Er is geen veilige cyberruimte, alles is gecyberd, de opkomst van nieuwe cyberstaten en zoek steun bij gelijkgezinden – dat is de realiteit zoals Dr. Chris Demchak van het US Naval War College die ziet.

Als (co-)hoofd van het Center for Cyber Conflict studies (C3S) aan Naval War College van de Amerikaanse marine, bracht Prof-Dr. Chris Demchak op het recente ICSC congres in Leuven een bijzonder nuchtere kijk op het huidige cybergebeuren. “De cyber-pionierstijd van het open, veilige en wereldwijde web is voorbij”, klinkt het. Het cybergebeuren is een alles doordringend substraat geworden, dat helaas voor veel partijen wordt belaagd, met heel wat beschikbare middelen. Denk maar aan de infrastructuur waarover het cyberverkeer verloopt, en die in handen is van – of onder de wettelijke controle – van derden die je mogelijks niet gunstig gezind zijn.

Chris Demchak wijst dan ook de term ‘cyberwar’ af, want in wezen hebben vandaag alle conflicten in min of meerdere mate een cyber-aspect. “Praten over cyberwar is zoals de Tweede Wereldoorlog de ‘radar’-oorlog noemen,” onderstreept ze cyber als slechts één aspect van een toekomstige ‘oorlog’. Er zijn overigens heel wat meer subtiele en renderende mogelijkheden om op afstand een tegenstander aan te pakken dan het cyber-equivalent van fysieke veldslagen, “die inefficiënt, te riskant en onnodig zijn met het oog op profijt, informatie en toekomstige invloed.”

CYBER-WESTFALEN

Tegelijkertijd ziet Dr. Demchak de geleidelijke opkomst van een ‘Cyber-Westfalen’. Zoals na de Vrede van Westfalen (1648) de nationale soevereine staat opgang maakte in Europa, zo wordt vandaag de wereldwijde cyberruimte “geherstructureerd in nationale wettelijke controlekaders.” In een raak artikel (*) stelt Dr Demchak dat “digitale regio’s, compleet met grenzen, afbakeningen en grensgebieden aanvaard door alle staten, zich zullen aandienen.”

Parallel daarmee zullen ook de instanties en organisaties worden gecreëerd waarmee de digitale soevereiniteit kan worden beschermd en verdedigd (inclusief mogelijkheden inzake digitale offensieven). Noem het ‘cyber commands’, filters, ‘great firewalls’ of wat dan ook; na het voorval van ‘Stuxnet’ – de worm die een Iraanse kerninstallatie aanviel – is de nood aan een bescherming van de ‘digitale soevereine staat’ voor iedereen wel duidelijk. De mate waarin een staat hierin slaagt, zal zijn toekomstig gewicht op de wereldpolitiek en -economie in niet geringe mate meebepalen. Dr. Demchak ziet in ieder geval op termijn ook in de cyberwereld de klassieke internationale interacties, zoals verdragen en allianties tussen staten en regimes opgang maken, inclusief uiteindelijk wellicht mechanismen vanwege de Verenigde Naties om te komen tot “regels inzake het oplossen van conflicten en voor aanvaardbare verbintenissen in de civiele cybermaatschappij.”

ZOEK STEUN

Ondertussen is Dr. Demchak al nieuw onderzoek gestart hoe een ‘cyber macht’ die bescherming ook hard kan maken en bestendigen. Wat niet makkelijk is, want “het is onwaarschijnlijk dat een staat zich op zijn eentje ten volle kan verdedigen”, stelt Dr. Demchak in haar presentatie op ICSC. Ze bestudeert dan ook hoe een ‘mutually secured resilience’ mogelijk is, onder meer door nauwe bondgenootschappen en een wederzijdse steun. Daarvoor kan maar best samenwerking worden gezocht met gelijkgestemde democratische maatschappijen, met het oog op een complementaire werking (inzake monitoring, ontwikkeling, etc.) en een uitwisseling van kennis en ervaringen. Een dergelijke samenwerking zou ook de burgers in strakker beheerste maatschappijen tot voordeel zijn, als voorbeeld hoe een meer vrij systeem zo zijn voordelen heeft.

Overigens zou die oproep tot meer samenwerking ook bij bedrijven weerklank moeten vinden. Zoals geen staat zichzelf kan verdedigen, zijn immers bedrijven nog veel minder in staat op hun eentje uiteindelijk aan alle dreigingen het hoofd te bieden!

(*) ‘Rise of a cybered Westphalian age’, Chris Demchak & Peter Dombrowski, 2011.

Guy Kindermans