Sinds maandag zitten in Genève ontwapeningsdeskundigen uit meer dan 75 landen aan de onderhandelingstafel om het inzetten van ‘killer robots’ bij conflicten in te perken.
De term ‘killer robots’ dekt een lading van oorlogsmachines die dankzij kunstmatige intelligentie zonder menselijk toezicht (menselijke) doelwitten kunnen uitzoeken om ze te vernietigen. Aan de hand van ingevoerde data beslissen ze hoe een doelwit er uitziet, hoe het beweegt en wanneer het aangevallen moet worden. Momenteel worden dergelijke autonome wapens nog niet ingezet, maar wegens de snelle technologische ontwikkeling willen critici dringend internationaal bindende afspraken.
De voorzitter van het overleg in Genève, de Indiase ambassadeur Amandeep Gill, oordeelde maanden geleden al dat “je de zaken niet mag dramatiseren”. “Robotten zullen de wereld niet overnemen”, wuifde hij de zorgen van velen weg.
Duitsland en Frankrijk opteren voor een middenweg, in de wetenschap dat het meestal jaren duurt eer iets hard op papier staat. Zij kozen voor een ‘codex’ die voorziet dat alle wapens uiteindelijk door mensen gecontroleerd moeten worden. Zulke codex heeft het nadeel dat zij niet bindend is en overtreders geen sancties opgelegd kunnen worden.
Grote grijze zone
Patriot-raketten vallen niet in de categorie ‘autonome wapens’: die schieten wel automatisch, maar pas nadat een mens het doel precies heeft geprogrammeerd. “Autonome wapens beslissen zelf over het doelwit, er is bij hen geen bibliotheek van doelwitten ingevoerd”, zegt Michael Biontino, tot voor kort de Duitse expert voor de kwestie in Genève. “Maar tussen automatische en autonome wapens gaapt een grote grijze zone.”
Een van de Conventies bepaalt dat “aanvallen strikt tot militaire doelwitten beperkt moeten blijven”. Maar kunnen machines zich aan die Conventies houden? De theorie luidt dat mensen wél in staat zouden moeten zijn om zich aan die internationaal bindende afspraken te houden – ook al worden ze in de praktijk vaak met voeten getreden.
Het ontwikkelen van autonome wapens roept dan ook een resem extra vragen op. Kunnen zij weten wanneer iemand gewond is of zich wil overgeven? Of dat iemand die weliswaar een wapen draagt, geen militair is? Of een soldaat niet tot de eigen troepen behoort?
En wie kan verantwoordelijk gesteld worden als een autonoom wapen een misdaad begaat? De door Parijs en Berlijn voorgelegde ‘codex’ is, zegt een criticus, een tandeloze tijger, omdat er volkenrechtelijk geen bindende overeenkomst bestaat.
