Reisje naar de zon: Waarom een ruimtesonde de corona van onze ster gaat onderzoeken

© NASA/Johns Hopkins APL/Ed Whitman

Zaterdagochtend lanceert NASA de Parker Solar Probe. Als alles goed gaat, zal de ruimtesonde de komende jaren 24 keer rakelings langs de Zon scheren. Geen enkele sonde zal ooit dichterbij geweest zijn.

Wanneer we naar een zonsverduistering kijken, dan zien we de corona als een lichtkrans verschijnen. Het is die corona, de buitenste laag van de Zon die anders niet met het blote oog zichtbaar is, waar mysterieuze dingen gebeuren. Wetenschappers begrijpen nog steeds niet hoe het mogelijk is dat de temperatuur er kan oplopen tot miljoenen graden, terwijl op het oppervlak van de Zon een temperatuur van ‘amper’ 6000 graden Celsius gemeten wordt.

Reisje naar de zon: Waarom een ruimtesonde de corona van onze ster gaat onderzoeken

Bovendien slingert de buitenste laag van die corona ook regelmatig een stroom geladen deeltjes de ruimte in, de zogenaamde zonnewind. Als die deeltjes onze richting uitgestuurd worden, dan worden ze meestal gevangen in een deeltjesgordel door het magnetisch veld van de aarde. Bij hoge zonne-activiteit weten de deeltjes soms ook door te dringen langs de magnetische polen van de aarde. Daar veroorzaken ze het prachtige noorder- en zuiderlicht. Maar ze kunnen ook schadelijk zijn voor satellieten en zelfs telecommunicatiesystemen platleggen. Zo veroorzaakte de zonnewind in 1859 kortsluiting in de telegraafverbinding tussen Amerika en Europa, met verschillende branden tot gevolg.

Noorderlicht
Noorderlicht

De enorme temperatuurfluctuaties in de corona en de zonnewind hangen wellicht samen, maar we weten nog niet hoe. Om beide fenomenen beter te begrijpen gaat NASA nu de Parker-ruimtesonde op verkenning sturen. Parker is vernoemd naar de 91-jarige fysicus Eugene Parker, die in de jaren 50 het concept ‘zonnewind’ als eerste introduceerde.

Snelheidsrecord

De lancering van de Parker Solar Probe, die al een aantal keer werd uitgesteld, staat zaterdag gepland om half tien Belgische tijd, vanop Cape Canaveral. Tijdens zijn vlucht naar de Zon zal de sonde een relatieve snelheid van maar liefst 700.000 kilometer per uur halen: een record.

Als alles goed gaat komt Parker al in november een eerste keer in de buurt van de zijn bestemming. Daarna zal de sonde nog zeven jaar lang ellipsbaantjes rond de Zon trekken. Zeven keer zal de sonde de planeet Venus vrij dicht naderen. En die ontmoetingen met Venus zal het gebruiken om te vertragen. Dat gebeurt via zwaartekrachtsslingers, een ruimtevaarttrucje waarbij het zwaartekrachtveld van een planeet gebruikt wordt om een sonde van snelheid te doen veranderen. Meestal wordt een ruimteschip op die manier versneld, maar in dit geval is het de bedoeling om Parker net te vertragen en steeds dichter bij zijn ultieme bestemming te brengen: de Zon.

Reisje naar de zon: Waarom een ruimtesonde de corona van onze ster gaat onderzoeken
© Johns Hopkins APL

High-tech parasol

Op het dichtste punt zal de sonde amper zes miljoen kilometer verwijderd zijn van het oppervlak van de Zon: dichtbij genoeg om een duik in de corona te nemen, maar ver genoeg om niet te verbranden.

In de Griekse mythologie wordt Icarus gewaarschuwd door zijn vader om niet te hoog te vliegen, want dan zou de zon zijn wassen vleugels doen smelten. Icarus negeert het advies, vliegt naar de zon en stort neer.

Opdat Parker niet hetzelfde lot beschoren zou zijn, heeft NASA de ruimtesonde uitgerust met een hitteschild. Dat is meer dan 11 cm dik en kan temperaturen tot 1400 graden Celsius verdragen. De high-tech parasol, gemaakt uit koolstofcomposiet, beschermt Parker niet alleen tegen de hitte maar ook tegen de zonnewind.

Belgisch instrument aan boord

Parker werd voornamelijk ontwikkeld door het Johns Hopkins Applied Physics Lab, maar heeft ook een Belgisch kantje. Eén van de vier instrumenten aan boord, de WISPR of Wide-Field Imager For Solar Probe Plus, werd namelijk aan het ruimtevaartcentrum van de universiteit van Luik ontwikkeld. Het gaat om twee telescopen die opnames maken van de corona en de zonnewind, legt Pierre Rochus van de Luikse universiteit uit.

De telescopen kunnen niet rechtstreeks in de zonnecorona kijken, maar observeren het licht dat door elektronen en stof van kometen en andere ruimteobjecten verstrooid wordt. WISPR kan daarna de link leggen met de bevindingen van de andere drie instrumenten aan boord.

De Parker Solar Probe staat klaar naast het Kennedy Space Center in Cape Canaveral
De Parker Solar Probe staat klaar naast het Kennedy Space Center in Cape Canaveral© NASA/Johns Hopkins APL/Ed Whitman

Kijk hier live mee naar de lancering.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content