Om zijn efficiëntie en evenwicht tussen kosten en kwaliteit te verbeteren, zal ons gezondheidszorgsysteem de informatie toegankelijker, transparanter en relevanter moeten maken.

Toegankelijkheid en transparantie van de steeds grotere hoeveelheid informatie, maar ook kwaliteitsbeheer (zorgen en gegevens) zijn volgens Boudewijn de Bliek, hoofd van de gezondheidssector binnen IBM Global Business Services en huisarts van beroep, twee voorwaarden sine qua non voor een zuiniger, stabieler en efficiënter gezondheidszorgsysteem. De oplossing zal deels komen van een dynamischer preventiebeleid, een omvorming van de financieringsparameters van het zorgsysteem, een traceerbaarheid van de doeltreffendheid van de prestaties en een responsabilisering van de actoren (zorgverleners, maar ook patiënten).

Preventie om de kosten in te dijken

Preventie houdt in dat je over precieze, gevalideerde en relevante gegevens beschikt. Een voorbeeld. “Een patiënt met een zeldzame of te weinig bekende ziekte moet vaak talloze onderzoeken ondergaan, soms in verschillende ziekenhuizen, voordat de ziekte wordt geïdentificeerd.” De tests zijn talrijk, duur en onzeker, en de diagnose laat lang op zich wachten. Daarom heeft IBM, in samenwerking met Prof. François Eyskens van het UZ Antwerpen, een diagnosetool uitgewerkt die statische analyse en een regelmotor (Ilog) hand in hand doet gaan, geprogrammeerd met regels en medische symptomen om de labtesten en medische dossiers grondig te onderzoeken om de patiënten die hiervoor in aanmerking komen – in een vroeg stadium – op te sporen. Het systeem werd getest op een monster van 24.000 resultaten met 8 gevallen van zeldzame ziekten. Ze werden allemaal geïdentificeerd, terwijl de klassieke analytische oplossingen er slechts 30 % opspoorden.”

Over 5 jaar zal er ook grote vooruitgang geboekt worden dankzij oplossingen als Watson, dat enorme hoeveelheden gegevens kan verwerken en diagnoses met een hoge relevantiegraad kan leveren (zie de info die op 12 september werd gepubliceerd op onze website).

In Canada analyseert een ziekenhuis voortdurend de medische parameters van prematuren die op intensive care liggen. “Het gaat hier echt om big data, want per seconde worden er meer dan 1.000 waarden verzameld. De software maakt er een gedetailleerde analyse van om al zeer vroeg het begin van een infectie te zien, nog voordat er een reactie optreedt. Sommige parameters kunnen immers kleine tekenen aan het licht brengen die met de klassieke methodes niet ontdekt kunnen worden.”

Elke keuze heeft zijn prijs

Vooruitgang en vernieuwingen kunnen een omwenteling teweegbrengen in de gezondheidszorg, maar als ze zonder gezond verstand gebruikt worden, kan het financiële evenwicht van het gezondheidszorgsysteem in gevaar komen. In de ogen van IBM is er een drievoudige omvorming nodig om een evenwicht te vinden tussen vernieuwing, kosten en efficiëntie voor de maatschappij: op het vlak van waarde (optimaal evenwicht tussen kosten en kwaliteit), op het vlak van aansprakelijkheid (die van de patiënt tegenover de medische handelingen en de bijbehorende kosten) en op het vlak van de manier waarop de zorgen verstrekt worden.

“De waarde”, benadrukt Boudewijn de Bliek, “is de dimensie die voor de meeste problemen zorgt. Er bestaan cijfers om de kosten van de medische behandelingen te bepalen, maar ze zijn nog vrij zeldzaam en niet toegankelijk voor de lambda patiënt, die daarom reageert alsof hij kan rekenen op een onbeperkt budget. We moeten voor meer transparantie zorgen.”

Wat de kwaliteit betreft is een evaluatie op basis van cijfers nog moeilijker. “Hoe moet je je chirurg kiezen? In functie van het aantal geslaagde operaties, de leeftijd van de uitrusting, het aantal medische fouten, het aantal bedden, enz.? Er zijn hieromtrent geen gegevens beschikbaar.”

Kwaliteit kan volgens hem in de eerste plaats maar geleverd worden door een verbetering van de kwaliteitsprocessen, en door ze te controleren en te vertalen in cijfers. De ziekenhuizen zullen regels en opvolging moeten invoeren die de minste handeling of verrichting documenteren. Het Federaal Centrum voor de Gezondheidszorg (KCE) stelde bijvoorbeeld een correlatie vast tussen het aantal chirurgische ingrepen en de resultaten. Hun besluit: hoe meer een ziekenhuis een operatie voor een kransslagaderoverbrugging uitvoert, hoe meer de mortaliteitsgraad afbuigt. Met andere woorden, herhaling zorgt voor meer expertise.

Deze kwaliteitsprocessen kunnen leiden tot de bepaling van goede werkpraktijken die als garantie kunnen dienen voor de ziekenfondsen of als argument om patiënten aan te trekken. “Momenteel investeren ziekenhuizen niet in de verbetering van de processen omdat ze er niet toe aangemoedigd worden. De roi is vaag, in tegenstelling tot die van de aankoop van een chirurgische robot.” Tegenwoordig hangt de financiering af van het aantal patiënten. Zonder enige analyse van de kwaliteit van de verstrekte zorgen. Wat doet het ertoe dat het 5 keer gaat om dezelfde patiënt die moet terugkomen vanwege complicaties… “We moeten de redenering omdraaien,” vindt de Bliek, “de reglementering herzien om budgetten vrij te maken.”

Om zijn verantwoordelijkheid voor zijn medische keuzes te kunnen dragen, moet de patiënt beter geïnformeerd worden: bruto kostprijs van elke handeling of ziekte, info over geneesmiddelen, “prestaties” van een ziekenhuis, enz.

Wie moet deze gegevens aan hem verstrekken – en ze valideren? Ongetwijfeld zou er best een medische portal komen, die op nationale schaal beheerd wordt, die wordt onderhouden en gecontroleerd door de gezondheidsprofessionals. Dit heeft dus niets te maken met weinig betrouwbare internetbronnen, die niet gecontroleerd of controleerbaar zijn. “De sites van de ziekenfondsen geven een eerste aanzet tot een antwoord, maar deze oplossing is nog wel erg gefragmenteerd. Idem wat de universitaire ziekenhuizen betreft.”

Brigitte Doucet

“De ROI van verbeterde processen is vaag, in tegenstelling tot die van de aankoop van een chirurgische robot.”