Stijgende kosten in lagelonenlanden, het gevaar van intellectuele piraterij, maar bovenal de noodzaak te innoveren drijven in de VS de ontluikende trend van insourcen en onshoring.

Een aantal grote Amerikaanse bedrijven halen werk uit lagelonenlanden als Mexico en China terug binnen het eigen bedrijf. Het grote voorbeeld van zo’n gecombineerde insourcing/onshoring operatie is de industriële gigant General Electric (GE). Jeffrey Immelt, de ceo van GE, scheef vorig jaar in de Harvard Business Review: “Outsourcing is voor GE heel snel een achterhaald ondernemingsplan aan het worden.” Zijn bedrijf maakte in 2012 voor het eerst in decennia weer zelf koelkasten en ultra-efficiënte heetwaterketels in een fabriek in het Amerikaanse Kentucky.

Waarom? De outsourcing/off-shoring strategie van GE dreef op de idee dat het altijd goedkoper is een doorontwikkeld product te maken waar de kosten het laagst zijn. Anno 2013 wordt het verschil in loonkosten tussen China en Amerika kleiner terwijl het transport van producten tussen China en de VS duurder wordt. Maar er is nog een belangrijke overweging: innovatie. Jeffrey Immelt wil voorkomen dat GE door het ontbreken van hooggekwalificeerd personeel, het verlies aan industriële knowhow en diefstal van ideeën niet in staat is zelf te innoveren.

GE staat niet alleen. Ook de chemische industrie haalt productieprocessen terug naar Amerika. Deze trend wordt aangewakkerd door de hausse in het schaliegas en de goedkope energie die hiervan het gevolg is. Dankzij het schaliegas zwemt Amerika ook in goedkoop ethaan die kan worden verwerkt tot ethyleen, verreweg de belangrijkste grondstof voor de chemische industrie. Dat het outsourcen van geavanceerde technologie een bedrijf in de problemen kan brengen, bewijst Boeing. De maker van de Boeing 787 Dreamliner kan niet ontdekken wat het probleem is met de in Japan ontwikkelde lithium-ion batterijen.

Goud voor dwazen

De ict lijkt een ander verhaal. Een softwareontwikkelaar verdient in Amerika gemiddeld 96.000 dollar per jaar. Voor hetzelfde bedrag zet je in India zeven en in de Filippijnen tien min of meer gelijkwaardige krachten aan het werk wiens productiviteit je dan volgt met tracking software. Toch wordt het verschil kleiner. De reële lonen zijn in Azië tussen 2000 en 2011 verdubbeld. En dan is er innovatie. “Verschillende Amerikaanse bedrijven overwegen insourcing/onshoring omdat ze hun essentiële ict-vaardigheden niet willen kwijtraken”, zegt David Singh, een outsourcing-consultant in San Francisco. “Zonder die vaardigheden zijn ze niet in staat het eigen bedrijf en hun eigen producten te innoveren.”

Paul Craig Roberts, ooit onderminister van financiën in de regering van president Reagan, bekijkt het outsourcen vanuit een nationaal Amerikaans belang en typeert het dan als ‘fool’s gold’, goud voor dwazen. Hij stelt dat Amerikaanse ict-bedrijven met het outsourcen niet alleen bekwame werknemers kwijtraken, maar ook een deel van hun klanten. “Werknemers die hun baan in Amerika verliezen, verliezen ook hun positie als consument”, aldus Roberts. Verder overwegen steeds minder Amerikanen een loopbaan in de ict, omdat er domweg te weinig banen zijn.

Auto is ict-op-wielen

General Motors (GM) is een ict-trendsetter. In de jaren tachtig zette het een trend in met het outsourcen van zijn ict-operatie aan het verzelfstandigde EDS. Nog in 2006 sloot de grootste automaker van Detroit voor 7 miljard dollar aan ict-outsourcing contracten af. Dat is nu over en uit. GM gaat 10.000 werknemers – gedeeltelijk van HP/EDS – terughalen naar het eigen nest. In de visie van de kersverse cio Randy Mott – voorheen Wall Mart, Dell en HP – is GM van kop tot staart een data-driven bedrijf dat alleen optimaal functioneert wanneer het zelf die datastroom beheert en analyseert. Vandaar dat Mott 90 procent van zijn ict-operatie weer binnen het eigen bedrijf wil hebben en in de VS vier nieuwe software-ontwikkelingscentra gaat openen.

Insourcen is nodig om te innoveren. “Een geoutsourcet environment is goed voor het beheren van kosten van zaken die in essentie gelijk blijven”, zegt Randy Mott in een persbericht van GM. “Wij willen juist verandering.” Die verandering zit niet alleen in de organisatie van GM maar ook in de producten. De auto’s die vandaag op de weg rijden, beschikken over meer software dan het complete Apollo-project dat de eerste bemande maanvlucht mogelijk maakte. GM software centers zullen weliswaar niet zelf in-vehicle technologie ontwikkelen, maar wel de afdelingen ondersteunen die dit doen.

Bigger is better

“Geoutsourcete ict-structuur was voor GM te duur, inefficiënt en achterhaald”, zei GM’s ceo Daniel Akerson recentelijk in een videoconferentie met investeerders en journalisten. “Dat gaat nu veranderen en dat zal ons helpen het bedrijf met meer snelheid en meer precisie te runnen.” Door de ict opnieuw in huis te halen, wil GE opereren met een grote ict-staf die de auto-industrie door en door kent. Een veelgehoorde klacht in de offshoring is dat buitenlandse software-ontwikkelaars geen idee hebben wat de wensen van de Amerikaanse klant precies zijn omdat ze onvoldoende inzicht hebben in de bedrijfstak waarvoor ze werken.

Akerson heeft waarschijnlijk ook het boek ‘The Underlying Logic of the Office’ gelezen waarin de economen Ray Fisman en Tim Sullivan verkondigen dat groter ook beter is. Geavanceerde enterprise software voor de integratie van bedrijven en nieuwe tools voor het meten, analyseren en voorspellen van ontwikkelingen bevoordelen grote bedrijven boven kleine. Grotere bedrijven verrichten domweg meer transacties en beschikken over meer data om te analyseren voor een efficiëntere bedrijfsvoering.

Minstens zo belangrijk is volgens Fisman en Sullivan dat supergrote bedrijven en organisaties- in de orde van grootte van GM en Ge – steeds efficiënter kunnen opereren nu ze kunnen beschikken over tools die in real-time de activiteiten van alle werknemers controleren en monitoren. Dit laatste zou ook pleiten voor het in eigen huis uitvoeren van de ict. De idee dat de ontwikkeling van ict en de opkomst van internet een bloeiperiode zou inluiden van kleine, gestroomlijnde bedrijven is volgens Fisman en Sullivan dus een mythe.

Trend of hype

Het is moeilijk te zeggen of insourcing/onshoring een echte trend is in de VS of de zoveelste ict-hype. Het is wel duidelijk dat naast GE en GM ook bedrijven als Caterpillar, Starbucks, Ford, Intel en Google plannen hebben om een deel van hun ict en/of r&d-operaties terug te halen naar de VS. Apple wil zelfs op beperkte schaal weer Macs gaan maken in het home land. Harde cijfers over deze trend zijn nog niet beschikbaar, maar de bovenbazen in de Amerikaanse bedrijven zijn duidelijk benauwd dat ze hun vermogen om te innoveren verliezen door het alsmaar outsourcen en offshoren van de ict.

Teake Zuidema