Precies 29 jaar nadat Tim Berners-Lee zijn idee voor het world wide web lanceerde, waarschuwt hij ervoor dat het internet steeds meer gedomineerd wordt door een handvol grote spelers. “Daardoor zullen de komende twintig jaar minder innovatief zijn dan de voorbije twintig jaar.”
Op 12 maart 1989, vandaag 29 jaar geleden, verstuurde de Brit Tim Berners-Lee een voorstel voor een systeem waarmee je documenten kan delen die hyperlinks bevatten naar andere documenten. Hij werkte toen voor CERN, het onderzoeksinstituut waar een groot aantal wetenschappers samenwerken aan een deeltjesversneller en zo’n systeem konden gebruiken om informatie over hun experimenten uit te wisselen. Samen met de Belg Robert Cailliau bouwde Tim Berners-Lee dat systeem uit tot het World Wide Web zoals we het vandaag kennen. Twee jaar later lanceerde hij de allereerste website: http://info.cern.ch. Vier jaar later waren er al meer dan 3000 websites, op dit moment zijn er al bijna twee miljard.
Volgens Berners-Lee zullen we dit jaar het moment meemaken dat meer dan de helft van wereldbevolking online zal zijn. Maar over het internet dat zij te zien krijgen, klinkt hij minder positief.
Nieuwe poortwachters
“Datgene wat nieuwe surfers vandaag te zien krijgen, is niet meer het web dat vele mensen jarenlang heeft samenbracht. Wat ooit een rijke selectie aan blogs en websites was, wordt nu verdrukt onder het zware gewicht van enkele dominante platformen. Die machtsconcentratie creëert een nieuw soort poortwachters, waardoor slechts een handvol platformen kunnen bepalen welke ideeën en meningen worden gezien en gedeeld”, schrijft hij in een open brief.
Volgens Berners-Lee beschermen deze dominante platformen hun eigen positie door drempels te creëren voor nieuwe concurrenten en door start-ups, hun innovaties of hun talent, meteen over te nemen. “Neem daar ook nog eens het competitief voordeel bij dat ze uit al hun verzamelde gebuikersdata halen en we kunnen verwachten dat de komende twintig jaar minder innovatief zullen zijn dan de afgelopen twintig jaar.”
‘Nog niet te laat om fouten te herstellen’
Berners-Lee haalt nog een ander probleem aan dat met de machtsconcentratie van een aantal internetbedrijven te maken heeft: “We zien de laatste jaren dat samenzweringstheorieën verspreid worden op sociale media, dat valse Twitter-en Facebookaccounts aangemaakt worden, dat externe actoren verkiezingen beïnvloeden en dat criminelen onze persoonsgegevens stelen.”
Hij wijst erop dat dit alles het leven van miljoenen mensen kan beïnvloeden, maar dat we nu vooral naar de platformen zélf kijken om de problemen op te lossen. “De verantwoordelijkheid valt op de schouders van bedrijven die opgericht zijn om winst te maken, niet om het sociaal welzijn te bevorderen.” Hij voegt daaraan toe dat meer regelgeving kan helpen om de huidige spanningen weg te nemen.
Volgens Tim Berners-Lee is het immers nog niet te laat om de problemen waarmee het internet vandaag geconfronteerd wordt, te herstellen. “De problemen zijn ingewikkeld en groot, maar we moeten ze zien als bugs: problemen met de bestaande code en software die gemaakt is door mensen. Ze kunnen dus ook opgelost worden door mensen.” Daarnaast moeten we volgens Berners-Lee ook afstapen van de illusie dat advertenties de enige manier zijn om online geld te verdienen.
