doen bent, wanneer iemand je een bericht stuurt.

Wanneer je dat wil uitschakelen, geeft Facebook je de volgende opties:

Inderdaad, de enige manier om die vervelende notificaties uit te schakelen voor langer dan een etmaal is helemaal terug naar de basisinstellingen gaan.

En Zuckerberg zal niet stoppen bij louter ons leven te infiltreren. Hij wil dat Facebook ons leven wordt. Hieronder kun je naar een demo kijken van Facebook Social VR, gebouwd via Oculus, een bedrijf dat hij kocht in 2014:

Het is opvallend hoe mondain dit eruitziet. Je kan overal gaan en alles doen wat je wil, maar in de plaats daarvan ga je snel reizen naar je living en een selfie nemen met je hond? Maar ik wijk af.

Zuckerberg is duidelijk geweest dat hij munt wil slaan uit artificiële schaarsheid. Hij ziet een toekomst voor zich waarin je extra betaalt voor een beter zitje in een sportevent dat wordt uitgezonden in virtual reality. Je zou technisch gezien oneindig veel zitjes op de eerste rij kunnen creëren in virtual reality. Je bent niet gebonden aan de gewone tijd- en ruimteregels. Maar je zou dan extra moeten betalen om van de hoofden van avatars af te geraken die jou het zicht belemeren.

Voeg daaraan toe dat er in virtual reality overal advertenties kunnen zijn. Met eyetracking kan ervoor gezorgd worden dat je je blik er niet van kunt afwenden. Daar komt nog bij dat Facebook steeds meer weet over jou en de kapitalistische plicht heeft om de waarde te maximaliseren voor zijn aandeelhouders. Beide zaken zullen ervoor zorgen dat advertenties steeds enger en enger worden.

Facebook is een bedreiging voor het open web

Iets als Facebook zou nooit kunnen ontstaan binnen Facebook. Het heeft een open web nodig om te gedijen. Desondanks doet Facebook bewust inspanningen – zoals Free Basics – om het open web te vernietigen. Het maakt de omgeving kapot dat haar eigen bestaan heeft mogelijk gemaakt.

Seregey Brin, medeoprichter van Google, heeft Facebook veroordeeld en zei dat Google zelf nooit succes had gekend in de ommuurde tuin die Facebook volgens hem van het internet aan het maken is. ‘Je moet het spel spelen volgens hun heel beperkende regels. Het soort omgeving waarin wij Google hebben ontwikkeld verklaard hoe wij een zoekmachine hebben ontwikkeld: het web was zo open. Door een overvloed aan regels wurg je innovatie.’ Organisaties die normaal zouden ontstaan om te knagen aan de dominantie van Facebook, zullen nooit de voedingsbodem vinden om in te wortelen.

Wat kan jij daaraan doen?

Veel mensen reageren instinctief door hun Facebookaccount te verwijderen en het simpelweg te negeren. Helaas zal dat niet helpen, het leidt enkel tot minder redelijke mensen op Facebook.

Of je het nu leuk vindt of niet, veel mensen die jouw onderbouwde visie moeten horen zitten op Facebook. Ze zijn een uitbreiding van je familie, je vrienden van de middelbare school. En ze verdrinken de hele dag in pathos en desinformatie. Zij moeten jouw redeneringen en jouw antwoord op hun eigen onredelijke meningen zien.

Ik heb geen plannen om mijn Facebookaccount te verwijderen. Ik ga me niet terugtrekken in een echokamer van geletterden waar ik anders mijn tijd graag zou doorbrengen. Ik ga volhouden en blijven vechten tegen desinformatie met rede en humor.

En ik hoop dat jij hetzelfde doet, om de ervaring draaglijker te maken. Zo maak je van Facebook een gezondere plek voor jezelf.

Vertaling Jasper Van Loy