De Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid werd opgericht om de uitwisseling van gegevens tussen de instellingen van de sociale zekerheid te automatiseren. Nu breidt ze uit naar andere partners en ziet ze haar taken opschuiven naar ondersteuning bij de besluitvorming. En door de dalende overheidsbegrotingen laat de behoefte aan synergiën zich steeds meer voelen.

Wat waren de belangrijkste fases van de informatisering van de KSZ sinds haar oprichting ?

JEAN JOCHMANS : “Het opzet van de KSZ was vrij vernieuwend en ambitieus, omdat we de elektronische uitwisseling van informatie tussen de instellingen van de sociale zekerheid wilden optimaliseren volgens twee belangrijke principes : het begrip authentieke bron en de unieke verzameling van gegevens, met de verplichting om deze gegevens te hergebruiken.”

“Op it-vlak werd er een stervormig netwerk gebouwd voor de uitwisseling van gestructureerde berichten, volgens het Edifact-model uit die tijd: we wilden ons niet bemoeien met de manier waarop instellingen hun it beheren. Bij dit alles werd gebruik gemaakt van directe gehuurde lijnen en een mainframeomgeving. Het primaire netwerk verbond de grote instellingen, zoals de Rijksdienst voor Pensioenen, de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers, de RVA, het Fonds voor Arbeidsongevallen en het Fonds voor Beroepsziekten.”

“De KSZ heeft de taak om een controle uit te voeren die verder reikt dan de uitwisseling. Hiervoor werd er een referentiedirectory in het leven geroepen om te weten welke burger over welk dossier beschikt bij welke instelling en wie wat beheert, of waar dit soort gegevens zich bevinden, en wie toegang heeft tot welke gegevens.”

“Na ontvangst van een verzoek om informatie gaat de KSZ na of de instelling bevoegd is om de gegevens te ontvangen en of ze een dossier heeft dat die gegevens bevat. Al de procedures staan onder toezicht van een Sectoraal Comité, een uitloper van de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer. Op die basis bouwen we onze applicaties uit.”

Hoe zit het met de concrete werking ?

JOCHMANS : “De KSZ werkt volgens twee modi. Aan de ene kant werken we online of via transacties, waarbij een instelling de database van een andere instelling raadpleegt en het antwoord krijgt, voornamelijk de DB van de RSZ, pensioenen, werkloosheid en ziekenfondsen.”

“Van meet af aan werd er een link gelegd met het Rijksregister van Natuurlijke Personen, want op basis van het rijksregisternummer kunnen instellingen allerlei basisinformatie opzoeken. De andere werkingsprocedure is batch processing voor grote gegevens die dagelijks, maandelijks of jaarlijks verwerkt worden. Tot slot bestaat er een systeem voor informatiedistributie of mutaties. In dit geval stuurt het Rijksregister ons elke dag zijn wijzigingen door, en op basis van onze directory wordt deze informatie doorgesluisd naar de betrokken instellingen. Zo kan men dus vrijwil onmiddellijk weten of een persoon is verhuisd of overleden. Hetzelfde principe geldt voor de RSZ-gegevens op basis van de wijzigingen die werkgevers doorgeven.”

“Sinds enkele jaren heeft de KSZ zich sterk gediversifieerd wat betreft de partners, waartoe nu ook de OCMW’s behoren voor de sociale bijstand, de fiscus voor de fiscale gegevens, de gewestelijke instellingen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië, de huisvestings-bedrijven om de inkomsten te raadplegen en om na te gaan of iemand recht heeft op een sociale woning, alsook de agentschappen voor gehandicapten, de tewerkstellings-instellingen en allerlei bedrijven van openbaar nut, zoals de MIVB en de NMBS.”

Welke grote projecten staan er nog op stapel ?

JOCHMANS : “Eind jaren ’90 hebben we ons beziggehouden met hoge beschikbaarheid en redundantie. Als een van de eersten uit de openbare sector installeerden we onze eigen optische vezel om onze tweede it-zaal te verbinden, met in die tijd nog ZoS in Cobol en Assembler en SNA en TCP/IP.”

“Daarna zijn we overgestapt naar een servicegerichte architectuur in Power van IBM en Linux. Deze infrastructuur blijft zich moderniseren naar de open wereld, met een gedistribueerde architectuur en applicaties in Java en J2EE, gekoppeld aan webservices, terwijl de verbindingen en applicaties worden beveiligd door certificaten.”

“Die servicegerichtheid is belangrijk omdat ze zorgt voor een betere afstemming op de behoeften van de klant en het uitbouwen van een aangepaste verwerkingslogica. Hiervoor moet je uiteraard de business van de klant goed begrijpen. Daarom hebben we van in het begin het KSZ-register en een bisnummer in het leven geroepen om alle personen ondubbelzinnig te identificeren die rechten hebben op het vlak van sociale zekerheid, maar die niet bekend zijn bij het rijksregister, zoals grensarbeiders of Belgische gepensioneerden die in het buitenland verblijven. Deze gegevens kunnen up-to-date gehouden worden door de instellingen of ziekenfondsen, maar ook intern.”

“Daarnaast hebben we ruimschoots bijgedragen aan de totstandkoming van het datawarehouse ‘arbeidsmarkt en sociale bescherming’ als hulp bij de politieke besluitvorming, door de gegevens uit verschillende sectoren te consolideren voordat ze geanonimiseerd worden, zodat ze gebruikt kunnen worden door zowel de politieke wereld als door verschillende onderzoekscentra en universiteiten. Dit project kreeg onlangs de e-Gov Award Agoria 2015 in de categorie samenwerking.”

“Wat het netwerk betreft hebben we met onze partners eind jaren ’90 ook een extranet tussen instellingen opgericht, met één enkele beschermde toegangspoort tot het internet, die op operationeel vlak beheerd wordt met Smals, maar op functioneel gebied door de KSZ en de sociale zekerheidsinstellingen. Op het netwerk zijn verschillende beveiligingen voorzien, met toegang tot het internet via FedMAN, dat zelf toegang biedt tot het Testa-netwerk van de Europese Gemeenschap.”

“Verder vroegen we onze partners om hun communicatie toe te spitsen op erkende netwerken zoals PubliLink voor de gemeenten, IrisNet in Brussel, Win in Wallonië en Telenet in Vlaanderen. En dit model werkt wel degelijk, want het wordt momenteel stilaan overgenomen door de FOD Economie en Fedict, en in de toekomst waarschijnlijk ook door anderen. Dit netwerk wordt ook gebruikt om ambtenaren veilig te laten telewerken aan de hand van identificatie via eID.”

Welke uitdagingen staan er nog te wachten ?

JOCHMANS : “De KSZ behandelt nu 1 miljard berichten per jaar, tegenover amper 500.000 een paar jaar geleden. Om de aangekondigde budgetdaling van ongeveer 20 procent dit jaar op te vangen, wordt er een synergie-programma tot stand gebracht tussen de instellingen van de sociale zekerheid en de FOD. Dit gebeurt met name voor de opstelling van de lastenboeken en voor een aankoopcentrale om te kunnen genieten van gunstigere voorwaarden en schaaleffecten. Zo werd aan softwareleveranciers als IBM, Oracle en Microsoft gevraagd om dezelfde voorwaarden voor iedereen toe te passen.”

“Daarnaast migreren we naar een federale G-Cloud waaraan volop gewerkt wordt, ook weer in samenwerking met de belangrijkste instellingen voor de sociale zekerheid en de FOD’s. Dit project begon met Smals als fysieke operator voor de infrastructuur en gemengde teams. Het kan worden uitgebreid naar andere operators die hun infrastructuur en applicaties als diensten kunnen aanbieden. Gezien de beperkingen moeten we de voorkeur geven aan een oplossing die gebruikt maakt van gedeelde middelen. Met G-Cloud kunnen we de operationele kosten verlagen en ons focussen op onze core business.”

“Het spreekt voor zich dat onze teams de hand blijven leggen op de configuratie en de architectuur van de infrastructuur, in het kader van een model dat zo flexibel mogelijk is. Aan deze federale cloud wordt weliswaar nog volop gebouwd, maar hij kreeg toch al een e-Gov Award Agoria 2015 in de categorie Innovatie voor het project G-Cloud IaaS van de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering.”

“Tot slot zullen er door de regionalisering veel meer instellingen zijn die informatie moeten uitwisselen, bijvoorbeeld voor de kinderbijslag of sociale rechten, en ze moeten deze informatie interpreteren voordat ze antwoord geven op een aanvraag.”

Hoe ziet de structuur van de it eruit ?

JOCHMANS : “Van de zowat honderd mensen die bij de KSZ werken houden er zich ongeveer dertig bezig met de ontwikkeling van it-applicaties en ongeveer vijftien met it in de brede zin : infrastructuur, middleware en release management, en operaties, naast bureautica. Ik wil wel de nadruk leggen op onze sterke cultuur van overleg en communicatie met onze partners. We organiseren regelmatig vergaderingen over de it-projecten en -prioriteiten, en over de toekomstige evolutie van de projecten.”

Hoe ziet u uw rol als cio ?

JOCHMANS : “De voorbije tien jaar is mijn rol minder technisch en operationeel geworden, en nu richt ik me meer op de evolutie van de business en technologie. Zo wordt ons datacenter sinds 2013 volledig beheerd door Smals en maken we liefst gebruik van marktcentrales (FOR-CMS, Smals, enz.) voor elke nieuwe aankoop. De KSZ draait vooral rond informatica, maar de sociale dimensie van de openbare dienst is uitermate belangrijk : ons doel bestaat er inderdaad in om het leven gemakkelijker te maken voor burgers, werkgevers en ambtenaars.”

Marc Husquinet