Op enkele centra na, vooral in de grote steden, blijft coworking een randverschijnsel in België. Er duiken wel nieuwe ruimten op, maar er zijn er maar weinig die het grote publiek aantrekken. We moeten het kind echter niet met het badwater weggooien.

Het principe van coworking op zich – namelijk een aangename werkruimte delen, maar ook en vooral ‘collega’s’ ontmoeten die gedreven worden door dezelfde ondernemersdynamiek – is in principe zeer aantrekkelijk voor zelfstandigen of oprichters van een start-up. ‘Coworkers’ halen als voornaamste voordelen vooral de sociale contacten aan, de ontwikkeling van een vorm van collectieve intelligentie, en om het wat prozaïscher te zeggen, een flexibele toegang tot een zeer betaalbare werkruimte. Deze nieuwe manier van werken krijgt sinds een goede twee jaar trouwens heel wat aandacht van de media voor de ‘new world of work’, en ook bij de overheid is er belastingstelling voor. Over de hele wereld heeft coworking zeker de wind in de zeilen. Er zouden wereldwijd meer dan 2.500 coworkingcentra bestaan. Het fenomeen is erg populair in grote steden als New York, Parijs en Londen en is volop aan het boomen in landen die zwaar getroffen worden door de crisis, zoals Spanje. Jongeren (of minder jongeren) die hun eigen activiteit op poten willen zetten in plaats van te vegeteren op een werkloosheidsuitkering, zien in coworking een betaalbare formule waarmee ze bovendien een netwerk kunnen ontwikkelen. Dichter bij huis behoort Nederland tot de voorhoede op het vlak van coworking. Een initiatief als Spaces.nl kent een zeker succes. Nederlandse ondernemers zien het namelijk als een praktische en flexibele oplossing voor hun mobiliteitsproblemen.

Het falen van de Hub

En bij ons? Het lijkt erop dat de saus maar langzaam bindt, ondanks heel wat nieuwe initiatieven gedurende de voorbije twaalf maanden. “Het verwachte succes blijft uit”, gaven heel wat gesprekspartners voor dit dossier toe. De discrete stopzetting van de Brusselse Hub eind 2012 is zeker geen goede reclame. Met zijn vestiging in Elsene was de Hub de pionier van coworking in België. Achter zijn innovatieve rol ging blijkbaar een vrij los beheer schuil, net als een algemene sfeer die bevorderlijk is voor ‘networking’, maar concentratie en werk minder in de hand werkt. Maar in coworking zit wel het woord ‘working’… Voeg daarbij de praktische problemen qua bereikbaarheid (moeilijk parkeren) of af en toe storingen van het wi-fi-netwerk, en je krijgt een idee van de verschillende factoren voor de mislukking die samen een rol hebben gespeeld. Belangrijk is nu dat de andere coworkingcentra de nodige lessen trekken uit deze stopzetting.

Lessen moeten er waarschijnlijk ook getrokken worden uit de aanpak van BetaGroup Coworking, tot nu toe het mooiste voorbeeld van een geslaagde coworking in België. De BetaGroup Coworking is gevestigd in Etterbeek, vlakbij de VUB-ULB, en telt naar eigen zeggen meer dan 200 actieve leden. De ruimte biedt plaats aan 60 werkposten. “Het draait allemaal prima. Na twee jaar bestaan hebben we zopas een bvba opgericht en een eerste werknemer in dienst genomen, namelijk onze ‘community manager'”, zegt medeoprichter Ramon Suarez verheugd. BetaGroup Coworking slaagt er dus in om economisch rendabel te zijn als privé-initiatief. “Gelukkig krijgen we steun van de BetaGroup en haar netwerk van webondernemers. Wij bieden onze leden een meerwaarde via verschillende evenementen. Zo kregen we onlangs Europees Commissaris Neelie Kroes op bezoek. Daarnaast hebben we kwaliteitsvolle seminaries gehouden over de juridische aspecten bij de oprichting van een start-up, in samenwerking met een groot advocatenkantoor”, legt Ramon Suarez uit, die zegt dat het belangrijk is om enige rivaliteit tussen de leden tot stand te brengen. “Het moeilijkste is om een sneeuwbaleffect teweeg te brengen. Vergelijk het met de dansvloer op een bruiloft. Iemand moet de dans openen.” Het succes van BetaGroup Coworking is ook te danken aan zijn ‘community’-aanpak rond webgebonden beroepen, ook al zijn er zeer uiteenlopende profielen terug te vinden gaande van webdesigner tot SAP-consultant en copywriter. “Dit helpt om een dynamiek te creëren, maar we staan wel open voor iedereen. Voor de rest hebben we veel reclame gemaakt in de sociale media, zodat mensen zin krijgen om de formule gratis te komen uittesten. Ten slotte vormt de locatie in de stad, aan de rand van een universiteitscampus en niet ver van een station (nvdr: Etterbeek) een niet te verwaarlozen praktische troef.”

Lessen trekken

De optimale ligging in het centrum van de stad is zeker een van de sterke punten van de nieuwe Coworking Namen, die sinds enkele weken operationeel is. Deze ruimte maakt deel uit van Cowallonia, het netwerk van de acht Waalse coworkingcentra die de steun krijgen van de overheid. Ze wordt beheerd door Jean-Yves Huwart, een scherpe waarnemer van coworking en initiatiefnemer van de jaarlijkse Coworking Europe-conferentie die in november zal plaatsvinden in Barcelona. “Wij bieden de mooiste vergaderzaal van Namen aan”, zegt hij trots. De coworkingruimte is gelegen op de bovenste verdieping van een groot gebouw aan de Rue de Fer (de belangrijkste winkelstraat van Namen) en biedt een adembenemend uitzicht op de citadel en de skyline van de stad. Maar dit is natuurlijk niet het enige argument. “Een coworking is meer dan wat tafels en stoelen. Er moeten ook mensen aanwezig zijn, een onthaal dat de banden tussen de leden bevordert. Het idee is om de dynamiek van het web en sociale netwerken te reproduceren in de echte wereld.”

Een ander recent coworkingcenter, Factory Forty, vond onderdak in de voormalige kantoren en ateliers van modebedrijf Olivier Strelli in Vorst. Oprichter David Sdika mikt op een aangenaam kader dat tegelijk design en cosy is (er is zelfs een tuintje met kippen) om zelfstandigen over de streep te trekken om een van de 40 werkposten te komen bemannen. Het natuurlijke doelpubliek bestaat uit creatievelingen in de modesector, maar beperkt zich niet alleen tot hen. “We zouden graag ict-professionals aantrekken”, aldus David Sdika, fotograaf en eigenaar, stuwende kracht en… tuinman van Factory Forty. Deze Franse Belg erkent dat coworking meer tijd nodig heeft om ingang te vinden in Brussel dan in Parijs: “Misschien zijn de mensen te goed gehuisvest in Brussel en blijven ze daarom liever op hun bureau thuis zitten. In Parijs komen de muren al snel op je af als je in een appartement van 20 m² moet werken.”

Olivier Fabes