‘Eind goed, al goed’ voor dit jàaren aanslepende cyberdossier vol obstakels en vertragingen. Zodra de lessen weer starten, zouden de eerste Waalse scholen hun nieuwe it-uitrusting moeten krijgen.

3.350 scholen, 580.000 leerlingen, 40.000 computers, 3.300 servers en meer dan 7.000 lokalen te bekabelen… Dát is in cijfers het CyberClasse-project (zie ook kaderstukje) dat in de Waalse basis- en middelbare scholen de achterhaalde apparatuur (soms 8 tot 10 jaar oud) van het vroegere CyberEcole-project moet vervangen. Het nieuwe project ontaardde in een calvarietocht van omstreden selecties, betwistingen, kritiek en – bij de scholen – moedeloosheid en latent gemor. Het servergedeelte werd in maart 2007 (!) toegewezen aan Apple, maar de desktops werden een enorm struikelblok. Op basis van diverse ingediende bezwaarschriften stuurde de Raad van State in de zomer van 2007 alle inschrijvers ‘terug naar Start’. Het volledige relaas vindt u in artikels die eerder op de Franstalige site van Data News verschenen (31 augustus & 1 oktober 2007, 9 januari 2008). Kort samengevat: pas 2 jaar na publicatie van het bestek voor ‘werkplekken’ werd een ‘winnaar’ uitgeroepen. En ook dan volgde nog protest…

Lessen uit het verleden

“Wat een opluchting dat dit dossier gesloten is”, zucht Marc Tarabella, Waals minister van vorming en onderwijs voor sociale promotie, die na het vertrek van Marie Arena sinds een jaar het dossier CyberClasse opvolgt. “Vooral omdat er voorzorgen werden genomen na het eerste dossier…”

Het kabinet-Tarabella verklaart ‘lessen te hebben getrokken uit het verleden’, en verwijst daarbij naar het CyberEcole-project. De keuze van de overheid was toen duidelijk: het basisonderwijs kreeg Macs, het secundair pc’s. “Over het pedagogische aspect werd amper nagedacht”, stelt Fabienne Winckel, experte op het kabinet-Tarabella. “Resultaat? Heel wat Macs kwamen niet eens uit de verpakking omdat veel leraars alleen pc’s kenden en de (toenmalige) non-compatibiliteit van de Mac vreesden. Er werd te weinig opleiding voor leerkrachten en directeurs gepland. En nee, een beetje uitleg aan en opleiding van de mensen die het veranderingsproces moeten begeleiden, volstaat niet. Pas in de volgende fase, op het niveau van leerkracht of directie, draaien de dingen in de soep.”

Daar is de vrijheid

De scholen krijgen nu de keuze tussen een pc (‘witte’, geassembleerd door Priminfo) en een Mac (Mini); ze kunnen opteren voor ‘native’ OS (Vista of MacOS X) of voor Linux. En in tegenstelling tot wat sommigen wilden doen geloven, zal het ‘mixen’ van Mac en pc wel degelijk mogelijk zijn.

De bij levering geïnstalleerde kantoorsuite is OpenOffice en niet MS Office (zoals het eerste bestek stipuleerde). Scholen die dat wensen, kunnen echter opteren voor de MS KISS-licentie van Microsoft (Vista, Office, Encarta), “maar dan op eigen kosten”…

“Ik ben natuurlijk erg blij dat Microsoft straks naar Wallonië komt en dat bewijst trouwens onze toenemende aantrekkelijkheid maar ik vind ook dat elke softwareontwikkelaar kansen moet krijgen. De optie Open Office is daarom een goede zaak, een opportuniteit”, beklemtoont Marc Tarabella. “De studenten zullen in elk geval niets tekort komen door het gebruik van deze suite.”

Wat pedagogische software betreft, zullen de systemen worden uitgerust met een honderdtal vrije softwarepakketten, zodat leerkrachten kunnen kiezen wat hun bevalt. “Wij wilden géén sleutel-op-de-deuroplossing aanbieden. Elke organiserende macht moet alle opties krijgen.”

Opleidingen voor iedereen

“Voor een investering van die omvang die moet helpen de digitale kloof te dichten, is het belangrijk dat ze ten eerste concreet gestalte krijgt en dat ze zo volledig en zo oordeelkundig mogelijk gebruikt wordt”, stelt Marc Tarabella. “Daarom wilden we een opleiding garanderen voor het volledige onderwijzend personeel.”

Directeurs en leerkrachten hebben recht op twee dagen opleiding (algemene uitleg, pedagogische tips, …), gratis verstrekt door één van de vier competencecenters van het Waals Gewest (Technocité, Technobel, Technofutur en Technifutur) die over een demopark met de nieuwste pc’s en Macs beschikken. De leerkrachten krijgen een opleiding voor hardware en software. De mensen die de migratie moeten begeleiden, krijgen daarnaast nog een technischere opleiding.

Dertig maanden?

De roll-out zou meteen na de vakantie moeten starten in drie proefscholen. De toewijzing van het contract aanPriminfo kon echter niet slechter getimed worden, nét voor de vakantie. Schooldirecteurs en hun teams die snel aan de slag wilden, kregen dus vakantiewerk. Om de oudste systemen eerst te kunnen vervangen, steunt de roll-outvolgorde in principe op de agenda die tijdens het CyberEcole-project werd gevolgd. Hier zit echter een kleine kink in de kabel: het bestekgedeelte ‘meubilair’ is nog niet toegewezen. En het is Priminfo dat zowel de servers als de desktops en het meubilair moet installeren. Scholen die nieuw meubilair wensen, moeten hoe dan ook in het begin van de roll-outperiode hun beurt overslaan.

Het bestek voorzag in een roll-out over 3 jaar, maar Priminfo heeft beloofd de klus te klaren in ongeveer 2,5 jaar, a rato van 125 werkplekken per dag. Om die reden worden de huidige 32 werknemers versterkt met 10 nieuwe krachten. (Dank zij het CyberClasse contract steeg de omzet van Priminfo met 50 procent!) Maar… Fabricom GTI – dat éérst langs moet om de lokalen te bekabelen, serverkasten te installeren, … – rekent met een agenda van 3 jaar voor zijn eigen installaties (bekabeling, alarmen). Fabricom GTI zal met minstens 12 teams van 2 man werken. Het bedrijf beweert echter in staat te zijn het tempo en de mankracht op te drijven.

Het Waalse Gewest heeft een webapplicatie uitgedokterd (met workflowfuncties en ruimte voor installateurs en voor schooldirecteurs, …) om de vragen van de scholen te registreren, de diverse betrokken spelers (Priminfo, Fabricom GTI, helpdeskverantwoordelijke, …) te coördineren en een follow-up van roll-out en gebruik te garanderen. Het Gewest hoopt zo een nauwkeurig overzicht te krijgen van de bestaande toestand in elke instelling en, in het zog daarvan, de noodzakelijke basis voor opvolging, niet alleen van de roll-outoperaties, maar ook en vooral van het gebruik van de hard- en software. “Binnen een jaar bijvoorbeeld, moeten we, eventueel samen met de Franse Gemeenschap, kunnen onderzoeken en vaststellen wat veranderd is, de eventuele gebreken identificeren, en de nieuwe pedagogische behoeften vaststellen”, stelt Fabienne Winckel. Naast die websitepeiling zal er via de CyberClasse-cel van het ministerie ook op het terrein onderzoek worden gevoerd. “Dergelijke follow-up is onvermijdelijk in de toekomst”, verklaart Marc Tarabella. “Zo verwerven we inzicht voor de toekomstige keuzes, zoals dat al gebeurt voor dossiers van veel minder belang…”

Als het te herdoen was…

Staan de logheid en de traagheid van de uitrustingsprocedures niet fundamenteel haaks op de snelheid waarmee de technologie evolueert?

Marc Tarabella: “Als de Raad van State rechtsgrond had gegeven aan het laatste bezwaarschrift (van Computerland), zou ik geen andere procedure meer herstart hebben. Die uitrusting moest immers zo snel mogelijk in de scholen geraken. Ik zou dan de Vlaamse procedure van subsidiëring volgen. Die heeft het voordeel dat ze niet aansleept. In dat geval hadden we een oplossing voor financiering moeten vinden bij de Franse Gemeenschap die de computers zou subsidiëren. Die formule heeft de verdienste dat ze eenvoudiger is en sneller lijkt te werken. Die les moeten we onthouden voor de volgende investering. Ons model garandeert uiteraard meer coherentie: identieke opleidingen voor iedereen, helpdesk… We hebben er alles aan gedaan om alles optimaal te laten verlopen en altijd met een doeltreffende begeleiding. Het ongemak is uiteraard de traagheid en logheid. Het kan inderdaad niet dat je twee jaar moet wachten om verouderd materiaal te vervangen. Misschien moeten we naar een meer gedecentraliseerde methode die makkelijker te beheren is. Die zal dan echter even zwaar zijn voor élke organiserende macht. De grote instellingen zullen ook moeten overgaan tot aanbestedingen. Die procedure is eenvoudiger, minder onderhevig aan betwistingen, maar met meer risico wat coherentie van het totale project betreft.” Zonder dieper in te gaan op toekomstige initiatieven of het te volgen beleid (“We moeten hierover overleggen met Christian Dupont”, de minister die bevoegd is voor de leerplicht), voegt hij eraan toe “dat de volgende uitrusting geen 10 jaar op zich zal laten wachten gezien de exponentiële evolutie in de technologie: 3 of 4 jaar lijkt mij een normale termijn.”

“Ik hoop dat we nooit meer 8 jaar zullen moeten wachten”, treedt Fabienne Winckel hem bij. “Met name wegens de kostprijs van de helpdesk en het verouderende park is het veel interessanter een nieuw uitrustingsplan te lanceren en misschien af te zien van een garantieverlenging.”

Brigitte doucet