Digitale toekomst Vlaanderen krijgt vorm

Digitaal Vlaanderen bouwt verder aan de overheid van morgen. Het doel? De Vlaamse overheid en de lokale besturen wendbaar en weerbaar maken in een snel veranderende samenleving.

“Gemeenten zonder gemeentehuis”, zo omschrijft Jan Smedts, adjunct-kabinetschef ICT van Vlaams minister-president Jan Jambon, de missie van Digitaal Vlaanderen. Hij benadrukt het belang van het bouwen van digitale overheidsplatformen rond de burger, zodat die makkelijk toegang krijgt tot zijn of haar gegevens en op een eenvoudige en laagdrempelige manier gebruik kan maken van digitale loketten. Een voorbeeld is het online overheidsplatform ‘Mijn Burgerprofiel’, waar u als burger al uw overheidszaken terugvindt in één centraal overzicht. Het platform verzamelt alle officiële gegevens en overheidsadministratie en is altijd raadpleegbaar. Zo’n 200 steden en gemeenten zijn er al op aangesloten.

11 juli

Mijn Burgerprofiel was al langer de plek om als burger uw zaken met de overheid te regelen en op te volgen. Maar pas tijdens de coronacrisis kwamen veel mensen voor het eerst – al dan niet bewust – met het platform in contact, onder andere voor het inboeken van vaccinatieafspraken en het downloaden van hun CST-ticket. “Daar hoort ook een mobiele app bij, om alles letterlijk bij de hand te houden, op een veilige manier”, zegt Jan Smedts. De officiële lancering van de app vindt niet toevallig plaats op 11 juli, het feest van de Vlaamse Gemeenschap.

Net zoals de ‘gewone’ versie zal ook de app van Mijn Burgerprofiel allerhande loketfuncties bundelen en documenten bijhouden. De app zal verbonden zijn met de digitale dienstverlening van lokale besturen. “Zij staan het dichtst bij de burger. De app zal dan ook een verdere versterking betekenen van de rol van lokale overheden als eerste aanspreekpunt”, zegt Barbara Van Den Haute, administrateur-generaal van Digitaal Vlaanderen.

Om de band tussen burgers, overheden en de app te versterken, voorziet Digitaal Vlaanderen diverse functies. “Naast het basisframework zal iedere lokale overheid ook eigen accenten kunnen leggen in de manier waarop de app is opgebouwd”, aldus Van Den Haute. Zo zal de burger onder meer nieuws, meldingen, een activiteitenkalender en informatie over hinder in de buurt te zien krijgen in de app, maar dan enkel voor de eigen stad of gemeente. “Iedere inwoner zal een gepersonaliseerde versie van de app kunnen downloaden in de appstore.”

Datanutsbedrijf

Wie digitale transformatie zegt, zegt natuurlijk ook data. Eind vorig jaar besliste de Vlaamse regering om in de schoot van Digitaal Vlaanderen een Vlaams Datanutsbedrijf op te richten, dat de gegevens van burgers beter moet beschermen en data vlotter moet doen stromen doorheen de verschillende overheidsdiensten. Dat moet toegevoegde waarde opleveren voor samenleving en economie. Het nutsbedrijf komt er later dit jaar. In dat kader kondigde Digitaal Vlaanderen in april aan samen te gaan werken met Doccle. “Een belangrijke stap”, aldus Jan Smedts. Het strategische partnerschap moet burgers en bedrijven zoveel mogelijk controle over hun persoonlijke en professionele data geven. Elke burger krijgt in de komende maanden een persoonlijke datakluis waar hij overheidsgegevens en gegevens kan beheren van partijen die zijn aangesloten bij Doccle.

OSLO

De beslissing om een datanutsbedrijf op te richten is een nieuwe mijlpaal in een dataverhaal dat al langer aan de gang is. Samen met de Vlaamse ICT Organisatie (V-ICT-OR) ging tien jaar geleden het OSLO-project van start: Open Standaarden voor Linkende Organisaties. OSLO levert datastandaarden voor het lokale overheidsniveau. “OSLO was een noodzakelijke stap voor het creëren van een interbestuurlijk referentiekader”, zegt Eddy Van der Stock, voorzitter van V-ICT-OR. “De OSLO-standaarden zullen dan ook een fundamentele rol blijven spelen in de ontwikkeling van toekomstige digitale overheidsplatformen. Ze staan in voor de vlotte doorstroming van data tussen de verschillende bestuursniveaus.”

Ecosysteem

Het aantal projecten waarbij Digitaal Vlaanderen begeleiding en ondersteuning biedt aan lokale besturen neemt elk jaar exponentieel toe. Meer en meer lokale besturen willen werk maken van low touch dienstverlening: dienstverlening die zo weinig mogelijk inspanning vergt van de burger, naast betere digitale beveiliging, nieuwe of vernieuwde applicaties, een datagedreven manier van werken, enzovoort. Ook V-ICT-OR heeft hierin een rol, door de noden van lokale besturen te vertalen naar de markt, en zo lokale besturen dichter bij marktoplossingen te brengen.

Cybersecurity

In de verdere verscherping van de cybersecurity bij lokale besturen wil Digitaal Vlaanderen de komende jaren een cruciale rol spelen. Met het project Cyberveilige Gemeenten wil de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten (VVSG), in samenwerking met Digitaal Vlaanderen, lokale besturen voorbereiden op de reële dreigingen die cybercrime met zich meebrengt. Het project ontstond in 2020, toen enkele Vlaamse gemeenten op korte tijd het slachtoffer werden van een cyberaanval.

Het voorval was een dijkbreuk die tot concrete actie leidde. Eindelijk, zo valt te horen, want hoewel Vlaanderen over heel wat kennis en knowhow beschikt in het domein, was cybersecurity lang niet de topprioriteit die ze moest zijn. Ook al omdat cyberaanvallen vaak gepaard gingen met schaamte bij de getroffen lokale besturen, met onderrapportering tot gevolg. Vandaag zien Digitaal Vlaanderen en de VVSG hierover een duidelijke wijziging in de mindset.

Om lokale besturen digitaal weerbaar te maken zet het programma Cyberveilige Gemeenten in op verschillende sporen. In de eerste plaats is er cofinanciering voor het uitvoeren van ICT-veiligheidsaudits in alle lokale Vlaamse besturen. Daarnaast krijgen lokale besturen ook een digitale toolbox voor cyberveiligheid op hun maat aangereikt. De VVSG betrekt de domeinkennis van de Vlaamse kennisinstellingen mee in het project. In het traject Ethisch Hacken kunnen steden en gemeenten kosteloos hun IT-omgeving laten doorlichten door ethische hackers van de hogeschool Howest. Zowat honderd steden en gemeenten ondergingen al zo’n ethische hack.