Over een jaar kiest Europa twee nieuwe ict-onderzoeksprojecten “met een sterke nadruk op wetenschappelijke vooruitgang”. De shortlist bevat nog 6 kandidaten.

Begin mei vond in Boedapest de conferentie FET 2011 (ICT Future & Emerging Technologies) “Science Beyond Fiction” plaats, die georganiseerd werd door de Europese Commissie, het ERCIM (European Research Consortium for Informatics and Mathematics) en Sztaki, het Computer & Automation Research Institute van de Hongaarse Academie voor Wetenschappen.

Het FET-programma tracht onderzoeksprojecten op lange termijn op poten te zetten met “een sterke nadruk op wetenschappelijke vooruitgang”. Voorwaarde: verder reiken dan het ict-kader alleen “onontgonnen terreinen aanboren door een verhoogde samenwerking met de verschillende wetenschappelijke disciplines: biologie, chemie, nanowetenschappen, neurowetenschappen en cognitieve wetenschappen, neuro-robotica, materialen, gezondheid…” Zoals Neelie Kroes, vicevoorzitster van de Commissie, benadrukte bij de opening: “We moeten veel meer doen dan grotere cheques uitschrijven. We moeten ook de samenwerking verbeteren zodat de beschikbare middelen efficiënter worden.”

De FET 2011 vormde een gelegenheid om zes projecten van de preselectie voor te stellen. Slechts twee ervan zullen over een jaar definitief gekozen worden. Ze zouden minstens 10 jaar lang een financiering genieten van om en bij de 100 miljoen euro per jaar. Dit staat echter nog niet vast, want het budget moet voor twee derden komen van de Lidstaten, regionale fondsen en een deelneming “in natura” van de industrie. “De nodige synchronisatie van de beslissingen tussen de Europese Commissie en de verschillende deelnemende Lidstaten bemoeilijkt de zaak”, aldus Pierre Guisset:, Belgische consultant bij ERCIM en baas van Innovity, een strategieadviesbedrijf voor groeiende ondernemingen, die erbij was in Boedapest. “Sommige gekozen projecten zouden de handen in elkaar kunnen slaan of hun initiatieven kunnen bijeenbrengen. Niet alleen om te zorgen voor de financiering ervan, maar ook omdat twee ervan (zie kader) geleid worden door een Zwitserse deelnemer. Maar het is natuurlijk moeilijk voor de Commissie om projecten toe te vertrouwen aan een land dat geen lid is van de Unie…”.

De winnaars van de preselectie

Zes projecten hebben dus een jaar de tijd om hun werkplan bij te schaven en hun financiën rond te krijgen. Aan elk project nemen 5 tot 15 actoren deel, vooral academici, afkomstig uit verschillende landen. De Belgen zijn niet zo sterk vertegenwoordigd: de UCL en KUL zijn stakeholders in het project ‘Anges gardiens’, terwijl IMEC deelneemt aan het project HBP (Human Brain).

Hieronder vindt u een korte beschrijving van de zes projecten die nog in de running zijn.

– FuturICT: ontwikkeling van een ‘planetaire’ computer (het ‘Living Earth Platform’) dat grote gegevensvolumes en complexe evenementen kan analyseren en beheren om bijvoorbeeld natuurrampen beter te voorspellen. Het project brengt verschillende disciplines bijeen: complex science, informatica, sociale wetenschappen. Coördinator: het University College van Londen.

– Grafeentechnologieën, toegepast op it “en daarbuiten” (fototonisch, plasmonisch, spintronisch, of magnetisch-elektronisch…). Coördinator: Chalmers Universiteit of Technology, Zweden.

– De “Anges Gardiens”: microvoorzieningen zonder batterij als autonome persoonlijke assistenten die gegevens verzamelen, verwerken en meedelen en de mens heel zijn leven lang zullen vergezellen (medisch toezicht, milieutoezicht, emotionele toepassingen…). Coördinator: EPFL, Zwitserland.

– Het “menselijk brein” (HBP), of hoe de manier van werken van de hersenen kan overgezet worden op informatica-architecturen, om zo de keten genen-kennis-gedrag te reproduceren. Coördinator: EPFL (Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne), Zwitserland.

– ITFoM (IT Future of Medicine): verzameling van individuele medische gegevens via diverse digitale technologieën om zorg te personaliseren. Coördinator: Het Instituut voor moleculaire genetica Max Planck van Berlijn.

– RoboCom: de “robot-gezellen” uitgerust met perceptieve, cognitieve en emotieve mogelijkheden, die “zich bewust” zijn van hun fysieke en sociale omgeving. Coördinator: Scuola Superiore Sant’Anna, Pisa.

Talenten ontwikkelen

De FET 2011 conferentie vormde ook een gelegenheid om twee programma’s te inaugureren. Het ene is bedoeld om pas afgestudeerden uit het middelbaar naar informatica te lokken, het andere om de kmo’s beter te steunen die zich intensief bezighouden met ict-onderzoek. “Die zijn er niet veel”, verklaart Neelie Kroes, “maar ze bevatten een zeer groot vernieuwingspotentieel en verdienen speciale aandacht. […] Het Europees onderzoek is in staat om vernieuwende technologieën te produceren, maar vaak kan het ze niet omvormen in planetaire successen. Dit FET-initiatief alleen zal deze Europese paradox niet oplossen, maar ze helpt voor meer dynamiek te zorgen.” Pierre Guisset is wat terughoudender in zijn opvatting: “De FET-projecten zijn vaak futuristisch en staan zeer ver van de huidige markt. Als een kmo zich met dit soort dingen inlaat, houdt dat een groot risico in. We moeten zien of de wil die de Commissie toont ook weerklank vindt op het terrein.”

Brigitte Doucet