“Brussel had niet de kritische omvang om een eigen ticketingsysteem te ontwikkelen. De MIVB heeft daarom gekozen voor een rol als integrator van beproefde technologieën”, benadrukt Etienne Graindor, algemeen afgevaardigde van het Opdrachthouderschap Biljettiek meteen. De contactloze MoBIB-chipkaart was bovenal een “klantgericht project, geen technisch project.”

Maar er moesten natuurlijk wel technische keuzes gemaakt worden. “Zo hebben we er van in het begin voor gekozen om onafhankelijk te blijven van de leveranciers. Daarom zijn we intern een architectuur overeengekomen waarover we de volstrekte controle konden behouden. Enkel beproefde technologieën kwamen in aanmerking.”

Standaarden

Er werd uiteindelijk gekozen voor Calypso, een open standaard waarmee enerzijds R&D-kosten bespaard konden worden en waarmee anderzijds “onderdelen geïntegreerd konden worden die zowel erg innovatief als technisch stabiel zijn.” Bovendien konden we op die manier de integratie volledig zelf coördineren.

De MoBIB-kaart beschikt over een geheugenchip met 6 compartimenten die elk over een eigen sleutel beschikken (dit moet het risico op piraterij indijken, waarvan recent nog sprake was in het kader van de Myfare-chip). Dit geheugen biedt toegang tot een elektronische portefeuille (enkel voor het opladen van waarde) en tot verschillende functies (betalen van parkingkosten, autohuur, tickets voor evenementen, enz.). De architectuur bevat bovendien een zogenaamde ‘kernapplicatie’ die de commerciële regels van alle uitrustingen beheert (met name van verkoopautomaten en ontwaarders) en die de API (‘application programming interface’) omvat zodat de MIVB onafhankelijk kan blijven functioneren.

De datatransmissie gebeurt via wifi waardoor bespaard kon worden op installatiekosten (zoals bekabeling). De ontwaarders hebben een pc-signatuur (met een standaard Linux of Windows OS) zodat de MIVB zelf in de programmering kan voorzien en zelfs vanop afstand kan herprogrammeren (zonder tussenkomst op de site). Andere technische standaarden zijn de ISO-interface voor het contactloze gedeelte (14443/B), gegevensstructuur CEN 1545, XML voor de data, tcp/ip en webdiensten.

Om een maximale beveiliging te garanderen, werd een SAM Management (Security Access Module) voorzien evenals een beveiliging op drie niveaus, verduidelijkt Etienne Graindor. Het betreft een begrenzing van de verkooptransacties, het vastleggen van het nummer van de SAM-zender in de handtekening van de transactie en de stand van de teller voor de eventuele creatie van een zwarte lijst. Een ontwaarder kan bovendien onder geen beding verplaatst worden (gezien de geprivilegieerde relatie met de transponder).

Implementatie

Wat de installatie betreft werden de trams en bussen vooraf voorzien van pc’s met interne en externe wifi-antennes terwijl in de draagplaten een programmeerbare transponder werd ingebouwd. De ontwaarders werden in de voertuigen geïntegreerd naast de bestaande systemen om een soepele co-existentie van de twee systemen mogelijk te maken. De stations werden uitgerust met wifi-toegangspunten die rechtstreeks verbonden zijn met de centrale server, terwijl de draagplaten eveneens werden opgetuigd met programmeerbare transponders. De installatie van de ontwaarders gebeurde ook hier zonder bruuske overgang. De installatie van de verkoopautomaten zowel in de stations als in de verkooppunten is nog volop aan de gang. Die automaten bieden dezelfde informatiefuncties en downloadmogelijkheden als de ontwaarders.

Tenslotte worden voor de distributie van tickets aan de ‘desks’ ook nog verkoopuitrustingen geïnstalleerd gekoppeld aan controleterminals.

Interoperabiliteit

In het kader van het gezamenlijk Triangle-project van de steden Brussel, Parijs en Londen moet het in de toekomst mogelijk worden met de MoBIB-kaart verplaatsingen in verschillende steden te betalen dankzij een gedeelde sleutel die wordt opgeslagen in het kaartgeheugen. In september van vorig jaar werden ter gelegenheid van de Club Kontiki conferentie te Brussel op succesvolle wijze tests uitgevoerd tussen verkoops- en valideringsuitrustingen geleverd door Brussel, Parijs, Lissabon, Porto en Funchal. “Die demonstratie van Triangle heeft bewezen dat de kaarten van de 5 steden perfect kunnen opgeladen en gevalideerd worden binnen de 4 andere omgevingen”, onderstreept Etienne Graindor.

De Triangle-module zou in de toekomst moeiteloos geïntegreerd kunnen worden in contactloze EMV-kredietkaarten binnen de SEPA-zone, wat meteen een oplossing zou bieden voor kleine betalingen zonder dat daar een ‘clearance’-oplossing komt bij kijken.

Klant op de eerste plaats

Ondanks het feit dat de technologische keuzes uiteraard belangrijk waren, bleef het MoBIB-project focussen op “een volledige controle van de klantenrelatie en bijgevolg van de e-ticketing”, beklemtoont Etienne Graindor, die toen overigens marketingmanager van de MIVB was. “We wilden een heuse revolutie in de relatie van de MIVB met haar klanten bewerkstelligen. Onze klant mocht niet langer een statistische eenheid zijn maar een individu met eigen wensen en verwachtingen. Die nieuwe relatie maakt de implementatie van reactieve en gediversifieerde commerciële strategieën mogelijk die nauw aansluiten op het stadsleven.”

“Met MoBIB zullen we bovendien het gebruik van het openbaar vervoer beter kunnen opvolgen en fraude beter kunnen bestrijden.”

Wat de privacykwestie betreft, herinnert Etienne Graindor eraan dat “de MIVB in het kader van haar beheerscontract wel mag werken rond de verkoopsaspecten, maar niet rond het verbruik.” Hij voegt er evenwel aan toe dat het doen en laten van het individu vandaag al door tal van andere technologieën wordt opgevolgd (via gsm, betaalkaarten, enz.).

Marc Husquinet