Kan een kunstmatige intelligentie theater maken? En kan zo’n AI dan ook grappig zijn? Een nieuwe improvisatievoorstelling trekt op tournee door Vlaanderen, en een van de spelers is een robot.
In Mechelen ging deze week een theatervoorstelling in première, genaamd Improbotics. Het uitgangspunt: improvisatietheater, met assistentie van een AI. Het komt erop neer dat een kunstmatige intelligentie, een chatbot eigenlijk, een van de rollen in de geïmproviseerde scènes op zich neemt.
Die AI wordt op het podium uitgebeeld door Alex, een kleine fysieke robot wiens bewegingen zijn aangestuurd door een Arduino-printplaatje. ‘Tot twee uur voor de première bewoog hij niet’, zegt Ben Verhoeven, de regisseur van het stuk, daarover. ‘We hebben wat last minute herstellingen moeten uitvoeren.’ Of hoe technologie toch altijd spannend blijft.
Spelen met neurale netwerken
Alex’ brein is een neuraal netwerk, speciaal ontwikkeld voor het verwerken van dialogen en zinnen. De AI ‘luistert’ naar wat er door de verschillende acteurs op het podium wordt gezegd (tijdens de voorstelling aan sneltempo ingetikt door een operator) en formuleert vervolgens een reeks statistisch logische antwoorden. Daar wordt, ook weer door de operator, een leuk antwoord uit gekozen. Een zekere moderatie is dus nog van toepassing, al was het maar om vervelende situaties te vermijden. ‘Het neurale netwerk is gemaakt op basis van de ondertitels van honderdduizend films. Daar zitten Star Wars en Game of Thrones tussen, maar ook Frozen en De Emoji Film’, legt Verhoeven uit. ‘Maar het betekent ook dat het netwerk enkele seksistische, racistische of harde uitspraken heeft aangeleerd. Vandaar nog een operator als filter.’
En zo’n AI op een podium, werkt dat nu? In de praktijk is Improbotics een uur van bij momenten redelijk absurdistisch, maar wel onderhoudend improvisatietheater. Het kunnen van de robot als tekstschrijver wordt daarbij in een reeks verschillende scènes getest. Met input van het publiek is dat bijvoorbeeld een trouwpartij die in de soep draait of iemand die zijn oma meeneemt naar de sauna. Daarbij wordt een van de acteurs telkens via een oortje ‘gestuurd’ door de AI. Alex komt met de tekst, terwijl de acteurs er de handelingen en eventuele emoties bij spelen. ‘We zijn het lichaam van Alex’, aldus Magali Minet, een van de acteurs. Dat het ook best goed lukt, moet blijken uit een korte turingtest op het einde, waarbij het publiek moet raden welke van de drie acteurs in een scène aangestuurd wordt door de AI. Bij de première had het publiek het in dezen alvast mis. 1-0 voor de robots.
Internationaal
Deze Improbotics is een Vlaamse versie van een internationale voorstelling die bijvoorbeeld ook al in Stockholm, Edmonton en Londen speelt. ‘Ik heb een van de internationale voorstellingen gezien op een improvisatievestival in Amsterdam’, zegt Ben Verhoeven. ‘Ik ben zelf computerlinguïst dus ik vond dat een fantastisch idee. Daarom brengen we het ook naar ons land.’
Met de voorstellingen wil Verhoeven deels entertainen maar er zit ook een educatieve boodschap aan. De voorstelling moet het publiek kennis laten maken met technologie en wetenschap. Ze kan dan ook geboekt worden voor schoolvoorstellingen in het middelbaar, naast de meer traditionele organisaties en bedrijfsevenementen.
De technische kant
De inlandse voorstelling komt in het Nederlands en het Engels, en de AI is gebaseerd op het neurale netwerk dat al door de Britse en Canadese cast werd gebruikt. Het gaat om een Open AI GPT-2 taalmodel dat werd getraind op ondertitels. De Vlaamse versie van Alex draait via een extra laag vertaalsoftware.
Het is overigens niet zo dat de teksten van de voorstellingen terug in de AI worden gevoed. Alex zal na verloop van tijd dus niet beter worden in improvisatietheater. Of de robot ooit volledig via spraak zal functioneren, valt nog af te wachten. Op dit moment worden de uitspraken van de acteurs manueel ingetikt, al was het maar omdat acteurs per definitie niet netjes monotoon dicteren. ‘Die automatische spraakherkenning werkt nog niet optimaal in het Engels, dus het is al helemaal moeilijk in het Nederlands’, zegt Thomas Winters, een computeronderzoeker aan de KU Leuven die de AI voor deze voorstelling mee in elkaar stak. ‘Maar neurale netwerken verbeteren aan hoog tempo, dus het is zeker een volgende logische stap.’
Improbotics kwam tot stand met de steun van de Vlaamse overheid. De voorstelling kan in het Nederlands en het Engels geboekt worden als schoolvoorstelling voor de tweede en derde graad van het secundair onderwijs, of voor bedrijven en organisaties.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier