De digitale wereld verandert alles. De cio – en niet de cfo – is de opvolger van de ceo. Het is immers de cio die de business inspireert met disruptieve innovatie. Het zijn maar enkele van de conclusies uit de Global CIO Survey van CSC. Data News legde samen met CSC de bevindingen voor aan een panel van acht Belgische cio’s.

CSC voerde de enquête uit bij een kleine zeshonderd cio’s, actief bij bedrijven en overheden met meer dan 250 medewerkers, verdeeld over 23 landen in vijf continenten. Ongeveer de helft van de respondenten werkt bij een bedrijf met meer dan drieduizend medewerkers. “De wereld van de cio verandert snel”, zegt Glyn Knaresborough, senior managing partner bij CSC. “Met een klassieke strategische planning voor de komende tien jaar redt een bedrijf het niet langer. In de digitale wereld moet je ook oog hebben voor de korte termijn : zes tot vierentwintig maanden.” Als de wereldeconomie tegen 2020 zoals verwacht met 40 % groeit, zal het digitale aspect daarbij bepalen wie als winnaar uit de bus komt.

Van belang is de manier waarop een bedrijf de digitale wereld omarmt. Cultuur staat hier boven pure strategie. “Tegelijk moet je ook een organisatie met verschillende snelheden uitwerken”, aldus Glyn Knaresborough. “Uiteraard is er nood aan een visie op lange termijn – bijvoorbeeld rond enterprisesystemen als erp – maar even goed moet je snel en wendbaar zijn om op opportuniteiten in te kunnen spelen.” De cio moet daarom werk maken van innovatie, met alle mogelijkheden die cloud, mobile en het internet of things te bieden hebben. Glyn Knaresborough : “Als cio moet je meer durven proberen, durven mislukken ook, om daar dan lessen uit te trekken.”

MEER DAN CULTUUR

Anders gezegd : ict moet weer meer initiatief nemen. Ict is back, zo lijkt het wel. “Het momentum is er”, zegt Paul Danneels, cio bij de VDAB, “maar ook de business onderzoekt wat de digitale revolutie mogelijk maakt.” Daarbij is het belangrijk dat een organisatie begrijpt welke impact de digitale wereld op de bestaande business kan hebben. “We zien de disruptie”, zegt Pascal D’Eer, cio bij de Federale Politie, “maar de klik tussen business en ict is er nog niet altijd. Vandaag zien we vooral de cultuurschok tussen de jongere en oudere generaties, en de verschillende manier waarop ze met ict omgaan.” Daarbij valt vooral op hoe vanzelfsprekend de jonge generatie het gebruik van mobiele toestellen vindt. “Het is een generatie die nooit alleen is, altijd geconnecteerd”, zegt Lode Vermeersch, cio bij Credendo Group, vroeger bekend als de Nationale Delcrederedienst. “Wellicht is de impact van die generatie op het bedrijfsleven nog groter dan de digitalisering zelf.”

De cio moet met de verschillende generaties kunnen omgaan. “Het landschap verandert snel”, stelt Luc Delombaerde, interim-cio bij Barco. “De nieuwe generatie brengt een nieuwe manier van werken met zich mee.” Bovendien beperkt die zich niet tot de grenzen van het bedrijf. “Om nieuwe diensten te ontwikkelen, werken we vandaag regelmatig samen met medewerkers van andere ondernemingen”, zegt Paul Danneels. “Het is niet altijd haalbaar om alles intern te houden.” Toch is de digitale transformatie maar voor een stuk een culturele transformatie. Het belang van de transformatie van bedrijfsprocessen is minstens even groot. “Beide elementen spelen”, aldus Peter Vermeylen, Europees ict-directeur bij verpakkingsbedrijf Graphic Packaging. “Er komt een stuk opvoeding bij kijken, omdat mensen soms vastzitten in de processen van een traditionele industrie. Maar ook die industrie staat niet stil.” Niemand kan aan de digitale transformatie voorbij. “Het gaat inderdaad om meer dan cultuur alleen”, vindt Freddy Van den Wyngaert, cio bij Agfa-Gevaert Group. “We moeten openstaan voor een nieuwe benadering van business en ict en daar de nodige vaardigheden voor ontwikkelen. We doen dat onder andere door r&d en ict te bundelen. Dat heeft services opgeleverd die we intussen vanuit ons datacenter aan externe klanten aanbieden.”

ONBEVANGEN BLIK

Het is een nieuwe kijk op business en ict, één die de nodige creativiteit vraagt bovendien. “En uiteraard heb je er de volledige steun van de directie voor nodig”, zegt Ann Brands, general manager ict & organisatie bij verzekeraar Fidea. “Vroeger ging een bedrijf nieuwe ideeën doorgaans zoeken bij medewerkers met een jarenlange ervaring. Vandaag komen creatieve ideeën ook vaak van mensen die nog niet lang bij het bedrijf werken.” Ze kijken onbevangen naar de bestaande processen. Wat meer zin voor avontuur zou daarbij niet verkeerd zijn, zo blijkt bovendien. “In Europa zijn we opgeleid om geen fouten te maken”, zegt Lode Vermeersch. “Wie iets probeert en faalt, wordt daarvoor gestraft. We zouden ons opener moeten opstellen. Zoals kinderen die met technologie spelen en dingen uitproberen. Daar kunnen we veel van leren, maar je hebt dan uiteraard een directie nodig die zo’n aanpak steunt.”

Er is op dat vlak inderdaad nog heel wat werk aan de winkel. “We krijgen die vraag heel vaak van bedrijven”, zegt Glyn Knaresborough. “Als bedrijf kun je die culturele verandering aanmoedigen door anders te belonen.” Nemen we security als voorbeeld. Traditioneel is het de taak van ict om alle veiligheidsrisico’s af te dekken. Trekt de ict-afdeling die opdracht rigoureus door, dan krijgt ze in wezen een beloning om een hermetisch afgesloten omgeving op te leveren. Niet werkbaar, maar wel veilig. Glyn Knaresborough : “Dan lijkt het me slimmer om ict te belonen in functie van de producten die een bedrijf op een veilige manier naar de markt brengt. Die aanpak brengt business en ict dichter bij elkaar, terwijl ict op het vlak van beveiliging heus geen toegevingen hoeft te doen.”

MOEILIJK EVENWICHT

Behalve creativiteit vraagt die nieuwe kijk op ict uiteraard ook budget. En dat ligt niet altijd voor de hand. Een bedrijf dat ervoor kiest om een bepaald bedrag toe te wijzen aan de ontwikkeling van innovatieve ideeën, weet vooraf niet wat daar tegenover zal staan. Het hoopt op succes, maar moet er ook rekening mee houden dat de hele oefening in het slechtste geval niets oplevert. “Dat is een moeilijke evenwichtsoefening”, zegt Freddy Van den Wyngaert, “want ict moet tegelijk voor innovatie en voor kostenreductie zorgen. Bovendien moet elk project bij ons met een business case onderbouwd zijn.” Dat maakt het moeilijk om zonder veel concreet vooruitzicht op succes te experimenteren. “Er is hoe dan ook wat flexibiliteit nodig”, stelt Paul Danneels. “Maar we mogen niet vergeten dat een team graag iets wil opleveren. Aanvaarden dat een project is mislukt, ligt niet voor de hand. Wellicht is dat het traditionele projectmanagement dat op zo’n moment nog even de kop opsteekt.”

Maar treedt ict in de praktijk altijd op als voorvechter van innovatie en gangmaker voor disruptieve ideeën ? Niet echt, zo blijkt. “Wij verkopen compressoren voor de lucht- en ruimtevaart”, zegt Philippe Melchior, cio bij Techspace Aero (Safran). “De job van ict bestaat erin ondersteuning te bieden aan de business. Beschikbaarheid is onze grootste bezorgdheid. De ict-systemen moeten altijd werken, net zoals de business kan rekenen op de beschikbaarheid van elektriciteit en water.” Toch kan ict ook in zo’n traditionele omgeving op termijn een heel andere rol gaan spelen. “Ik denk aan het internet of things”, zegt Fabrice Deprez, partner financial services bij CSC. “Dat zal de monitoring van de compressoren mogelijk maken.” De analyse van die data kan dan bijvoorbeeld de input vormen voor de planning van preventief onderhoud, waardoor ict alsnog een andere rol krijgt binnen een traditioneel proces. “We zien hoe digitale beeldvorming vandaag sterk komt opzetten in onze branche”, zegt Peter Vermeylen. “Het is de taak van ict om de business de juiste tools aan te reiken, zodat ze vlot op de vraag van de markt kan inspelen. Op die manier komen business en ict dichter bij elkaar.”

RECHT NAAR HET DIRECTIECOMITÉ

Maar ook dan blijft de vraag wat de impact van die nieuwe rol kan zijn op het beschikbare ict-budget. “Vroeger besliste de ict-afdeling zelf over de besteding van het budget”, zegt Pascal D’Eer. “Later gebeurde dat in overleg met de business. Vandaag beslist ict weer meer zelf wat ze voor de business wil doen.” Maar even goed ontstaan er ook ideeën aan businesskant. “En de business wil dan graag dat de zaken vooruitgaan”, zegt Ann Brands. “Een idee voor een app staat dan soms eerder op de agenda van het directiecomité dan dat het is aangekaart bij de ict-afdeling.” Op zo’n moment is het aan de cio om aan de governancebel te trekken en indien nodig in te grijpen. In de realiteit kijkt de cio daarbij doorgaans tegen een vrij klassieke verhouding aan : 70 % van het budget dient om de bestaande omgeving op niveau te houden, 30 % gaat naar nieuwe projecten. “We zouden op termijn graag naar 60/40 gaan”, zegt Freddy Van den Wyngaert, “maar ik weet eerlijk gezegd niet of dat haalbaar is.” De verdeling van het budget gebeurt uiteraard ook in functie van prioriteiten. “We werken met een verhouding van 75/25”, zegt Luc Delombaerde. “De gewenste kwaliteit van de geboden diensten bepaalt die verhouding. We hebben medewerkers in dienst om servers en applicaties in de lucht te houden en daarbij het gevraagde kwaliteitsniveau te garanderen.”

Liefst 30 % van het operationele budget gaat naar beveiliging en bescherming. Security staat in de enquête van CSC bovenaan de prioriteitenlijst van de bevraagde cio’s. Toch tonen de grote incidenten van de voorbije jaren net aan dat een bedrijf nooit alle risico kan uitsluiten. Het laat vermoeden dat security in de praktijk niet in alle sectoren even hoog op de agenda prijkt, helaas ook niet waar dat wel het geval zou moeten zijn. “Er waren eind vorig jaar nog security breaches bij een aantal grote bedrijven”, zegt Philippe Jaeken, managing director bij CSC Belux, “waarbij aan het licht kwam dat ze niet over een actieplan beschikten dat bij een incident in werking moest treden.” Nochtans zou je ervan mogen uitgaan dat een bedrijf intussen weet dat een aanval vroeg of laat plaatsvindt, en dat het dus zaak is om voorzorgsmaatregelen te nemen. “In de financiële sector ligt de lat hoger”, stelt Ann Brands. “We hebben wel degelijk de nodige plannen en we testen die ook regelmatig.”

DE MENSELIJKE FACTOR

De mogelijke risico’s die aan ict verbonden zijn, laten ons inzien dat we van technologie niet alleen heil mogen verwachten. Het is niet altijd makkelijk die kritische noot te plaatsen, ook al omdat de evolutie zo snel verloopt. “Vandaag spreken we over het internet of things en smartwatches”, zegt Luc Delombaerde, “maar morgen gaan we misschien nog een stap verder met het internet of bodies.” Vandaar is het maar een kleine stap om een verband te leggen tussen de monitoring van bepaalde lichaamsfuncties en de hoogte van een verzekeringspremie. “Maar waar is de interpersoonlijke relatie dan naartoe”, vraagt Philippe Melchior zich af. “Het kan niet de bedoeling zijn dat ict leidt tot onpersoonlijke relaties, waar er geen vertrouwen meer is. Wanneer er een probleem is met een ict-systeem, wil je dan bellen naar een collega, of naar iemand die je niet kent, in een callcenter in een ver land ?” Soms slaat de slinger te ver door en moet een bedrijf maatregelen nemen. Met een e-mailvrije dag, bijvoorbeeld, om de mensen weer met elkaar te doen praten. “Technologie alleen is inderdaad niet de oplossing”, zegt Marc Heeren, managing director Belux bij CSC, “de menselijke factor blijft onmisbaar.” Bovendien heeft technologie – hoe geavanceerd ook – niet bepaald het eeuwige leven. De huidige generatie tieners gebruikt geen e-mail, om een concreet voorbeeld te noemen. De cio kan beter nu al beginnen nadenken hoe hij de communicatie en samenwerking met die medewerkers straks wil ondersteunen.

Dries Van Damme

“Het is de taak van ict om de business de juiste tools aan te reiken, zodat ze vlot op de vraag van de markt kan inspelen.”