40 jaar is veel. In IT-tijd uitgedrukt is dat zelfs een eeuwigheid. Waar schreven we 40, 30, 20 en 10 jaar geleden over? Een impressie van Data News doorheen vier decennia.
25 september 1979 is de dag waarop uw favoriete ICT-vakblad het levenslicht zag (na een officieuze start met een nulnummer op 1 september 1979). Het was meer bepaald uitgeverij Diligentia die startte met het tweewekelijks magazine met de veelzeggende ondertitel ‘tijdschrift voor informatica’. En informatica anno 1979 werd duidelijk nog anders ingevuld dan in 2019. Driekwart van de huidige redactie was nog niet eens geboren in 1979, dus een uitstap naar de archieven in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel en die bij Roularta Media Group in Roeselare drong zich op. Met als eerste duidelijke conclusie: het blad werd aanvankelijk niet zozeer volgepend door technologiejournalisten maar eerder door informaticaprofessoren en specialisten uit de dienstverleningssector, verenigd in een ‘redactiecomité”. Al van in het eerste nummer publiceerde bijvoorbeeld professor Jacques Vandenbulcke van KU Leuven artikels. Vanaf nummer 6 zien we ook professor Carlos De Backer van de Universiteit Antwerpen al opduiken. De IT-vereniging SAI – voluit Studiecentrum voor Automatische Informatieverwerking – bestond toen trouwens al en kwam in de eerste nummers duidelijk naar voor. SAI vierde in 2017 zijn 50ste verjaardag.
Handleiding voor programmeren
Een edito was in de beginjaren niet echt een column, opinie of analyse maar eerder een soort handleiding op 2 pagina’s over een vaak technologisch onderwerp. Het allereerste ‘editoriaal’ schetste de contouren van het blad: een dialoog opstarten tussen informatici en gebruikers, beschrijving van nieuwe hard- en software, nieuws uit ondernemingen en seminaries opvolgen. Heel wat artikels schetsten de technologische evoluties op korte termijn, maar met een vooruitblik naar de verre toekomst. Zo lezen we in nummer 1 dat Pascal een nieuwe programmeertaal was. “De taal van de toekomst?”, luidde toen de titel. Nog een opmerkelijke titel: “De chip: begin of einde van het informatietijdperk?” (nr. 5/1979). Alles in Data News was toen véél technischer. Inclusief technische schema’s, diagrammen, tot ja: zelfs programmeercode toe met een ‘kursus’ Basic (nr 6/1980: ‘Basic programmatie op ITT-2020’) en Pascal. Technischer, ook omdat zowat alles nog moest worden uitgevonden. De grafische terminal die voor het eerst een kleurendimensie kreeg, bijvoorbeeld: achteraf gezien een blijvende doorbraak. Of microbeeldprinters – van Kodak zaliger bijvoorbeeld – die goedkoper waren dan printers die met papier werken: we weten allemaal hoe dat geëindigd is.
En toch, toch is er soms niét veel veranderd in veertig jaar. Deze zin uit het allereerste editoriaal bijvoorbeeld: “Data News zal dossiers publiceren over grote thema’s die een brede waaier van lezers kunnen interesseren. Zo bijvoorbeeld de automatisering in de financiële sector, de computerbeheerssystemen, de software en de programmering, de datatransmissie, de robotiek, de industriële automatisering en de persoonlijke computers.” De technologie, tijdsgeest én terminologie zijn uiteraard geëvolueerd, maar het zijn wel onderwerpen die Data News nog steeds belicht. Een van de basisthema’s van bij het prille begin was trouwens het informatica-onderwijs. En kijk, vandaag hebben we het nog steeds over hoe bijvoorbeeld STEM voor een betere instroom in IT-gerelateerde opleidingen kan zorgen. Zeker de eerste decennia bulkte Data News ook nog van de personeelsadvertenties: vooral voor systeemprogrammeurs en analisten. Er bleek in heel wat bedrijven een probleem om het nodige informaticatalent aan te trekken. Nothing ever really changes?
Big Boss Agenda en zoekertjes
Toch wel, bij de line-extensions, bijvoorbeeld. Om 1980 goed te starten, kon u bij de toenmalige uitgeverij van Data News de Big Boss Agenda aanschaffen. “Een trouwe metgezel gedurende 13 maanden dankzij zijn vele kwaliteiten”, las de advertentie. Een PDA of tablet avant la lettre? Niks van, we hebben het hier over een papieren agenda met “uw naam in gouden letters op de omslag” en een “uitneembare telefoonlijst”. En zo kwamen we wel meer vreemde extra’s tegen die u kon bestellen.
Ook in de beginjaren werd Data News gefinancierd door advertenties. Olivetti, Telindus, Siemens, Prodata, Hewlett Packard, Compaq en Dell Computers waren adverteerders die regelmatig opdoken. En jawel, zélfs Apple durfde toen al eens een dubbele pagina advertentie boeken en zocht vooral een B2B-publiek. Wie kon toen vermoeden dat Apple enkele decennia later zwaar zou uitpakken met de iMac, iPhone en iPad? Een wereld van verschil met het Apple van nu dat zelfs geen rechtstreeks contact meer heeft met Belgische B2B-technologiejournalisten.
In het rijtje met advertenties die u niet meer terugvindt in Data News en die u zich eigenlijk niet kan inbeelden: zoekertjes. Tweedehands computers, opslagschijven, processors, tot zelfs mainframes: particulieren en bedrijven die hun oud IT-materiaal kwijt wilden deden toen beroep op dit blad.
Van in het begin Belgisch én internationaal
De focus van Data News lag van bij het begin op Belgische info, maar de internationale strijd rond leveranciers kwam ook al vrij snel aan bod. ” Japanse gevaar rond kopieermachines” kopten we in nr. 6/1979. Of ook nog: “China is braakliggend terrein voor IBM en Computer Associates” (nr. 3/1980). Blijkbaar telde China toen nog maar vijf IBM mainframes en was de opportuniteit groot. Wat een verschil met de geopolitieke tijdsgeest van vandaag.
En die introductie van de chips waar we het daarnet over hadden? Dat werd uiteindelijk een vervolgreeks met afleveringen als “waar zitten die chips nu eigenlijk in”, en “de doorbraak en grenzen van de chips”. Met in 1980 een special over de chip op school: “ook bij het lager onderwijs wordt hier en daar de microcomputer ingezet”.
Maar toch is het duidelijk dat Data News in de eerste plaats een rol te spelen had in de Belgische informaticasector. In 1980 bijvoorbeeld de orakelende kop naar aanleiding van een enquête: “de weerstand tegen de computer gaat verminderen”. Dát is alvast correct gebleken.
Tijdens het doorbladeren van de oude nummers valt ons oog bijvoorbeeld op een editie in mei 1981: een onderzoek getiteld ‘De Belgen en de Informatica’. In 1982 concludeert Data News dat “de Belgische informaticahandelsbalans een ramp is”. Het artikel besluit zelfs dat Data News het goede voornemen moet hebben om aandacht te besteden aan Belgische bedrijven die software en hardware uitvoeren. Of nog in hetzelfde jaar: “Het gebouw Vlaanderen lekt langs alle kanten. Er is geen informaticanijverheid die naam waardig, er is geen nationale computerbouwer en men is er daarenboven niet in geslaagd om – in tegenstelling met de auto-industrie – de buitenlandse spitsbedrijven naar deze contreien te lokken.” Een KUL-studie in 1986 is al positiever en ziet vooral kansen in software voor Belgische firma’s. Data News laat zich niet onbetuigd en brengt jarenlang de bijlage ‘Reboot’ uit, een vrij volledig overzicht van Belgische softwarebedrijven. De kiem van de latere ICT Guide database: het overzicht dat u uitgerekend in dit nummer terugvindt.
Terugkerende thema’s
We hadden het er al even kort over, maar sommige thema’s blijven doorheen de jaren terugkomen. Hoeveel keer het mainframe bijvoorbeeld dood verklaard is kunnen we u niet vertellen. En kijk, het mainframe leeft nog steeds – zeker in de bancaire sector waaraan Data News altijd veel aandacht besteedt. Binnen de banken leefde de informatisering sneller dan in andere sectoren. “Naar een gecentraliseerde of gedecentraliseerde informatica in de banksektor”, is de titel van een artikel in 1980. Bij uitbreiding speelt dat thema onderliggend eigenlijk nog steeds in de hele IT-sector. Centraliseren in de cloud en opnieuw decentraliseren via de edge? ‘Nieuwe’ technologie als blockchain haakt precies op dit principe in.
Meer en meer werd ook de intrede van computer toegelicht in heel wat sectoren, zoals in de geneeskunde (geschreven door professor Jacques Tiberghien van de VUB in 1980), of de touroperators in de reissector – niet toevallig in augustus van datzelfde jaar. In de jaargangen die nog moesten volgen, kwamen de verschillende sectoren alsmaar meer aan bod.
ICT for dummies
Naarmate de ‘personal computer’ opgang maakt, werd hij meer toegankelijk voor een breder publiek. “Hoe de eerste stap zetten” was een handleiding voor al wie overwoog om met informatica te starten in de werkomgeving. Of een editie later (nr. 4/1980): “hoe moet ik mij een computer aanschaffen en wat gaat dat kosten?”
Ook het samengaan van informatica met wetenschap was al vroeg een onderwerp. Over robotica bijvoorbeeld – ja, dat was in de jaren ’80 al hot – maar ook het samengaan van biologie en informatica in biomatica. Zeiden we het al dat alles toch een beetje blijft terug komen?
Waar we het nu al eens over de strijd tussen Office 365 en Google Apps hebben, hadden we op 13 mei 1980 een dossier over de opkomst van tekstverwerking. Waar we het nu al eens hebben over de voor- en nadelen van outsourcing, publiceerden we in de eerste jaargang het verslag van een rondetafelgesprek: ‘computer in huis of servicebureau: hoe kiezen?’. En zo kunnen we talloze voorbeelden geven van hoe de thematiek blijft terugkeren, maar waar het de vorm is die verschilt.
Verjongingskuren en andere ritmes
In augustus 1980 onderging het blad voor de eerste keer een verjongingskuur: ander papier, groter lettertype, nieuwe rubrieken. Het spreekt voor zich dat het niet de laatste keer was. Bij elke vernieuwingsoperatie werd licht bijgestuurd, maar nooit drastisch. Wat wél opvalt, is dat het accent jaar na jaar meer en meer op nieuws gelegd werd, en dat de redactie ook stelselmatig werd uitgebouwd en uitgebreid met technologiejournalisten. Vooral sinds 1985 werd hard nieuws gebracht, onder impuls van Paul Ruëll als hoofdredacteur, met sterke headlines en onderbouwdenieuwsartikels. Soms met behoorlijk wat impact zoals “Het uur van de informatica heeft geslagen, maar België slaapt!” (11 maart 1986).
In september 1988 wordt Boudewijn Elleboudt hoofdredacteur van Data News. Op 26 augustus 1989 veranderde hij het publicatieritme naar wekelijks: ook ingegeven door de nood van adverteerders om korter op de bal te kunnen spelen voor bijvoorbeeld jobadvertenties. Op 14 januari 1986 verscheen de eerste ‘ Careers’-uitgave die het over de carrière van de informaticus had en bulkte van de jobadvertenties.
Het 077-nummer van Data News
Ondertussen ging het in Data News ook minder over hardware, maar meer over connectiviteit die kwam opzetten en was het een en al software dat de klok sloeg. De strijd rond OS/2 (IBM vs Microsoft) bijvoorbeeld, maar ook de opkomst van e-mail – in september 1992 adverteerde Wordperfect nog over ‘elektronische communicatie die nu ook mogelijk wordt’.
Dat had ook impact op Data News zelf, waar werk gemaakt werd van een website. Maar voor er sprake was van een nieuwsbrief via e-mail, was er nog de ‘ data flash’. Zo kon u bellen naar een (duur) 077-betaalnummer om een update van het IT-nieuws te horen. Later kwam er nog een apart nummer voor de Careers-jobadvertenties.
In 1997 werd José Delameilleure hoofdredacteur tot 2003. José werd opgevolgd door Kurt Focquaert, die in 2007 op zijn beurt opgevolgd werd door Luc Blyaert tot 2014.
Toen spatte de internetzeepbel
Voor de eeuwwisseling ging het voornamelijk over Y2K – u weet wel, de bug die het einde van de wereld leek. Meteen daarna vooral over het beruchte uiteenspatten van de ‘internetzeepbel’: een crisis op alle vlakken in de ICT-wereld. Ook de uitgever van Data News – toen de internationaal opererende VNU-groep die in verschillende landen ICT-publicaties uitgaf – kreeg het moeilijk. VNU Business Media Europe kwam in handen van een Britse investeerder 3i, maar die splitste de groep op. Data News werd in april 2007 verkocht aan Roularta Media Groep dat nog altijd Data News uitgeeft.
De edities van 2006 tot nu zitten u ongetwijfeld nog verser in het geheugen. Het was de periode waarin het uitkijken was naar het belangrijkste nieuws dat toen nog op de voorpagina te vinden was. Dieper in het blad was er altijd al een CIO-interview, en achtergrondverhalen over technologie en de koers die bedrijven varen. De basis daarvan vindt u nog steeds dit terug in Data News van vandaag.
De ‘ nieuwscover‘ werd geschrapt in 2010. Het publicatieritme werd toen ook aangepast naar tweewekelijks. En vanaf 2015 naar maandelijks. Dat heeft veel te maken met de groei van onze digitale kanalen zoals de website en nieuwsbrief die snel aan populariteit won. Het was de periode ook waarin onze evenementen stuk voor stuk hun plaats in het ICT-wereldje veroverden.
En de toekomst?
Toen we onze dertigste verjaardag vierden, was de titel ‘Alles komt terug’. Tien jaar later kunnen we dat alleen maar bevestigen. Alles was ooit anders, maar alles komt altijd weer terug. Dat geldt voor de ICT-wereld, maar dat geldt evengoed ook voor een vaktitel die leeft voor en door de ICT-community. Voor volgend jaar plannen we daarom alvast een nieuwe verjongingskuur in, waarbij we onze doelgroep willen verbreden naar álle IT-beslissingsnemers. Actualiteit willen we helemaal online brengen, terwijl we de printmagazines nog meer uitdiepen naar themanummers met achtergrond en analyse. En ja, daar hoort uiteraard een nieuw jasje bij.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier