De federale overheidsdienst voor informatie- en communicatietechnologie Fedict verliest tegen 2019 ruim een kwart van zijn budget, maar afgevaardigd bestuurder Jan Deprest houdt het hoofd koel. “Moet je besparen, dan is het zaak om duidelijke keuzes te maken.”

Deprest, die al sinds 2002 aan het hoofd staat van Fedict en zijn bureau heeft in het WTC III-gebouw in de Brusselse Noordwijk, grijpt meteen naar het voorbeeld van de vluchtelingen die zowel boven als onder de kantoren van Fedict te slapen worden gelegd dezer dagen.

“Ik kan begrip opbrengen voor het feit dat de overheid moet besparen, iedereen moet toegevingen doen. Had er iemand een jaar geleden kunnen voorspellen dat de vluchtelingencrisis een dergelijke omvang zou aannemen ? Neen, maar we moeten die mensen wel opvangen, zelfs hier in de WTC-torens. Zo is het elke dag wel iets, en het is aan de regering om de juiste prioriteiten te stellen.”

Nog even ter herinnering : Fedict is een ‘horizontale’ overheidsdienst die verticale FOD’s zoals Financiën en Justitie ondersteunt met hun ict-projecten, en die onder meer een aantal building blocks levert waardoor de verschillende FOD’s beter met elkaar kunnen samenwerken.

FedMAN, het netwerk dat de federale overheidsdiensten met elkaar verbindt en hen een gecentraliseerde toegang tot het internet biedt, is bijvoorbeeld zo’n dienst die door Fedict wordt beheerd. Dat Belgen zich online kunnen identificeren met hun eID, is een ander project dat door Deprest en co. werd getrokken.

Vandaag vaart Fedict door woelige wateren. Niet alleen wordt tegen 2019 28,6 procent van het budget weggesneden, de ‘horizontale’ FOD’s worden tegen eind volgend jaar ook samengevoegd (het gaat om Personeel en Organisatie, Budget en Beheer, Fedict, de Kanselarij van de Eerste Minister en de Regie der Gebouwen).

Eén en ander is het gevolg van de zesde staatshervorming, die nogmaals een aantal bevoegdheden overhevelt naar de gewesten, wat maakt dat de federale structuren moeten worden ‘aangepast’ aan die realiteit.

De werknemers bij Fedict en bij de ict-departementen van de verschillende FOD’s zijn ongerust. Ze gaan er van uit dat alles straks bij elkaar wordt gegooid, en dat er flink wat jobs zullen sneuvelen.

JAN DEPREST : “Dat zijn geruchten, meer niet. De federale overheid denkt wel na over haar structuur en het klopt dat de horizontale diensten worden samengevoegd, maar dat is alles wat er vandaag al vast staat.”

“Wel is het zo dat de overheid leaner en meaner moet worden, en veranderingen zorgen sowieso voor nervositeit. Mensen die als een gevolg van de zesde staatshervorming moeten verhuizen naar het regionale niveau, plaatsen ook vraagtekens. We gaan dat moeten managen, dat besef ik wel.”

Zelfs als het ‘samenvoegen’ beperkt blijft tot de horizontale FOD’s wil dat allicht zeggen dat er banen op de tocht staan.

DEPREST : “Ik kan daar momenteel niet veel over zeggen, al was het maar omdat we vandaag nog maar in de denk-fase zitten en de echte discussie nog moet starten. Uiteraard heb ik hier een uitgesproken mening over, maar die ga ik ventileren in de werkgroepen, niet in de pers (lacht).”

Is het wel een goed signaal van de regering om ruim één vierde van uw budget te schrappen op een moment dat ict alsmaar belangrijker wordt ?

DEPREST : “Goh, er zijn zoveel domeinen belangrijk. Waar ga je dan knippen en waar niet ? Het is eenvoudiger om iedereen over dezelfde kam te scheren, ook de ict-departementen en Fedict, en dat is wat er gebeurt.”

“Het klopt dat we niet dezelfde diensten zullen kunnen blijven leveren als voordien, en dat we zullen moeten focussen op de zaken die we essentieel vinden. Knipt men in je budgetten dan moet je terugplooien op je kernactiviteiten en jezelf herpositioneren. En dan focus je op een aantal heel specifieke projecten.”

“In die zin is het Digital Belgium-plan van vicepremier en minister voor Digitale Agenda Alexander De Croo (Open VLD) belangrijk als kapstok. Eerder dan op alles te schieten, focussen we op de punten uit dat plan. We worden ook afgerekend op die projecten.”

Wat zijn dan die dingen waar jullie op focussen momenteel ?

DEPREST : “Samen met de minister hebben we enkele accenten gelegd. Zo geloven we sterk in in open data, in de elektronische brievenbus (eBox) die digitaal communiceren tussen burgers en overheid moet vergemakkelijken, en uiteraard in mobile. Mobiel internet is heel belangrijk in het Digital Belgium-plan, maar we moeten daar nog een inhaalbeweging maken want we missen nu voor een stuk het tablet- en het smartphone-gebeuren. Om daar iets aan te doen hebben we in september bijvoorbeeld al een mobile authenticator geïntroduceerd. Je kan moeilijk je eID is je smartphone steken, nietwaar ?”

“Er is ook de elektronische geboorteaangifte die we geautomatiseerd hebben. Dat is een erg complex gegeven, omdat de structuur van België zo complex is. Je moet het hospitaal mee hebben, het gemeentelijk niveau, het regionale niveau, en op federaal vlak al minstens Economie, Sociale Zaken en Justitie.”

“In een context waarin er steeds meer geregionaliseerd wordt, wordt de samenwerking tussen de verschillende niveaus alsmaar belangrijker. En tegelijk moet je er voor zorgen dat je diensten zoals die elektronische geboorteaangifte zo transparant en zo eenvoudig mogelijk naar de burgers brengt.”

“Voorts zijn heel wat legacy-systemen nog federaal, en moet die infrastructuur ontkoppeld worden. Kinderbijslag wordt een regionale materie, maar voorlopig wordt er wel nog gewerkt vanuit één mainframe-omgeving. Dat moet veranderen, en dat is toch een flinke uitdaging.”

U wordt wel eens de CIO van de federale overheid genoemd. Als u met een dergelijke bril naar het ict-debacle bij Justitie kijkt, kan u niet tevreden zijn. En bij Financiën konden de mensen onlangs een week niet werken omdat één van de it-systemen plat ging.

DEPREST : “Ik ken het Justitie-dossier goed, dus ik weet dat het een erg complexe materie betreft. Toch lopen er momenteel initiatieven waar ik in geloof, al wordt het zeker tijd dat we de eerste resultaten zien. Justitie is een mooi voorbeeld van wat er fout kan gaan wanneer je alles op één kar gooit. Daar blijf je nog lang de gevolgen van dragen.”

“Het incident bij Financiën was natuurlijk erg, maar ik kom uit de privé, en ik kan je verzekeren dat er daar ook dergelijke dingen gebeuren. Dikwijls komen die problemen neer op het al dan niet hebben van de juiste skills. Soms heb je drie tot vier gespecialiseerde mensen nodig om een complexe panne op te lossen. Als die profielen er niet zijn, raak je in de problemen.”

“En vergeet niet : de federale overheid heeft nog heel wat RS/6000-systemen staan. Op den duur moet je de wisselstukken daarvoor uit het museum halen, het is soms weken wachten. Dan mag je geen mirakels verwachten.”

Kent u Lies Van Cauter ? Uit haar doctoraat dat werd voorgesteld aan de KULeuven blijkt dat ict-gerelateerde overheidsprojecten altijd omwille van dezelfde dingen falen : de wetgeving laat geen modernisering toe, er wordt niet geleerd uit fouten, men vraagt te weinig resultaatsverbintenissen, het besef leeft te weinig dat kleine projecten vaak beter zijn dan grote. Klinken die dingen u bekend in de oren ?

DEPREST : “Nogmaals : dat is in de privé niet anders. Eigenlijk praten we hier nu over wat er verkeerd gaat in it in het algemeen. Denkt u dat een SAP-implementatie in een groot bedrijf rimpelloos verloopt ? Forget it !”

“Dat wij gebonden zijn aan de wetgeving, is juist, en dat element kan de dingen vertragen. Maar als het gaat over contract-of projectmanagement, dan zijn wij niet anders dan onze collega’s uit de privé. Ook daar gaan er heel wat projecten down the drain. Soms zelfs hele grote, alleen lees je dat niet in de pers.”

“Dit gezegd zijnde, vind ik wel dat de allesomvattende, holistische projecten er uit moeten. Ik geloof niet in grote suites die alles wel eens zullen oplossen. Projecten moeten in de eerste plaats beheersbaar zijn, en focussen op wat kritisch is. Een it-systeem moet niet alles kunnen.”

“Ik vraag me ook af of Lies er wel rekening mee houdt dat heel wat van de overheidsprojecten door privébedrijven worden uitgevoerd. Wie faalt er dan eigenlijk ? Wij allemaal, toch ? Sommige consultants beloven hemel en aarde, tot het project van start gaat.”

“Bij Fedict moet iedereen een projectmanager zijn. Je moet de problemen samen oplossen in plaats van je te verschuilen achter contracten. Het is een beetje zoals bij een echtscheiding : het moet van twee kanten komen.”

Hoe staat het, tot slot, met de overheidscloud, de fameuze G-Cloud ?

DEPREST : “Die cloud wordt gehost in de datacenters van de overheid, en moet je vooral zien als een ‘services-platform’ waarbij we diensten ‘verclouden’ en ter beschikking stellen van anderen.”

“FedMAN is een mooi voorbeeld. Als je kennis en competenties zitten hebt bij Belnet, dan worden die naar de cloud gebracht om door iedereen gebruikt te kunnen worden. Waarom zou je nog point-to-point verbindingen maken ? Idem voor ons portaalaanbod. De som van die diensten wordt beschikbaar gemaakt voor iedereen, en dat is eigenlijk de G-Cloud.”

Frederik Tibau

“Een it-systeem moet niet alles kunnen”