Verkiezingen organiseren is een omslachtig proces. En vatbaar voor enige administratieve vereenvoudiging. De manier waarop men op de verkiezingszondag zelf met vier mensen op papieren lijsten de kiezers moet opzoeken, afroepen en afstempelen dateert uit de periode van lang voor de uitvinding van de computer.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat er nogal wat uitgeprobeerd wordt om het kiezen en tellen sneller en vlotter te laten verlopen. Enerzijds is er het elektronisch stemmen, waar de kiezer zijn stem niet meer op papier uitbrengt maar op een stemcomputer. Een tweede optie is het internetstemmen. Het debat erover is opnieuw open. En het amuseert me hoe de discussie over elektronisch stemmen (en over de kieskring BHV) veel meer emoties losweekt dan die over wie we dan bij voorkeur naar het Parlement sturen. Elektronisch stemmen en internetstemmen zijn niet zonder risico’s. Er zijn al een flinke reeks incidenten geweest in binnen- en buitenland. En internetstemmen klinkt dan wel heel modern, maar zelfs bij de pioniers in Estland was men niet zeker of een mens thuis wel vrij zijn stem uitbracht of met een KGB-revolver tegen het hoofd. En dus mocht je na een internetstem nog vrij een nieuwe stem uitbrengen in het klassieke stemhokje. Moeten we dan zoals de Nederlanders terug naar het klassieke stemmen op papier? Hun argument dat de straling van de computer zou kunnen worden ontcijferd, lijkt me nogal overtrokken. Er zijn toch boeiender dingen over u en mij te weten te komen dan ons stemgedrag. Eigenlijk zijn alleen de politici daarin geïnteresseerd.

Dan lijkt het me toch beter te garanderen dat de uitslag zelf niet kan worden gewijzigd. Daarin staat het principe van het “papieren spoor” voorop. Wie via de computer stemt, krijgt een soort kasticketje. Je ziet wat je hebt gestemd. De stemmachine kan dan worden gebruikt voor het tellen, maar de papieren kunnen nog altijd dienen voor hertellingen. Zo combineer je het beste van de 2 systemen. Je stem wordt snel geteld, en als er toch twijfel zou ontstaan, kan men nog altijd zoals vroeger manueel tellen. En die mogelijkheid om te hertellen ontmoedigt op voorhand de potentiële fraudeurs. Een systeem met barcodes lijkt me dan weer zwakker om vertrouwen te scheppen. Niemand kan immers een barcode met het blote oog ontcijferen. En wie zegt je dat die code wel exact de stem van je keuze weerspiegelt? Zodat alle complottheorieën over vervalste verkiezingen niet helemaal ontmijnd zijn. Maar al sinds de uitvinding van Gerrymandering in 1714 vond er altijd wel iemand dat de verkiezingen niet keurig verlopen waren. Geert Mareels is projectleider van de coördinatiecel Vlaams E-government (CORVE)

Geert Mareels