Bij veel privébedrijven is er het voorbije jaar ofwel sterk gesnoeid in het aantal ict’ers, of zijn er hoe dan ook geen vacatures bijgekomen. De overheid daarentegen lijkt wat het aantal ict’ers betreft voorlopig weinig last te hebben van de crisis. Althans, voor zover er cijfers beschikbaar zijn. Sommige diensten hebben wel meer sollicitaties gezien.

Een rondvraag bij zowel de Federale als de Vlaamse overheid naar het aantal ict’ers dat ze tewerkstellen, gaf nul op het rekest: er zijn gewoon geen globale cijfers voorhanden. “Elke Federale Overheidsdienst houdt deze gegevens apart bij,” verklaart Geert De Smet van de FOD Personeel & Organisatie. “Er bestaat momenteel geen gecentraliseerde databank met het aantal ict’ers binnen de Federale Overheid. Er zijn wel specifieke weddeschalen voor informatici – op graduaatsniveau bijvoorbeeld -, maar niet alle informatici vallen onder deze weddeschalen. Daarom kan CDVU, de organisatie die de wedden van alle ambtenaren uitbetaalt, ook geen cijfers geven. De FOD Personeel & Organisatie implementeert momenteel een eHR databank van Peoplesoft, die in de toekomst deze gegevens zal bevatten. Maar de huidige databank bevat dit detailniveau momenteel niet.”

Een tweede rondvraag bij de aparte FOD’s leverde niet veel meer op. Alleen de diensten die zich specifiek met ict bezig houden, weten vrij goed hoeveel informatici ze in dienst hebben. Zo werken er bij Fedict 53 ict’ers. Bij Fedict Select, een nieuwe organisatie van Fedict die gespecialiseerde informatici rekruteert en ze dan detacheert naar andere federale overheidsinstellingen, werken momenteel 173 mensen. Bij Smals, dat ook ict’ers tewerkstelt voor diverse projecten bij de Federale Overheid, heeft men momenteel ongeveer 1000 gediplomeerde informatici in dienst, op een totaal van 1500 medewerkers. ‘Van onze ict’ers werken er 500 binnenshuis aan diverse it-projecten voor analyse en ontwikkeling, en daarnaast voor het datacenter. Die 500 andere werken extern bij instellingen die lid zijn,’ zegt Tom Van de Putte, verantwoordelijke HR Marketing bij Smals.

In totaal werken er bij de Federale Overheid dus al ten minste 1200 ict’ers, maar schattingen van enkele jaren geleden hebben het over ruim 5000 in totaal.

Onzichtbare Vlaamse ambtenaren

Bij de Vlaamse overheid kregen we helemaal geen cijfers. De centrale ict-dienst, de entiteit ICT-Beleid, die sinds kort is samengegaan met Corve, blijft een vrij beperkte dienst met een kleine 100 mensen die onder meer het grote outsourcingcontract in goede banen moet leiden. Daarnaast krijgt elk departement of verzelfstandigd agentschap nog voldoende vrijheid om zelf zijn ict-behoeften in te vullen met bijvoorbeeld eigen ict’ers. Zo hebben organisaties als De Lijn ook hun eigen ict’ers in dienst.

Hoeveel ict’ers er in totaal bij de lokale overheden werken is zo mogelijk nog moeilijker in te schatten. Voor Vlaanderen zijn er alleszins geen cijfers, zegt Eddy Van der Stock, voorzitter van V-ict-OR, de Vlaamse vereniging van ict’ers bij lokale overheden: “Aangezien er geen centraal wervingssecretariaat is voor lokale besturen, is het moeilijk hierover harde cijfers te sprokkelen. Het aantal voltijdse medewerkers is sterk afhankelijk van bestuur tot bestuur. Gemiddeld is er waarschijnlijk 1 ict’er per gemeentebestuur en OCMW. Dit is uiteraard veel te weinig is. Bij grotere besturen zijn verschillende mensen aan de slag, bij kleinere besturen is er soms niemand voltijds met ict bezig. Wat nog erger is, is dat bij die besturen ook niemand echt verantwoordelijk is voor ict. Er zou minstens overal iemand, hoe generalistisch ook, ict in zijn of haar takenpakket moeten hebben.’ De steden Antwerpen en Gent zijn uitzonderingen op deze regel. Zij hebben hun it-dienst verzelfstandigd in het gemeenschappelijke Digipolis, dat enkele honderden medewerkers telt. Wetende dat er in Vlaanderen 308 steden en gemeenten zijn, met elk ook een OCMW, moeten er in totaal toch ongeveer minstens 600 à 700 mensen met ict bezig bij de lokale overheden.

Grote interesse voor ict-vacatures

Bij de federale, Vlaamse en lokale overheden blijft het aantal ict’ers min of meer op hetzelfde peil. Zowel Selor als Fedict Select hebben het afgelopen jaar enkele campagnes gevoerd. Selor heeft van 9 oktober tot 3 november nog een rekruteringscampagne lopen. ‘We zoeken ongeveer 60 ict’ers op statutaire basis, en hebben daarvoor iets meer dan 30 selecties gepland,’ zegt Stefanie Billiet, communication and recruitment manager van Selor. Het gaat om vrij uiteenlopende profielen: netwerk-, databank- en systeembeheerders, maar ook programmeurs, functioneel analisten, mensen voor de helpdesk of een expert in cyber defence. Daarnaast zijn er nog vacatures voor contractuele medewerkers.

De federale overheid heeft momenteel niet echt een probleem om de vacatures in te vullen. De interesse voor de ict-vacatures bij Fedict Select was nog nooit zo groot. Fedict Select startte twee maanden geleden een brede rekruteringscampagne voor meer dan vijftig openstaande functies. Van midden juni tot midden juli telde Fedict Select niet minder dan 214 reacties op zijn vacatures op de website www.ictjob.be. Dat is bijna dubbel zoveel als het vorige maandrecord van 120 reacties. Sinds de start van de campagne reageerden al 909 mensen op advertenties in verschillende kanalen.

Fedict Select zag sinds het begin van de bankperikelen en de moeilijke economische situatie een toename van het aantal sollicitanten, zegt communicatieverantwoordelijke Mila Druwe: “We hadden in oktober vorig jaar een rekruteringscampagne gelanceerd. Plots stroomden de cv’s in veel grotere aantallen toe dan we hadden voorzien. Sindsdien merken we ook dat de spontane sollicitaties toenemen, vooral van pas afgestudeerden. Maar ik moet ook zeggen dat echt gespecialiseerde ict-profielen zoals projectarchitecten moeilijk te vinden blijven.”

De kwaliteit van de sollicitanten blijft volgens Mila Druwe vrij gelijk: “Het is altijd zo dat je cv’s krijgt uit het hele spectrum van competenties. We krijgen nu wel cv’s binnen van heel hoge profielen die bereid zijn om een stapje terug te zetten.”

Smals heeft het afgelopen jaar niemand structureel moeten ontslaan, maar liet het personeelsbestand ook niet groeien, zegt Tom Van de Putte. “Dat is ingegeven door gestegen personeelskosten als gevolg van de indexering begin dit jaar, en de status quo in het aantal grote it-projecten van onze leden-klanten, de instellingen van de sociale zekerheid en de sector van de gezondheidszorg.”

Toch zoekt Smals al het hele jaar constant om en bij de 60 mensen, met in maart een piek van 70 mensen. Momenteel zijn het er nog 65 voor 33 verschillende functies. “Deze zijn globaal gezien iets gespecialiseerder dan in normale marktomstandigheden,” aldus Van de Putte. “In absolute aantallen zien we iets minder kandidaten die zich aanbieden, maar per openstaande functie solliciteren wel meer mensen,” vult hij aan. Bij Smals merkt men het laatste jaar geen wezenlijk verschil in de kwaliteit van de sollicitaties, zegt Tom Van de Putte: “Wel zijn de vereisten voor de openstaande functies scherper geworden. Er is een duidelijke tendens naar meer specialisatie merkbaar. Dat uit zich bijvoorbeeld in een relatieve daling van 20% in het aantal gevraagde startersfuncties, in verhouding tot het totaal aantal openstaande functies.”

Competentieverhaal

Lokale overheden hebben het toch nog altijd moeilijker om geschikte kandidaten te vinden. Eddy Van der Stock: “Het invullen van vacatures blijft heel moeilijk verlopen bij de lokale besturen, moeilijker dan in de privésector. Vaak moet je als jurylid voor een aanwerving twee tot drie keer opdraven, omdat een openstaande betrekking niet ingevuld raakt. Er dagen inderdaad wel meer sollicitanten op, maar de spoeling wordt dunner.” Dat vacatures soms moeilijk ingevuld raken, heeft ook te maken met het ontbreken van een duidelijk ict-beleid op lokaal vlak, aldus Eddy Van der Stock: “Een competentiekader is immers een uitwerking van een duidelijke visie, op basis waarvan lokale besturen met een duidelijke vraag de arbeidsmarkt kunnen betreden. Je moet eerst uitmaken wat voor profiel je wil: iemand die operationeel sterk staat, die strategisch meedenkt, enz. Meestal wil zo’n bestuur van alles wat en liefst zo goedkoop mogelijk, en dan is het uiteraard moeilijk om de geschikte kandidaat te vinden.”

Eddy Van der Stock wil niet gezegd hebben dat lokale overheden vooral de mindere goden onder de ict’ers aantrekken, maar hij geeft wel toe dat “de lokale overheid niet altijd een aantrekkelijke werkgever is voor de echte uitblinkers. Daar staat tegenover dat lokale besturen vaak impliciet heel wat verwachten van hun ict’ers. Heel wat mensen starten als echte technici, die de boel draaiende moeten houden, maar krijgen al snel een takenpakket waarin beleidsvoorbereiding, aankoopbeleid en organisatieverandering thuishoren. Vandaar dat V-ICT-OR de laatste jaren heel sterk de nadruk legt op het competentieverhaal, waarbij we onze leden professioneel willen laten meegroeien met de toenemende verantwoordelijkheid die ze in het bestuur toegeschoven krijgen.”

Niet alleen deze toenemende verantwoordelijkheid is iets wat aantrekkelijk kan zijn voor ict’ers, zegt Eddy Van der Stock. “Binnen lokale besturen krijg je als it’er de kans om meer met lange termijnprojecten bezig te zijn. Projecten die bovendien heel divers zijn, wat een meer generalistische aanpak vraagt. De werkingsbudgetten vallen bovendien al bij al mee. Een nadeel aan het werken bij een lokaal bestuur is dat het allemaal vaak langer duurt: tussen idee, voorstel, beslissing en uitvoering verloopt heel wat tijd en overleg. Een ander minpunt is dat ict voor het beleid vaak geen topprioriteit is, want ict is dikwijls niet zichtbaar en dus in politiek opzicht minder interessant.’

Ervaring wordt gehomologeerd

Mila Druwe ziet nog meer voordelen: “Een baan als ict’er bij de overheid is interessant door de projecten waar je aan kan werken: die zijn maatschappelijk relevant. Je maakt als ict’er en ambtenaar echt een verschil. Bovendien biedt geen enkele andere organisatie een gelijkaardige schaal: de overheid heeft bijna 11 miljoen klanten. Je leert als ict’er dus veel bij de overheid, en je kan een netwerk uitbouwen van contacten die nuttig kunnen zijn voor je verdere carrière. Ook belangrijk is dat wij diversiteit hoog in het vaandel dragen. Bij ons belandt je cv niet op de verkeerde stapel omdat je wat ouder bent, van allochtone origine of een handicap hebt.” Ook de verloning en andere voordelen zijn zeker aantrekkelijk, benadrukt Mila Druwe. “Fedict Select biedt een loon dat vergelijkbaar is met de privésector. Als werknemer van Fedict Select krijg je daarnaast de tools die je nodig hebt voor je werk. Vaak is daar ook een gsm en een laptop bij. Meer en meer diensten bieden de mogelijkheid om mobiel te werken. Er zijn ook extralegale voordelen zoals groepsverzekering, hospitalisatieverzekering of maaltijdcheques. Alleen een auto behoort niet tot het pakket. Daartegenover staat dat zo goed als alle overheidsdiensten heel centraal gelegen zijn en je ze dus makkelijk met het openbaar vervoer kan bereiken. Het woon-werkverkeer wordt bovendien helemaal vergoed en kost je dus niks. Meer en meer mensen zien het niet meer zo direct als een voordeel om elke dag verplicht in de file te staan.”

Stefanie Billiet van Selor benadrukt ook dat het loon zeker niet moet onderdoen voor dat in de privésector: “Er worden inspanningen gedaan om de lonen meer marktconform te maken. Daarnaast proberen we om de ervaring die iemand heeft, te homologeren. Als we iemand zoeken met 5 jaar ervaring, krijgt die persoon het loon dat overeenstemt met 5 jaar ervaring. Heeft hij meer ervaring, dan kan dit sinds kort makkelijker gehomologeerd worden. Dit betekent een grote stap vooruit.” Billiet somt nog enkele andere voordelen op: “Je werkt mee aan projecten die een maatschappelijke invloed hebben. Je krijgt ook veel opleidingskansen, binnen de werkuren en op kosten van de werkgever. Wij bieden ook interessante doorgroeimogelijkheden. En ten slotte bieden wij een goede werk-leven balans, met onder meer een vrij hoog aantal vakantiedagen en de mogelijkheid om aan telewerk te doen.”

Bruno Koninckx