Vulkaanuitbarsting Tonga legt kwetsbaarheid van ons wereldwijde telecommunicatiesysteem bloot

Bij de onderzeese vulkaanuitbarsting van afgelopen zaterdag nabij Tonga, een eilandengroep in de Stille Oceaan, zijn alle telefoon- en internetlijnen uitgevallen. Dit laat zien hoe kwetsbaar de wereldwijde telecommunicatiesystemen zijn, zegt hoogleraar Dale Dominey-Howes, verbonden aan de universiteit van Sydney.

Na een hevige vulkaanuitbarsting bij Tonga ligt een groot deel van de communicatie met de bewoners op de eilanden stil. Hoogstwaarschijnlijk raakte een ondergrondse communicatiekabel beschadigd, waardoor telefoon- en internetverkeer met de buitenwereld verbroken is.

In onze moderne, sterk verbonden wereld vindt meer dan 95 procent van de wereldwijde gegevensoverdracht plaats via glasvezelkabels die kriskras door de wereldzeeën lopen. Een breuk of onderbreking van deze kritieke infrastructuur kan catastrofale gevolgen hebben voor een land, een regio of zelfs de wereld. Dit is precies wat er in Tonga is gebeurd na de vulkaan-tsunamiramp van zaterdag 15 januari. Maar het is niet voor het eerst dat een natuurramp kritieke onderzeese kabels heeft afgesneden, en het zal ook niet voor het laatst zijn.

Deze video laat zien hoe ongelooflijk uitgespreid het netwerk van onderzeese kabels over de hele planeet is – met meer dan 885.000 kilometer aan kabel die sinds 1989 is gelegd. Deze kabels clusteren in smalle doorgangen en lopen tussen zogenaamde kritieke ‘knelpunten’, waardoor ze kwetsbaar zijn voor natuurlijke gevaren als vulkaanuitbarstingen, aardverschuivingen onder water, aardbevingen en tsunami’s.

Wat is er precies gebeurd in Tonga?

Tonga is pas in het laatste decennium aangesloten op het wereldwijde onderzeese telecommunicatienetwerk. De eilanden zijn sindsdien sterk afhankelijk van dit systeem omdat het stabieler is dan andere technologieën, zoals satellieten en vaste infrastructuur. Bepaalde details moeten nog worden bevestigd, maar het lijkt erop dat een of meer vulkanische processen de 872 kilometer lange glasvezelkabel hebben beschadigd die Tonga met de rest van de wereld verbindt. Het kabelsysteem is in ieder geval niet uitgeschakeld of losgekoppeld door de autoriteiten.

Dit heeft een enorme impact gehad. Tonganen die in Australië en Nieuw-Zeeland wonen, kunnen geen contact opnemen met hun dierbaren om erachter te komen of zij veilig zijn. Het heeft het ook moeilijk gemaakt voor Tongaanse regeringsfunctionarissen en hulpdiensten om met elkaar te communiceren, en voor lokale gemeenschappen om de hulpbehoeften vast te stellen.

De telecommunicatie ligt plat, net als de reguliere internetdiensten. En storingen blijven online diensten verstoren, wat de zaken nog erger maakt. Tonga is bijzonder kwetsbaar voor dit soort verstoringen, aangezien er maar één kabel is die de hoofdstad Nuku’alofa verbindt met Fiji, dat meer dan 800 kilometer verderop ligt. Er bestaan geen kabels tussen de eilanden van Tonga.

Risico’s voor onderzeese kabels elders

De gebeurtenissen in Tonga laten eens te meer zien hoe kwetsbaar het wereldwijde onderzeese kabelnetwerk is en hoe snel het offline kan gaan. In 2009 was ik coauteur van een onderzoek waarin wordt beschreven welke kwetsbaarheden er spelen bij het onderzeese telecommunicatienetwerk. Sindsdien is er eigenlijk niets veranderd.

Kabels worden gelegd over de kortste (dat wil zeggen goedkoopste) afstand tussen twee punten op het aardoppervlak. Ze moeten ook op bepaalde geografische locaties worden gelegd die een makkelijke plaatsing mogelijk maken. Daarom zijn veel kabels geclusterd in knelpunten. Enkele voorbeelden daarvan zijn de Hawaiiaanse eilanden, het Suezkanaal, Guam en de Straat van Sunda in Indonesië. Onhandig genoeg zijn dit precies ook locaties waar grote natuurlijke gevaren dreigen.

Eenmaal beschadigd, kan het dagen tot weken (of zelfs langer) duren om kapotte kabels te repareren, afhankelijk van de diepte van de kabel en hoe gemakkelijk deze toegankelijk is. In tijden van crisis maken dergelijke storingen het voor overheden, hulpdiensten en hulporganisaties veel moeilijker om zich in te zetten voor herstel.

Hoe gaan we in de toekomst om met risico’s?

De eerste stap is, gezien de kwetsbaarheid van het netwerk, om risico’s te verminderen en te onderzoeken wat het werkelijke risico voor onderzeese kabels is op specifieke plaatsen op de oceaanbodem. Ook moeten we onderzoeken welke verschillende soorten natuurlijke gevaren er dreigen. Zo komen tropische cyclonen (orkanen en tyfoons) regelmatig voor, terwijl we andere rampen zoals aardbevingen en vulkaanuitbarstingen minder vaak meemaken.

Momenteel zijn er weinig gegevens openbaar beschikbaar over de risico’s voor het wereldwijde onderzeese kabelnetwerk. Pas als we eenmaal weten welke kabels kwetsbaar zijn en welke soorten gevaren het grootst zijn, kunnen we plannen ontwikkelen om de risico’s te verminderen.

Tegelijkertijd moeten regeringen en telecommunicatiebedrijven manieren vinden om onze communicatiemethoden te diversifiëren, bijvoorbeeld door meer in te zetten op op satellieten gebaseerde systemen en andere technologieën.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner The Conversation.