De muziekindustrie is gedecimeerd, video ligt op zijn gat en wie koopt er vandaag nog software? De kans is groot dat boeken en tijdschriften de volgende slachtoffers zijn op de digitale dodenlijst.

De cijfers zijn hallucinant. Tien jaar na het pieken van de muziekverkoop in 1999 is de omzet gehalveerd. De verkoopcijfers zijn door de Recording Industry Association of America aangepast aan de inflatie. Nog opvallender is dat er geen enkele koper (niet één!) werd gevonden voor tien van de dertien miljoen songs die vorig jaar digitaal te koop waren. Tachtig procent van alle digitale muziekomzet is afkomstig van slechts 52.000 songs (studie PRS for Music). Over de oorzaken wordt heftig gediscussieerd. De een geeft de schuld aan de piraterij, de ander beweert dat de oorzaak ligt bij het feit dat je digitale songs per stuk kunt kopen. Op die manier vinden alleen de hits afzet; de rest blijven digitale winkeldochters.

De digitale techniek blijkt het zakelijke model altijd te snel af te zijn. Daardoor heeft nog niemand een werkend zakelijk model gevonden voor hoe je digitale inhoud blijvend succesvol in de markt kunt zetten. Digital Rights Management (drm) leek ooit dé oplossing. Daar komt men nu van terug, want specifiek voor wat de muziekindustrie betreft zorgde drm er vooral voor dat Apple haast een monopolie verwierf. (Dat de iPod de eerste fatsoenlijke, gebruiksvriendelijke digitale muziekspeler was hielp natuurlijk ook en is uiteraard de verdienste van Apple.) Elk drm-schema wordt vroeg of laat sowieso gekraakt.

Het proces van drm werd al in 2004 gemaakt door Stanford-professor Lawrence Lessig in zijn boek Free Culture: How Big Media Uses Technology and the Law to Lock Down Culture and Control Creativity. Lessig publiceerde zijn boek onder een creative commons licentie, maar het ligt ook gewoon in de boekhandel. Free Culture is eveneens digitaal te koop, onder andere voor de Amazon Kindle. Op die alleen in Amerika verkrijgbare e-lezer is het boek van Lessig ironisch genoeg drm-beschermd. De pdf-versie die je van Lessig’s website kunt downloaden, kun je niet op de Kindle gebruiken, want pdf-ondersteuning is voor die e-lezer nog “experimenteel”. Boeken, kranten en tijdschriften worden draadloos op de Kindle afgeleverd. Handig, maar je kunt alleen maar documenten in het beschermde Kindle-formaat openen. Je kunt je gekochte boeken niet delen met anderen. Sterker nog, Amazon kan een reeds gekocht boek weer van je Kindle schrappen mocht daar een reden toe zijn. Het deed dat in juli met een kopie van Orwells 1984 die illegaal bleek te zijn. De klanten waren er niet over te spreken en Amazon-baas Jeff Bezos verontschuldigde zich achteraf. Maar het geeft wel aan dat je als klant in een drm-wereld geen fluit te vertellen hebt tegenover de grote mediaconglomeraten. Die doen met “hun” inhoud wat ze willen. Je koopt je digitale inhoud immers niet, je hebt die alleen even te leen, zolang de verkoper dat goed vindt en zolang die zijn bedrijfseigen formaat blijft ondersteunen. Niet echt een zakelijk model waar de gemiddelde boekenliefhebber op zit te wachten. Zijn er alternatieven? Dat bekijken we volgende keer.

PRS for Music: www.prsformusic.com

NYT Op-Ed van Charles M. Blow: www.nytimes.com/2009/08/01/opinion/01blow.html

JOZEF SCHILDERMANS

De digitale techniek blijkt het zakelijke model altijd te snel af te zijn.