De cio moet zich concentreren op innovatie en waardecreatie via het gebruik van nieuwe technologie. Dat is de globale conclusie van de ‘CIO Barometer 2013’. Data News nam de proef op de som en legde de resultaten van het onderzoek van CSC voor aan een panel van negen Belgische cio’s.

Een delegatie van CSC België ontmoette de Belgische cio’s in het statige decor van De Warande in Brussel. Zijn die cio’s effectief meer betrokken bij de kernstrategie van hun bedrijf, zoals de studie vooropstelt? Hoe kijken ze tegen de consumentisering van ict aan? Zijn ze met mobiele toepassingen en big data bezig, zoals de cio’s uit de studie aangeven? Jazeker, maar tegelijk staan de Belgische cio’s in de eerste plaats met beide voeten in de realiteit, zo blijkt al snel. En die realiteit blijkt in de praktijk nogal beweeglijk van aard. Transformatie is het kernwoord: soms van de business, altijd van ict. In de industrie zijn de vooruitzichten niet goed, waardoor ict zichzelf grondig moet hertekenen. Bij de overheid kondigt 2014 zich als een moeilijk jaar aan, met nauwelijks beslissingen over grote trajecten tot na de verkiezingen. Dat heeft impact op het ict-beleid.

Gelukkig zit het in het dna van de cio om voortdurend met verandering om te gaan. “De grootste uitdaging bestaat erin de bedrijfsomgeving te veranderen, en niet zozeer de mensen”, vindt Rudi Peeters, cio bij KBC. “Met een goede omgeving kun je betere medewerkers aantrekken en zo betere resultaten leveren.” Tegelijk moet de cio zich daarbij meer als een ondernemer opstellen. “Je moet verkopen wat je doet en daar de nodige zichtbaarheid aan geven”, stelt Freddy Van den Wyngaert, cio bij Agfa-Gevaert. Transformatie beperkt zich echter niet alleen tot ict. “De uitdaging situeert zich tegelijk bij ict en bij de business”, zegt Paul Danneels, cio bij de VDAB. “Als bedrijf moet je dus aan beide kanten de juiste medewerkers selecteren: mensen die er samen in slagen een nieuw model te bedenken.”

CIO EN CDO

Kan het daarbij nuttig zijn om naast de cio een chief digital officer (cdo) neer te zetten? “Wanneer er een cdo aan te pas komt, wil dat zeggen dat de cio zijn job niet doet”, zegt Ludo Vandervelden, cio en verantwoordelijk voor inkoop en transport bij Umicore. “De cio moet niet zozeer bezig zijn met infrastructuur of applicaties. De cio moet de strategie aansturen. Het is aan de cio om samen met het directiecomité de digitalisering te bekijken.” Al is het natuurlijk de vraag of dat comité daar wel voldoende ict-kennis voor in huis heeft. “Bestuursleden weten wat een p&l is en kunnen een balans lezen, maar met ict hebben ze soms te weinig voeling”, stelt Stefaan Kindekens, cio bij Barco. “Een cdo aanstellen is dan een gemakkelijkheidsoplossing.”

In de praktijk zal de cio doorgaans de rol van cdo op zich nemen, maar hij of zij moet daar natuurlijk wel de ruimte voor krijgen. “Wellicht heeft het er ook mee te maken dat veel organisaties hun cio niet als een sleutelfiguur beschouwen”, zegt Philippe Niesten, cio bij FN Herstal. “De positie van de cio is vaak niet duidelijk.” De komst van een cdo zorgt dan niet noodzakelijk voor meer helderheid. “De afweging tussen cio en cdo is naast de kwestie”, vindt Frank De Saer, cio bij de FOD Economie. “Je moet de digitalisering van een organisatie niet naar één persoon schuiven. Het gaat om een traject dat samenwerking vraagt. Iedereen is erbij betrokken, niet zomaar één persoon aan de top.” Een bedrijf mag zich ook niet verkijken op de evolutie van de digitalisering. “Het gaat om de informatie, niet om de data”, zegt Alain Conrath, cio bij de CM. “De vraag is dus ook niet of het om een ict-project dan wel om een businessproject gaat. We hebben hier te maken met een enterpriseproject.” Alle afdelingen en lagen van de organisatie zijn op dat moment betrokken partij.

CIO IS BUTLER AF

Uit de bevraging van CSC blijkt dat cio’s – overal ter wereld – afstand nemen van hun oude manier van werken. De cio hoeft niet langer alles zelf te doen. De verschuiving richting cloud is er een goed voorbeeld van. De impact op de rol van de cio is navenant. “Vroeger draaide alles in één omgeving”, zegt Freddy Van den Wyngaert. “Vandaag wil de business een 360 degree view hebben, ook van zaken die zich in verschillende clouds bevinden, er is veel meer best of breed, enzovoort. Het gevaar is dan dat de cio verandert in een chief integration officer.” Gaat de cio niet adequaat om met cloud, social, mobile en big data, dan staat de afkorting mogelijk voor career is over. Tegelijk moet de cio ook neen durven zeggen. De cio is vandaag niet langer de butler die bij elke vingerknip van de business in actie schiet. Moet de cio zich echt zo sterk heroriënteren? “Voor een stuk wel”, zegt Stefaan Kindekens, “al kunnen we ons ook vragen stellen bij de eindgebruiker. Privé stelt die zich tevreden met eenvoudige cloudapplicaties waar hij niets aan kan veranderen. Op het werk aanvaardt de gebruiker dat niet en zijn er plots heel andere eisen op het vlak van beschikbaarheid en integratie.”

Ook de cio’s uit de studie van CSC maken die opmerking. Meer nog, ze zien het als een grote uitdaging om de kloof tussen de verwachtingen van de gebruikers en de concrete invulling ervan aan te pakken. “Bij de nieuwe generatie zien we dat verschil in verwachtingen wel al verkleinen”, zegt Paul Danneels. Toch blijft het de vraag of die nieuwe generatie een algemene evolutie naar minder comfort – bijvoorbeeld als gevolg van een verschuiving naar de cloud – zal aanvaarden. Belangrijk is daarbij dat een onderneming de stap naar de cloud zet om de juiste redenen. Flexibiliteit blijkt dan een belangrijkere – en meer haalbare – drijfveer dan kostenreductie.

PSYCHOSE

Uiteraard blijft beveiliging een grote bezorgdheid van de cio. Dat is in België niet anders. “In de commotie rond de voorbije hackingincidenten heb ik over beveiliging wel tien parlementaire vragen gekregen”, zegt Frank De Saer, die onder meer verantwoordelijk is voor de kruispuntbank voor ondernemingen. “Ook wij hebben alles grondig doorgelicht”, zegt Pascal D’Eer, cio bij de Federale Politie. “Wij willen proactief kunnen ingrijpen.” Maar ook al is beveiliging belangrijk, het kan natuurlijk niet de bedoeling zijn dat de slinger te ver doorslaat.

“Rond beveiliging bestaat op managementniveau een heuse psychose”, stelt Philippe Niesten. “Vanuit de ict-afdeling is het niet altijd makkelijk om aan het management duidelijk te maken dat de gevraagde maatregelen niet haalbaar zijn. Trouwens, het grootste veiligheidsrisico blijft tot nader order de mens, niet de technologie.” Bewustmaking behoort in dat verband ook tot het takenpakket van de cio. “Klopt”, zegt Rudi Peeters. “Beveiliging is erg belangrijk binnen de context van een bank. Tegelijk leggen we aan onze medewerkers uit dat de investeringen weggegooid geld zijn wanneer die medewerkers risicogedrag vertonen.”

INNOVATIE STEUNT OP BUSINESS EN ICT

De CIO Barometer van CSC stelt dat de cio zich moet focussen op innovatie en waardecreatie via het gebruik van nieuwe technologie. Al moeten er dan natuurlijk wel centen op tafel komen. “Er is een budget voor projecten”, zegt Pascal D’Eer. “De voorwaarde is wel dat er een directe en concrete winst voor de overheid aan gekoppeld is. De projecten rond trajectcontrole op de autosnelwegen zijn er een goed voorbeeld van.” De VDAB beschikt over een specifiek budget voor ict-innovatie. “Dat laat ons toe dingen uit te proberen”, zegt Paul Danneels, “zonder dat we het klassieke pad van een project moeten volgen.” Voor de industrie zijn de economische omstandigheden vandaag minder gunstig. “De vooruitzichten voor de komende vijf jaar bieden bovendien weinig hoop op verbetering”, zegt Ludo Vandervelden. “Dat verplicht ons de rol van ict te hertekenen.” Dat gaat tegen de natuur van de cio in, die altijd beter wil doen. “Tot voor kort was er een budget voor ict-innovatie. Maar dit jaar vliegen we blind. We hebben het budget geschrapt, gewoon omdat we het ons op dit moment niet kunnen veroorloven.” Andere bedrijven hebben het geluk dat ze wel een apart budget voor innovatie kunnen uittrekken, bij voorkeur in nauw overleg met de business. “Die samenwerking is essentieel”, besluit Alain Conrath. “Innovatie is een kwestie van business én ict.”

Dries Van Damme

“Rond beveiliging bestaat op managementniveau een heuse psychose.”