Breekt artificiële intelligentie door in België?

Kunstmatige of artificiële intelligentie is inmiddels een veelbesproken onderwerp in België (en daarbuiten). Alleen luidt de vraag: wordt er effectief wat mee gedaan of blijft het bij loze voorspellingen?

Laten we er geen doekjes om winden: er werd al zoveel gepalaverd over artificiële intelligentie (kortweg AI), dat de technologie zich op B2B-niveau leek te ontpoppen tot een ware hype. Belgische start-ups wiens business op de technologie berust, hebben er alvast een grondige hekel aan. “Per slot van rekening is artificiële intelligentie oude wijn in nieuwe zakken”, vindt Jos Polfliet, AI & machine learning specialist bij Faktion. Faktion is een Antwerpse start-up die zich toelegt op chatbots, toegepaste machine learning, kunstmatige intelligentie, en real-time data en computational platformen. “Grote chemiereuzen analyseren hun gegevens al meer dan 40 jaar. En sommige van de algoritmes die wij toepassen voor klanten, bestaan al bijna 100 jaar. Vroeger werd er gesproken over statistiek, data mining of data science, maar vandaag klinkt AI kennelijk iets hipper.”

“Ook ik heb gemerkt dat veel bedrijven voor artificiële intelligentie gaan omdat het hen helpt te innoveren”, geeft Davio Larnout van machine learning bedrijf Radix.ai aan. “Wel is het een mooie opportuniteit voor start-ups zoals de onze om die bedrijven mee te ondersteunen in hun innovatietraject.”

“Helaas moet ik regelmatig toch vaststellen dat veel bedrijven AI beschouwen als doel, niet als middel”, zegt Laurent Mainil, oprichter en CEO van het Gentse Crunch Analytics. Het jonge consultancybedrijf doet een beroep op machine learning om klanten te helpen bij het analyseren van hun data en het verwerven van inzichten voor marketing-, sales- en aanverwante bedrijfsprocessen. “De technologie mag niet alleen gebruikt worden omdat het voor corporates het nieuwe goud is”, gaat hij verder. “Eigenlijk is er slechts één vraag die bedrijven zichzelf moeten stellen: ‘welke businessproblemen ervaren we vandaag en hoe lossen we die op met data?’ Bovendien moet je er als onderneming ook klaar voor zijn. Wil je artificiële intelligentie inzetten om bepaalde pijnpunten te verhelpen, dan moet je eerst en vooral investeren in de juiste randvoorwaarden en infrastructuur. Zo moet je ook over de benodigde data te beschikken, en de juiste processen hebben. En vooral: bewustwording over wat de technologie betekent en te bieden heeft. Elk van deze zaken zijn bij veel organisaties nog gebrekkig.”

Achterstand inhalen

Het is geen geheim meer dat landen als China, Canada en de VS voorlopen op Europa wanneer het op kunstmatige intelligentie aankomt. Zelfs buurland Nederland heeft nog een forse streep voor op België. “Het is niet zomaar dat we in die richting uitbreiden”, weet Mainil. “We hebben er al enkele klanten, en de maturiteit op gebied van AI ligt duidelijk hoger. Er wordt al veel gedaan op vlak van data science, en laten we ons ervan vergewissen dat er meer een cultuur van durf en experimenteren heerst – zeker voor businesstoepassingen.”

Nochtans wordt er van hogerop mee aan de kar getrokken. In oktober kwam Vlaams minister van Innovatie Philippe Muyters met een AI-actieplan op de proppen. Met een budget van 30 miljoen euro wil hij, naast onderzoek en industriële toepassingen, actief meebouwen aan de sensibilisering. “Vlaanderen kan en moet mee voorop lopen voor artificiële intelligentie. Internationaal gebeurt er al heel wat. We moeten dus niet proberen om het warm water opnieuw uit te vinden, maar we hebben wel heel wat troeven die we kunnen uitspelen. Het is zaak om de juiste focus te kiezen, zodat we als maatschappij ten volle kunnen profiteren van wat de toekomst ons brengt”, zo klinkt het in een persbericht. Maar volstaat dat bedrag wel om die achterstand in te halen?

“In vergelijking met China en de VS is 30 miljoen euro een druppel op de hete plaat”, zegt Polfliet. “Ik vraag me af of het, net zoals bij bijvoorbeeld de semiconductor-industrie, niet te laat is om als land de voortrekkersrol in te nemen.”

“We moeten ons vooral afvragen hoe het komt dat we die achterstand hebben opgelopen”, vult Larnout aan. “Vergeet niet dat dergelijke landen over veel meer data beschikken, wat gecorreleerd is aan de budgetten die ze kunnen gebruiken. Bovendien blijft België een traag land als het aankomt op innovatie, laten we daar ook niet onnozel over doen.”

“Een aantal van die dertig miljoen gebruiken voor rechtstreekse investeringen als onderzoek of pure productontwikkeling is inderdaad weinig”, geeft Mainil toe. “Maar het is ook de taak van een overheid om de omstandigheden te creëren waarin een nieuwe beloftevolle sector kan groeien. Want het potentieel van bedrijven die AI-toepassingen aankopen of ontwikkeling inkopen is vele maal groter. Zie het als een overheid die in het verleden bedrijven heeft gesensibiliseerd om in een website of webshop te investeren.”

Een deel van het geld zou dus een hefboom op de Vlaamse economie moeten zijn waar het, via informatiecampagnes, bedrijven net kan aanzetten om ‘AI in te kopen’, aldus Mainil. Zo zouden de diverse bedrijven die vandaag al actief zijn in AI, organisch kunnen groeien.

Waardecreatie

Ook het bedrijfslandschap investeert al gretig in artificiële intelligentie. Onderzoek van Ernst & Young en Microsoft wees uit dat er afgelopen tien jaar meer dan maar liefst 100 miljoen euro in start-ups werd gepompt die met AI werken. Dat is meer dan het dubbele van bijvoorbeeld Nederland en bovendien laten we ook landen als Finland, Ierland, Italië, Noorwegen en Zwitserland achter ons. Logisch, want de technologie wordt almaar meer erkend als een ‘schepper van betere ervaringen’. Voor bedrijven draait het dan ook veelal om één zaak: efficiëntie. En precies die nood kan kunstmatige intelligentie vervullen in verschillende sectoren. In de gezondheidszorg is er in ons land LynxCare, dat software ontwikkelde die medische gegevens doeltreffend registreert en vrijgeeft aan patiënten en artsen. De Waalse start-up Sirius Insight is dan weer gespecialiseerd in geomarketing en voorspellende analytics voor de automotive- en financiële industrie. Het zijn slechts twee van de bedrijven die met hun AI-product hoge ogen gooien bij de grotere jongens in de markt.

“Het lijkt alsof het professionele landschap eindelijk de ongelooflijke meerwaarde van artificiële intelligentie snapt”, bevestigt Jonathan Berte, bezieler en CEO van Robovision. Naast de controle van plantgoed in landbouw, is Robovision gespecialiseerd in gezichtsherkenning bij security- en mediabedrijven. “Een beeld bevat dikwijls een hoop gegevens en een menselijk brein kan die niet allemaal vatten”, vertelt Berte. “Daarin kan deep learning, waarvoor wij een platform ontwikkelden, soelaas bieden.”

De toegevoegde waarde is volgens Berte zo klaar als pompwater, al missen er velen nog de boot. Een recent voorbeeld is dat van online retailer Zalando, dat in het voorlaatste kwartaal moest afklokken op 55,7 miljoen euro verlies. De oorzaak ligt bij haar klanten, die massaal bestellingen gratis retourneren. Een mooi gebruiksgeval voor AI. Mocht Zalando online de mogelijkheid voorzien om weer te geven hoe de koper eruit zou zien met een item – met bijbehorende maat – dan zou dat de retailer wellicht een mooie besparing opleveren.

Leslie Cottenjé, CEO en medeoprichter van Hello Customer, nuanceert dat. “Ik denk dat we ons moeten behoeden voor de verwachting dat artificiële intelligentie het antwoord is op alles. In theorie kan dat kloppen, maar om dat in de praktijk te laten werken, heb je tonnen data nodig die bovendien moet worden getraind. Of dat echt het voornaamste werkpunt is van de retailsector, betwijfel ik.”

Cottenjé spreekt uit ervaring: met online platform Hello Customer helpt ze veel retail- en financiële bedrijven om klantenfeedback te verzamelen en analyseren via artificiële intelligentie. “Retail of niet: elk bedrijf moet haar prioriteiten bepalen en evalueren hoe ze meer kunnen inspelen op actuele klantnoden. Kan dat met artificiële intelligentie? Waarschijnlijk. Maar het is vooral een kwestie na te gaan of ze op korte termijn aan efficiëntie winnen. Ik zie vandaag zoveel concepten die gedreven worden door technologie. Veel van die vernuftigheden slaan niet aan bij het grote publiek. Reden: het mag wat menselijker.”

Adoptie door consumenten

Menselijkheid is in vele opzichten het bijproduct van artificiële intelligentie. Doordat bedrijven een groot deel automatiseren, krijgt de eindklant een snellere en bovenal meer gepersonaliseerde dienstverlening. Dat bewijst onder andere vliegtuigmaatschappij KLM, die proactief aan passagiers laat weten op welke bagageband hun koffers arriveren. De consument kan die menselijkheid alvast smaken, dat is duidelijk. Meer nog, onderzoek van CapGemini stelt dat mensen menselijke interactie verkiezen. Een belangrijk argument daarbij is het zich niet dom voelen wanneer een systeem met hen in gesprek treedt. In die zin is er overigens nog flink wat werk aan de winkel voor bedrijven die vandaag al hebben uitgepakt met chatbots. Die hebben tot op heden alvast weinig vertrouwen gewonnen van het grote publiek.

“Er is zodanig veel rommel te vinden, dat het moeilijk is om het kaf van het koren te scheiden”, zegt Polfliet. “Kwalitatieve bots zijn inderdaad in de minderheid. Bij Faktion investeren we daarom onder meer in het begrijpen van taal.”

De kwaliteit van systemen is een argument, anderzijds is het ook opvallend hoeveel mensen weigerachtig staan tegenover AI. Zo vrezen er heel wat koortsachtig voor hun privacy, terwijl weinigen ervoor terugdeinzen om spraakgestuurde iPhone-assistent Siri een opdracht te geven. “Het is onvoorstelbaar hoe weinig mensen beseffen dat Siri AI-gestuurd is”, meent Berte. “Zelfs de routers die de internetverbinding in huis regelen, doen regelmatig een beroep op AI . Artificiële intelligentie als iets alledaags lijkt voor veel mensen ondenkbaar – ze zien het als een unipolair begrip. Maar wanneer een industrie volwassen wordt, begint de fase van commoditisering. AI zal vroeg of laat in alles verweven zijn. In zowel producten die voor goede als kwaadaardige doeleinden worden gebruikt. Vandaag denkt niemand nog aan de elektrische stoel wanneer we spreken over elektriciteit, toch?”