Een klein aantal successtory’s kan niet verdoezelen dat de introductie van LTE een pak trager verloopt dan de telecomindustrie had verwacht en gehoopt. Zeker in Europa wordt de kat nog uit de boom gekeken, of zijn de investeringen in 3G nog niet helemaal verteerd. Wegen de baten dan niet op tegen de kosten?

De uitrol van de eerste LTE-netwerken en de introductie van de eerste 4G-enabled toestellen mag dan al een tijdje achter ons liggen, LTE is nog lang geen gemeengoed. Van de 15 miljoen abonnees komt 90 procent uit drie landen: de VS, Japan en Zuid-Korea. In andere landen wordt er meestal nog geëxperimenteerd, of zijn de eerste aanbiedingen geen al te groot succes.

Daar zijn verschillende redenen voor. Consumenten zien de meerwaarde van 4G (nog) niet, of willen er geen hogere prijs voor betalen. Tel daarbij de beperkte dekking en het feit dat er nauwelijks LTE-toestellen beschikbaar zijn, en het wordt duidelijk waarom zowel operatoren als consumenten met nog heel wat vragen zitten.

“Enkele agressieve LTE-aanbieders zoals het Amerikaanse Verizon buiten beschouwing gelaten, hanteren de meeste operatoren erg ‘behoudsgezinde’ prijsstrategieën bij de lancering van hun 4G-aanbod”, bevestigt analist Paul Lambert van het Britse dienstenbedrijf Informa. “Hun 3G-netwerken zijn nog niet helemaal overbelast, waardoor ze minder geneigd zijn om hun klanten richting 4G te duwen, en ze wachten sowieso op de toestellen voor dat ze met interessante formules komen voor de doordeweekse consument.”

“Anderzijds zien we toch dat operatoren snel afstappen van hun hoge abonnementstarieven voor LTE, omdat ze merken dat bijna niemand bereid is om zo diep in de buidel te tasten. Of toch niet enkel voor een grotere surfsnelheid, 3G volstaat nog voor de meesten.”

Desalniettemin lijkt het er op dat een kleine helft van de operatoren tegen eind volgend jaar een commercieel LTE-netwerk zal uitbaten. Waarmee we meteen aanbelanden aan een volgend probleem: de fragmentatie van het spectrum. Jawel, LTE is een wereldwijde standaard, maar het feit dat er meer dan 40 frequenties gedefinieerd zijn waarover de technologie kan worden aangeboden, bemoeilijkt de zaken.

“Voorlopig komen de smartphonebouwers nog met toestellen op maat, maar die strategie kan niet worden volgehouden”, aldus nog Lambert, “al was het maar omdat er geen schaalvoordelen werken en de prijzen dus hoog blijven. De beschikbaarheid van de toestellen is altijd een probleem bij de lancering van nieuwe netwerktechnologieën. In het geval van LTE wordt dat nog eens verergerd door de verschillende spectra die gebruikt worden.”

Door de band genomen kunnen we zeggen dat het gros der LTE-rollouts voorzien is voor de 2,6 GHz-frequentie, maar Noord-Amerika en de meeste Aziatische landen gebruiken al andere spectra. In Europa wordt er gefocust op 0,8 GHz, 2,6 GHz en 1,8 Ghz. Belgacom zal LTE-FDD aanbieden over het 1,8 en het 2,6 GHz spectrum.

De meeste netwerken die worden uitgerold gebruiken de LTE-FDD standaard, al duiken de eerste TD-LTE equivalenten op, met name in Polen en in Saudi Arabië. China heeft wel al laten verstaan dat het er alles aan zal doen om de intern ontwikkelde TD-standaard te pushen (zie pagina 32).

RAN-sharing

Uit een onderzoek van Informa naar het waarom van het uitrollen van LTE-netwerken, blijkt alvast dat 35,1 procent van de bevraagde operatoren hoopt snel nieuwe inkomsten te kunnen aanboren. Een kleiner aantal wil de bestaande netwerken ontlasten, enkelen hopen hun merk te kunnen positioneren als ‘state of the art’.

Keynotespeaker op de LTE Summit en cto van Orange in Spanje Eduardo Duato plaatste enkele interessante kanttekeningen bij dat ‘vergroten van de inkomstenstroom’. “Als je van een wit blad vertrekt, dan lijdt het geen twijfel dat investeren in een 4G-netwerk interessant kan zijn. Maar ben je een legacy operator met een 3G-netwerk, dan krijg je een ander verhaal. Je bestaande infrastructuur upgraden is duur, al was het maar omdat je alles moet inpassen in je backhaul.”

“De inkomsten per gigabyte voor mobiele breedband dalen ook sneller dan de kosten. In een dergelijke omgeving moet er sowieso gedacht worden aan samenwerkingsverbanden tussen operatoren om de initiële impact te verkleinen en de inkomsten op pijl te houden. In Europa zijn er meer dan 100 operatoren. Waarom zou je zoveel verschillende wegen aanleggen als je het verkeer ook over tien straten kan sturen?”

Duato brak dan ook een lans voor RAN-sharing (Radio Acces Sharing) tussen operatoren. Bij RAN-sharing delen twee of meer operatoren hun draadloze infrastructuur om hun capex en opex-kosten te verlagen. Het delen van het netwerk kan op verschillende manieren, en in verschillende combinaties en constellaties.

Dat er bij RAN-sharing sowieso gevoelige informatie moet gedeeld worden tussen concurrenten, doet Duato af als een fabeltje. “Je beslist zelf hoe ver je gaat. In echt afgelegen gebieden hebben we al ons spectrum niet nodig, en kan er zelfs over gesproken worden om frequenties te delen. Onze deur staat alvast open.”

Google

Ook over de relatie tussen ‘over the top’-spelers zoals Google en Apple (die content- en andere diensten aanbieden over de netwerken van de operatoren, nvdr. ) en de operatoren onderling werd er druk geconverseerd in de hoofdstad van Catalonië. “Wij zijn een voorstander van netneutraliteit en een ‘free internet approach'”, vertelde cto Bruno Jacobfeuerborn van Deutsche Telecom. “Maar we moeten wel manieren bedenken om samen te werken en allebei geld te kunnen verdienen.”

“De vraag naar LTE zal pas goed en wel op dreef komen wanneer spelers zoals Apple en Google met een aantrekkelijk content-aanbod komen, daar moeten we realistisch in zijn”, aldus nog Duato. “Moeten de contentboeren dan niet meebetalen aan de uitrol van LTE? Of kunnen we hen niet minstens opdragen om hun applicaties te hosten in onze datacenters? De gesprekken tussen de grote OTT-spelers en de E5 waren gunstig gestart (de E5 zijn de 5 grootste Europese operatoren), maar de Europese Commissie was dat initiatief niet echt genegen (lacht).”

Frederik Tibau

Europa kijkt de kat nog uit de boom.